ANAYASA II

Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun kuruluşu 3686 sayılı ve 5/12/1990 tarihli İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu’na dayanmaktadır. Komisyonun görevleri arasında uluslararası alanda insan hakları konusundaki geliş­meleri izlemek, Türkiye’nin insan hakları alanında taraf olduğu sözleşmelerle iç hukuk arasında uyum sağlamak amacıyla yapılması gereken değişiklikleri tespit etmek ve bu amaçla yasal düzenlemeler öner­mek, Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarının gündemindeki konular hakkında talep üzerine görüş ve öneri bildirmek, insan haklarının ihlale uğradığı­na dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek veya gerekli gördüğü hâllerde ilgili mercilere iletmek, gerektiğinde dış ülkelerdeki insan hakları ihlalleri­ni incelemek, bu ihlalleri o ülke parlamenterlerinin dikkatlerine doğrudan veya mevcut parlamenter fo­rumlar aracılığıyla sunmak ve her yıl yapılan çalış­maları, elde edilen sonuçları, yurt içi ve dışında in­san haklarına saygı ve uygulamaları kapsayan rapor hazırlamak gibi görevler yer almaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kişisel Verileri Koruma Kurumu idari ve mali özerkliğe sahip ve kamu tüzel kişiliğini haiz olup Cumhurbaşkanının görevlendireceği bakan ile iliş­kilidir. Kişisel Verileri Koruma Kurumunun karar organı Kişisel Verileri Koruma Kuruludur. Kurul, beş üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, dört üyesi Cumhurbaşkanı tarafından seçilen dokuz üyeden oluşur. Kurul idari bir birim olduğu için icrai ni­telikteki Kurul kararlarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bireysel Başvuru Yolu ile İnsan Haklarının Korunması somut olarak bir hak ihlaline uğrayan kişinin yaptı­ğı başvuru üzerine Anayasa Mahkemesinin bu ihlal iddiasını incelemesidir. Bu yol 2010 Anayasa deği­şikliği ile hukuk sistemimize girmiş ve Anayasa’nın Geçici 18. maddesindeki “Bireysel başvuruya iliş­kin gerekli düzenlemeler iki yıl içinde tamamlanır. Uygulama kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvurular kabul edilir.” hükmü gereğince Anayasa Mahkemesi 23/09/2012 tari­hinden itibaren bireysel başvuruları incelemeye başlamıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bireysel başvuru kapsamındaki haklar içerisin­de daha yoğun biçimde Anayasa Mahkemesinin ihlal iddialarını incelediği haklar arasında adil yar­gılanma hakkı, mülkiyet hakkı, kişi hürriyeti ve güvenliği, yaşam hakkı ve işkence ve kötü muamele yasağı, kişinin maddi ve manevi varlığının korun­ması, ifade hürriyeti, basın hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, eği­tim hakkı, dernek kurma (örgütlenme) özgürlüğü, hak arama hürriyeti ve seçme ve seçilme hakkı yer almaktadır.  Anayasa koyucu bireysel başvuru kapsamındaki hakları belirlerken Anayasa’da düzenlenen haklardan sadece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenmiş olanla­rı esas almıştır. Dolayısıyla bu kapsamda olmayan ancak Anayasa’da düzenlenmiş olan grev hakkı, sos­yal güvenlik hakkı, çalışma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı ve benzeri haklarla ilgili olarak Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılamayacaktır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bireysel başvuru kapsamındaki haklar içerisin­de daha yoğun biçimde Anayasa Mahkemesinin ihlal iddialarını incelediği haklar arasında adil yar­gılanma hakkı, mülkiyet hakkı, kişi hürriyeti ve güvenliği, yaşam hakkı ve işkence ve kötü muamele yasağı, kişinin maddi ve manevi varlığının korun­ması, ifade hürriyeti, basın hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, eği­tim hakkı, dernek kurma (örgütlenme) özgürlüğü, hak arama hürriyeti ve seçme ve seçilme hakkı yer almaktadır.  Anayasa koyucu bireysel başvuru kapsamındaki hakları belirlerken Anayasa’da düzenlenen haklardan sadece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenmiş olanla­rı esas almıştır. Dolayısıyla bu kapsamda olmayan ancak Anayasa’da düzenlenmiş olan grev hakkı, sos­yal güvenlik hakkı, çalışma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı ve benzeri haklarla ilgili olarak Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılamayacaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsan haklarına dönük adımların atılmasının amacı, artık ülkesel sınırlar içinde devlete karşı hakkı ihlal edilen bireyi bir özne olarak uluslara­rası alana taşıyarak insan hakları açısından daha güvenceli bir ortam oluşturmaktır. Bu sayede ar­tık insan hakları uluslararası alanda korunması gereken bir konuma yükseldiğinden gelinen yeni aşamada insan haklarının sadece bir ülkenin iç işi olduğu anlayışı terk edilmek durumunda kalmış­tır.  İnsan haklarının güvence altına alınması doğ­rultusunda ilk olarak 1945 yılında imzalanan Birleşmiş Milletler Andlaşmasıyla, sonrasında ise gerek Birleşmiş Milletler düzeyinde imzalanan bil­diri ve sözleşmelerle ve gerekse bölgesel düzeydeki insan hakları sözleşmeleri ile insan haklarının ulus­lararası alanda korunmasına yönelik somut adımlar atılmaya başlanmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sözleşme’nin 1. maddesinde “İnsan haklarına saygı yükümlülüğü” başlığı altında Yüksek Sözleş­meci Tarafların kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin bu Sözleşme’nin birinci bölümünde açık­lanan hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını sağ­lama yükümlülüğü öngörülmüştür. İkinci maddeden itibaren yaşam hakkı (madde 2), işkence yasağı (madde 3), kölelik ve zorla çalış­tırma yasağı (madde 4), özgürlük ve güvenlik hakkı (madde 5), adil yargılanma hakkı (madde 6), ka­nunsuz ceza olmaz ilkesi (madde 7), özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı (madde 8), düşünce, vic­dan ve din özgürlüğü (madde 9), ifade özgürlüğü (madde 10), toplantı ve dernek kurma özgürlüğü (madde 11), evlenme hakkı (madde 12), etkili baş­vuru hakkı (madde 13) ve ayrımcılık yasağı (madde 14) Sözleşme’de düzenlenmiş olan haklardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan devlet sayısı kadar hâkimden oluşur.  Şu anda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne 47 ülke taraftır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Anayasa Mahkemesi, yargısal koruma düzeninde yer alır.