ANAYASA II - Deneme Sınavı - 2

2017 Anayasa değişikliği sonrasındaki şekliyle Hâkimler ve Savcılar Kurulunda süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilirler.

Anayasa’mız savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması durumu dışında; olağanüstü hâl sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisince görüşülüp karara bağlanacağını düzenlemektedir.

Cumhurbaşkanının olağanüstü hâl ilan etmesi işlemi
Cumhurbaşkanı kararı şeklinde yapılır ve bu nedenle
ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’ın denetimine
tabidir.

Mevcut anayasanın yerine bütünüyle yeni bir anayasa yapma iktidarına asli
kurucu iktidar denir.

Anayasa metni incelendiğinde anayasa değişikliğinin dört aşamalı bir süreç
içerisinde gerçekleştirilebileceği görülmektedir:
Teklif, Görüşme, Karar ve Onay.

1982 Anayasasının ilk şeklinde anayasa değişikliklerinin sadece şekil bakımından denetimini öngörmüş, esas bakımından
denetim yolunu ise tamamıyla kapatmıştır.

Anayasa değişikliklerinin yargısal denetiminde öncelikle anayasa değişikliklerinin esas bakımından ve şekil bakımından denetimi ayrımı yapılmalıdır. Anayasa değişikliklerinin esas bakımından yargısal denetimiyle kastedilen anayasa değişikliğine ilişkin kanunda yer alan hükümlerin içeriğinin mevcut anayasa hükümlerine uygunolup olmadığının denetimidir.

Yargı fonksiyonu bağımsız mahkemeler aracılığıyla yerine getirilir.

Anayasa’nın 138. maddesinde hâkimlerin görevlerinde bağımsız oldukları, Anayasa’ya, kanuna
ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre
hüküm verecekleri belirtilmiş ve bağımsızlığın bir
gereği olarak hiçbir organ, makam, merci veya kişinin yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere
ve hâkimlere emir ve talimat veremeyeceği, genelge
gönderemeyeceği, tavsiye ve telkinde bulunamayacağı öngörülmüştür.

Anayasa maddesinde hâkimler ve savcıların altmış beş yaşını bitirinceye kadar hizmet görebilecekleri, hâkimlerin mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre görev ifa edecekleri, hâkim ve savcıların nitelikleri, atanmaları, hakları ve ödevleri, aylık ve ödenekleri, meslekte ilerlemeleri, görevlerinin ve görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi, haklarında disiplin kovuşturması açılması ve disiplin cezası verilmesi, görevleriyle ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlarından dolayı soruşturma yapılması ve yargılanmalarına kararverilmesi, meslekten çıkarmayı gerektiren suçluluk veya yetersizlik hâlleri ve meslek içi eğitimleriile diğer özlük işlerinin mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunladüzenleneceği güvencelerine yer verilmiştir (madde 140/3).

Adil yargılanma bir hukuk devletindeki yargı örgütünün gözetmeye çalışacağı en önemli amaç konumundadır.

Anayasa’nın 37. maddesinde anayasa koyucu bu ilkeyi özel olarak düzenlemiştir. Bu doğrultuda
madde metninde hiç kimsenin kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamayacağı, bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü mercilerin kurulamayacağı hükmüne yer verilmiştir.

Yüksek yargısal kurul uygulaması Türkiye’de ilk olarak 1961 Anayasası ile benimsenmiştir. Bununla birlikte zaman içerisinde
Türkiye’nin bu yüksek yargısal kurul modelinde
esaslı değişiklikler yapılmış olup Hâkimler ve Savcılar Kurulu son şeklini 2017 Anayasa değişikliği ile almıştır.

Kurulun Başkanı Adalet Bakanı olup Adalet Bakanlığı Müsteşarı,
Kurulun tabii üyesidir.