ANNE BABA EĞİTİMİ

Aile, tarihsel evrimi sürecinde farklı yapılarda ortaya çıkmış ancak sunduğu sosyal, ekonomik ve psikolojik işlevleriyle bireyin ve toplumun varlığını sürdürmesinde her zaman temel bir yapı, sistem ve kurum olarak tanımlanmıştır. Ailenin yapısı; niceliksel büyüklüğü, yerleşim yeri, ekonomik olarak artı değer yaratma biçimi, normları, değerleri ve yaşam biçimi gibi farklı değişkenlere göre şekillenirken, aile süreçleri; evlilik, çiftler arasındaki etkileşimin niteliği, çocuk yetiştirmede benimsedikleri tutumlar ve aile yaşam döngüsündeki farklı evreleri kapsamaktadır.

İnsanoğlunun teknolojik araç ve gereçlerde yarattığı gelişimler ve değişimler başta iş bölümü olmak üzere tüm toplumsal yapıda bir dönüşüm yaratmış ve ataerkil aile yapısı ortaya çıkmıştır. Avcılık ve toplayıcılık dönemi sona ermiş; yerleşik hayata geçilmiş ve tarım ve hayvancılık temel ekonomik etkinlik olarak belirmiştir. Bu dönemde bakır, demir, bronz keşfedilip bu madenlerden çeşitli araç gereç ve silahlar yapılınca kadın ve erkek arasındaki eski iş bölümü de tarihe karışmıştır. Bu yeni toplumsal düzende erkek, madenleri çıkaran, işleyen, araç gereç ve silah yapan, servetini ve ailesini korumak için savaşan taraf olarak artı değerin temel yaratıcısı ve yöneticisi durumuna gelmiştir. Kadın ise değişen iş bölümü nedeniyle toplumsal olarak daha az önemli olarak tanımlanan konumu nedeniyle aile içinde belirleyici konumunu yitirmiştir. Evlilikler duygusal bir bağın yarattığı yapılar olmanın ötesinde ekonomik varlığın kazanılması, korunması ve miras yoluyla aktarılmasında ekonomik bir varlık olarak önem kazanmıştır. Mirasın çocuklara aktarılmasında erkek temel alınmıştır. Bunun için özellikle kadının evlilik dışı ilişkileri töre ve hukukla yasaklanmıştır.

Sanayi devrimiyle birlikte seri ve çok miktarlarda üretim o ana kadar hiç duyulmadığı kadar büyük ölçülerde emek talebi yaratmış ve bu emeğin karşılanmasında toplumdaki erkek nüfusu yeterli olmamıştır. Aile bireylerinden kadın ve çocuklar ilk kez yaygın bir şekilde ücretli emek statüsünde çalışma yaşamına katılmışlardır. Ancak bu durum ailenin o ana kadar toplumsal açıdan dezavantajlı üyeleri olan kadın ve çocukların sosyal ve ekonomik statülerini yükseltmek yerine onları değişen toplum yapısında daha da aşağılara çeken bir gelişme olmuştur. Fabrikalarda üretim sürecinde ücretli emek statüsünde yer alan ilk çekirdek kent ailesinin üyeleri olan kadınların ve çocukların uygunsuz çalışma koşulları, uzun çalışma saatleri ve erkeklere göre daha düşük ücret almaları nedeniyle yaşam süreleri erozyona uğramış, toplu kadın ve çocuk ölümleri o dönemin olağan olayları arasında yer almıştır.

Sosyal değişim kuramının kökeni yapısal antropolojiye, davranışçı psikolojiye, yararcı ekonomiye, sosyolojiye ve sosyal psikolojiye dayanır. Temelde yararcılık (utilitarianism) ilkesinin şekillendirdiği kuram; bireyin “gerçek” olduğunu ve grup olgusunun, sosyal yapının ve normatif kültürün bireyin eylemlerince yapılandırıldığı görüşünü savunur. Bu anlamıyla aile gibi makro sosyal olguların anlaşılabilmesi için öncelikle bireyin eylemlerinin anlaşılması gerekir. Bireyler kendi ilgi ve çıkarları doğrultusunda güdülenir ve davranır.

Aile bireyleri arasında algılanan eşitsiz ilişkiler çatışmaların temel kaynağı olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle aile bireylerinin aile içerisindeki ilişkiler ağında verdiklerine karşılık aldıkları, bireyin algıladığı düzeyin altında kalırsa çatışma kaçınılmaz olur. Çatışma çiftler arasında ortaya çıkıyorsa, çiftler ayrılma gibi alternatifleri düşünebilecekleri gibi çatışmayı çözmeyi ya da yönetmeyi de seçebilirler. Beckman (1978)’a göre ailede çatışmanın çözülmesi için 3 temel gereklilik söz konusudur. Bunlar:

Murdock yapısal işlevselci kurma göre ortak yaşam alanı sağlama, ekonomik iş birliği, nesillerin yeniden üretimi ve cinsellik olmak üzere aileye ilişkin dört temel işlev tanımlamıştır. Bunlardan ekonomik iş birliği; yemek pişirmekten, ev işlerinin yapılmasına ve para kazanılmasına kadar çok çeşitli etkinlikleri kapsayan geniş bir kavramdır. Üretim; zaman, para ve enerjinin tahsisi; bölüşüm; para, gereksinmeler, yiyecek, içecek, beceri ve ilgi gibi sosyal, duygusal ve materyal kaynakların yönetimi bu iş birliği içinde düşünülür. Modern toplumlarda sosyal güvenlik kurumlarıyla birlikte sağlık ve sosyal güvenlik hizmetleri kamusal alanda kurumsallaşmış olmasına karşın, hâlen ailenin ekonomik işlevlerini bir bütün olarak gerçekleştiren tek bir alternatif yapı yoktur.

Aile Sistem Kuramı temel olarak altı ögeden oluşur. Bu ögeler; ilişkili ögeler ve yapılar, birbirini etkileyen etkileşim kalıpları, sınırlar, bileşim yasası, mesajlar ve kurallar, alt sistemlerdir. Ailede mesajlar ve kurallar bireyler arasındaki ilişkilere ilişkin uzlaşıları temsil eder ve aile bireylerinin davranışlarına ilişkin bir norm oluşturur.

Çekirdek aile, anne, baba ve çocuklardan oluşan ve büyük ölçüde kentsel alanlarda gözlenen bir aile yapısıdır. Özellikleri şunlardır:

Soyun belirlenmesinde göz önüne alınan kaynağa göre aile biçimleri, iki kısımda incelenir. Bunlar baba soyuna göre belirlenen (patrilineal) aile biçimleri, ana soyuna göre belirlenen (matrilineal) aile biçimleridir.

İlgisiz aile tutumunda aile çocuğun olumlu ya da olumsuz yaşantılarıyla ilgilenmez. Aile çocuğun olumsuz tutumlarını kontrol etmediği gibi olumlu tutumlarını da pekiştirmez. İlgisiz ebeveynler çocukların temel fizyolojik gereksinmelerini karşılasalar bile, çocukların psikolojik gereksinmelerinin üzerinde durmazlar. İletişimsizlik ve ilgisizlik kavramlarının biçimlendirdiği ebeveynler ile çocuk arasındaki ilişkide, aile çocuğu birçok bakımdan reddeder. Böyle bir yapıda yetişen çocuğun sosyalizasyon süreci sağlıklı bir biçimde gelişmediği gibi ebeveynlerin ilgisiz tutumları ve kendi hakkındaki olumsuz görüşleri nedeniyle benlik tasarımlarında da sorunlar olabilir.

İnsanbilim araştırmalarının ilkel dönem ailesi (anaerkil dönem) olarak isimlendirdiği dönemde temel özellik, soyun anaya göre belirlenmesi olmuştur. Doğru yanıt B'dir.

Beckman'a göre ailede çatışmanın çözülmesi için gereken 3 temel gereklilik söz konusudur.

Murdock (1949); ortak yaşam alanı sağlama, ekonomik iş birliği, nesillerin yeniden üretimi ve cinsellik olmak üzere aileye ilişkin dört temel işlev tanımlamıştır. Doğru yanıt E'dir.

Aile sistem kuramı temel olarak altı ögeden oluşur;

Doğru yanıt A'dır.

Verilen bilgiler ailenin psikolojik işlevlerinden bazılarıdır. Doğru yanıt B'dir.

Çekirdek aile, yapılarına göre aile biçimlerinden biridir. Doğru yanıt E'dir.

Çiftlerin, boşanma sürecine ilişkin başa çıkmaları gereken altı durum söz konusudur. Bunlar:

Doğru yanıt E'dir.

Alternatif aile yapılarından bir diğeri ise İsrail’de kurulan kibutz aile yapısıdır. Toplumcu akımlardan etkilenerek kurulan kibutzlarda bir araya gelen aileler beraberce çiftçilik ziraat ve hayvancılıkla uğraşmakta, birlikte ürettiklerini ortaklaşa ve eşitçe paylaşmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Demokratik Tutum: Demokratik tutumda önemli olan çocuğun aile sistemi içerisinde belirlenen kurallara ebeveynlerinin yardımıyla uymasının sağlanmasıdır.

Sosyal Değişim Kuramı: Bu kuramın kökeni yapısal antropolojiye, davranışçı psikolojiye, yararcı ekonomiye, sosyolojiye ve sosyal psikolojiye dayanır (Witth, 2007).