ANAYASA II

Fonksiyonel olarak yargı çok farklı nitelikteki uyuşmazlıkları yürürlükteki hukuk kurallarını esas alarak çözmeyi hedefler (Atar, 2019: 190). Bu yönüyle yargı fonksiyonunun amacı hukuk kurallarını dikkate alarak uyuşmazlıkları kesin biçimde çözmektir. Yargı fonksiyonu bu bağlamda bir hukuki uyuşmazlık ortaya çıktığında bunu araştırıp onun hukuka aykırılığını tespit etmesi durumunda bunun giderilmesi ve bozulan hukuk düzeninin yeniden kurulması amacıyla yaptırım uygular (Tanör ve Yüzbaşıoğlu, 2018: 475). Yargı fonksiyonu bağımsız mahkemeler aracılığıyla yerine getirilir. Bu bağlamda yargı örgütü içerisinde birbirinden farklı alanlarda ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözmeye çalışan ve ilk derece, istinaf ya da temyiz biçiminde farklı düzeylerde görevlerini yerine getiren pek çok mahkeme mevcut olup bu mahkemeler ağı hep birlikte yargı örgütünü oluşturmaktadır. 1982 Anayasası’nda yargı örgütü daha ziyade yüksek mahkemeler şeklinde düzenlenmeye çalışılmıştır. İlk derece, istinaf ve yüksek mahkeme gibi farklı düzeylerdeki bağımsız mahkemeler bütününden oluşan yargı, uyuşmazlıkları hukuku esas alarak nihai biçimde çözmeye çalışan bir devlet fonksiyonudur. Dolayısıyla adaletin tesisi konusunda hayati bir işlevi olan yargı teşkilatına ve bu teşkilatın içerisindeki mahkemelerin oluşumu ve işleyişine birçok ilke egemen olmaktadır.

Kurulun görev ve yetkileri “adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir” şeklinde ifade edilmiştir (madde 159/8).

Esasında Kurulun adli ve idari yargı mensuplarının özlük hakları konusunda yetkili kılınmasıyla uygulamada yargının bağımsızlığının tesisi amaçlanmaktadır.

Anayasa yargısı kolunda ise kanun, TBMM İçtüzüğü ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin Anayasaya uygunluğu yargısal yolla denetlenmektedir.

Mahkemeyi temsil etmek, Genel Kurulun ve gerektiğinde bölümlerin gündemini belirlemek, Genel Kurula ve Yüce Divana başkanlık etmek, gerekli gördüğü takdirde kendi yerine bu görevleri ifa etmek üzere başkanvekillerinden birini görevlendirmek, Mahkemenin verimli ve düzenli çalışmasını sağlamak ve bu amaçla uygun göreceği tedbirleri almak, gerekli gördüğü takdirde basına ve kamuoyuna Mahkemeyle ilgili bilgi ve demeç vermek veya bu maksatla başkanvekili, üye veya raportör görevlendirmek Anayasa Mahkemesi Başkanının görevleri arasında sayılanlardan bazılarıdır.

Yüksek yargısal kurul uygulaması Türkiye’de ilk olarak 1961 Anayasası ile benimsenmiştir. Bununla birlikte zaman içerisinde Türkiye’nin bu yüksek yargısal kurul modelinde esaslı değişiklikler yapılmış olup Hâkimler ve Savcılar Kurulu son şeklini 2017 Anayasa değişikliği ile almıştır.