ANNE BABA EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 1

Ebeveynlerin eğitim düzeyinin düşüklüğü, çocuk gelişimi ve yetiştirilmesiyle ilgili bilgi yetersizliği, ailedeki çocuk sayısının fazla olması, ana ve babanın yaşlarının küçük olması, ana ve babanın çocukluklarında istismar ve ihmale maruz kalmış olmaları, kısıtlı bir sosyal çevrenin olması, aile içi ilişkilerin olumsuzluğu, çocuklardan gerçek dışı beklentilerin olması, ana ve babanın saldırgan oluşu, alkol, uyuşturucu veya ilaç bağımlısı olması, ana ve babaların sorumluluk ve adalet duygularının yeterince gelişmemiş olması, ana ve babaların olgunlaşmamış bir kişiliğe sahip olmaları ve kişiliklerinin bozuk olması gibi özellikler çocuk istismarı ve ihmaline yol açabilir. Çocuklarına karşı şiddet uygulayan ebeveynlerin saldırgan davranışları birbiriyle ilişkili üç temel faktöre bağlı olarak ortaya çıkmaktadır:

Bunlardan birincisi, aşırı duyarlığa ve öfkenin bastırılamamasına bağlı olarak kendini kontrol edememe ya da kontrol etme yetersizliğidir. İkinci faktör, yetersiz iletişim ve problem çözme becerisidir. Üçüncü faktör ise, ikinciye bağlı olarak ebeveynlerin çocuklarıyla ilgili olarak empati yetersizliği yaşamaları ve olumsuz bakış açısına sahip olmalarıdır.

Çocuk istismarı ve ihmali kavramı çocuğa yöneltilen eylemin türü, bu eylemlerin nedenleri ve çocuk üzerindeki etkileri açısından farklılaşmaktadır. Buna göre dört boyutta incelenmektedir Bunlar fiziksel, cinsel, duygusal ve siyasal-dinsel istismardır. İhmal fiziksel, cinsel ve duygusal olarak yaşanmaktadır. Bunların yanı sıra çocuk iş gücü, toplumsal, kamusal-kurumsal, iş yeri, eğitimsel istismar ve ihmalden de söz edilmesi gerekir.

İletişim kurarken, örneğin yazarken ya da konuşurken, birilerini ikna etmeye çalışırken, birilerine açıklama yaparken, birilerini eğitirken Stanton’a (1990) göre, daima dört temel konu vardır. Bunlar mesajı  verenin karşısında alıcının olması, anlamaya çalışması, kabul etmesi ve tepki vermesidir.

Doğrusal iletişim modeli, 5 ögeden oluşur. Mesajı verenin, mesajı vermesi ve karşıdakinin almasıyla ilgili olan bu modelde karşılıklı etkileşim yoktur. Radyo dinlemek, TV izlemek, bir konferans izlemek, bir kitap okumak, karşıdakinin tepki vermesine izin vermeden konuşma yapmak bu modele giren iletişimlerdir.

Egan (2002) özellikle etkili iletişimlerde önemli olan ve dikkate alınması gereken sözel olmayan mesajları şu şekilde gruplamaktadır:

• Beden duruşu, beden hareketleri ve jestler gibi bedensel davranışlar,

• Göz iletişimi, bakma ve göz hareketleri gibi göz hareketleri,

• Gülümseme, kaş çatma, kaş kaldırma, dudak bükme gibi yüz ifadeleri,

• Sesin tonu, sesin yüksekliği, yoğunluğu, sözcükler arasındaki boşluklar, ses tonundaki değişmeler, vurgulamalar, duraklamalar, sessizlikler ve akıcılık gibi sesle ilgili davranışlar,

• Nefesin artması, kızarma, solma, göz bebeklerinin boyutlarının değişmesi gibi gözlenebilir otonomik fizyolojik tepkiler,

• Boy, kilo, ten ve sağlıkla ilgili görünüm gibi fiziksel özellikler,

• Konuşma boyunca kişinin tercih ettiği mesafe,

• Kıyafet ve üzerine çeki düzen verilmesi gibi genel görünüş.

Etkili bir dinleyici; söz kesmez, bunu karşıdakinin hatalarını düzeltmek ya da bir hataya dikkat çekmek için yapmaz, yargılamaz, karşılık vermeden önce düşünür, sözel olmayan mesajları gözler, işittiklerini farklı yorumlamasına yol açabilecek yanlılıklarını bilir, ne dendiğine odaklaşır, dinlerken ne diyeceğinin provalarını yapmaz, son sözü söyleme çabasına girmez.

Asgari düzeyde teşvik: Dinlerken ve dinledikten sonra çok az başka deyişle asgari düzeyde teşvik edici sözcükler kullanılarak da etkili sözel tepki verilebilir. Bu teşvik, konuşanın anlattıklarında yer alan anahtar sözcüklerin tekrarlanması ile (..dün,..gördün.), tek sözcüklü devam ettiricilerle, (hıhı, eee, sonra, başka), konuşmanın sürdürebilecek kısa soruların sorulması ile (nasıl oldu?) gerçekleştirilebilir.

Açık uçlu soru, yönlendirici olmayan, konuşmanın devam etmesine yarayan soru tipidir. Daha fazla bilgi almayı sağlar, konuşanın keşif yapmasına yarar, dinleyenin dikkatli dinlediğini gösterir. Nasıl, ne, hangi gibi soru sözcükleri uzun açıklamalar yapmayı sağlayabilir.

Kapalı uçlu sorular ise; evet ya da hayır, sevdim ya da sevmedim gibi kısaca yanıtlanır. Soru soranın belli gerçekleri elde etmesine yarar ve konuşmayı istenen belli bir alana yönlendirir. Bu durumda yanıtlayıcı az düşünür.

Etkili geribildirim vermek etkili sözel tepki verme becerilerinden biridir. Bu beceri konuşulanların anlaşılıp anlaşılmadığından emin olmak ve izlenimleri dile getirmek istendiğinde kullanılır. Başkalarının yaptıklarıyla, becerileriyle, performansları ile ilgili bilgi verme süreci olan geribildirim yapıcı olduğunda son derece geliştirici bir tepki verme biçimidir. Öğrenilen bir beceri olan yapıcı geribildirim, karşıdaki kişinin daha az etkili olan davranışını değiştirmesinde büyük katkı sağlayıcıdır. Yapıcı olabilmesi için o kişiye bunun iletilmesi gerekmektedir.

İletişimin niteliğini artırmak için dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Karşıdaki kişiyi değerlendirmek yerine dediklerini anlamaya çalışmak,

• Durumu kontrol etmek yerine sorunu çözmeye yönelik olmak,

• Belli taktikler izlemek yerine doğal olmak,

• Tepkisiz olmak yerine konuşanın durumunu kavramaya çalışmak,

• Ast-üst ilişkisi yerine eşit insanlar ilişkisi biçiminde davranmak,

• Katı olmak yerine yeni bakış açılarına ve farklı görüşlere açıklıkla yaklaşmak, vb.

"Bence sen yeterinde istemediğin için tembellik ediyorsun.": Yorumlamak, analiz etmek.

"Bak Betül ne güzel ders çalışıyor.": Kıyaslamak

"Sen anca tavuk gibi yat!": Ad takmak, alay etmek

"Neyse babanın gelmesine kaç saat kaldı?": Konuyu saptırmak

Geri çekilme, isteklerimizden ve ilişkimizden vazgeçme ile ilgilidir. Çatışma ve ilişki adeta yok sayılır. İki taraf da böylece çatışmada kaybetmiş olur (kaybet-kaybet taktiği).