Osmanlı Döneminde Anayasacılık Hareketleri
İktidarın tek ve mutlak bir biçimde kullanılmasını tasvip etmeyecek anlayışa ne ad verilir?
Bu anlayışa sınırlı iktidar anlayışı adı verilmektedir. İktidarı sınırlayan en önemli faktör ise temek hak ve özgürlüklerdir.
Batılı ülkelerde yeşermeye başlayan "sınırlı iktidar" düşüncesi, toplum tabanlı bir düşüncedir. Buna göre; yurttaşların mücadeleleri neticesinde, mutlak iktidarlar halkın hak ve hukukuna riayet etmek zorunda kalmışlardır.
Bu düşüncenin anayasal sistemdeki ilk ürünü ne olmuştur?
İlk ürün parlamentolar olmuştur.
Anayasacılık düşüncesi Osmanlı'da ne zaman etkilerini hissettirmiştir?
Osmanlı'nın ancak son dönemlerinden anayasacılık düşüncesinin etkilerini görmekteyiz.
Osmanlı'daki ilk anayasal belgeye ne ad verilmektedir?
Senedi İttifak
Senedi İttifak hangi yıl imzalanmıştır?
1808
1909 yılına kadar Osmanlı Devleti hangi rejim ile yönetilmiştir?
Osmanlı Devleti, 1909'a kadar mutlak monarşi ile yönetilmiştir.
Osmanlı devleti'nde gerçekleştirilen Kanuni Esasi değişikliği hangi yıl gerçekleştirilmiştir?
1909
İlk zamanlarından büyük başarıyla çalışan Osmanlı siyasi ve idari düzeni hangi yüzyılın sonlarından itibaren bozulma emareleri göstermiştir?
16. yüzyıldan sonlarından itibaren bozulma ve yozlaşma başlamıştır.
Klasik osmanlı Dönemi'nde başlıca kaç sınıfın mevcudiyetinden bahsedilebilir ve bunlar hangileridir?
İki sınıf mevcuttur; Yöneticiler ve Yönetilenler.
Bunlar:
Yöneticiler Sınıfı; I. Maaşlı Askerler, II. Zaimler ve tımarlı sipahiler, III. Ulema
Yönetilenler Sınıfı; I. Kentliler (Esnaf, Tüccar ve Sarraflar), II. Köylüler, III. Göçebeler
Merkezi yönetimde otorite kaybına neden olurken ayan adı verilen yerel otoritelerin güçlenmesine neden olan usule ne ad verilmektedir?
İltizam usulü
Osmanlı’da modernleşme hareketlerinin başlaması hangi devirde gerçekleşmiştir?
Tanzimat Devri
Islahatçı bir Padişah olarak bilinen III. Selim tahta çıktığında devletin iki temel sorunu bulunduğu ifade edilmektedir. Bu sorunlar nelerdir?
1. Giderek güçlenen ve ülkenin birliğini ve merkezi otoriteyi tehdit eden ayanlar
2. Yeniçeri ordusunun işlevini kaybetmesidir
Senedi İttifak'ın Padişahın yararına sayılabilecek olan hükümleri hangileridir?
• Padişah ve merkezi yönetimin otoritesi herkes tarafından tanınacaktır,
• Sadrazama itaat esastır,
• Mali yükümlülükler yerine getirilecek ve vergilere dair buyruklara uyulacaktır,
• Yeniçeri ocağının padişaha itaati sağlanacaktır,
• Ayanlar gerektiğinde asker toplanmasına yardımcı olacaktır,
• Ayanların yönetimi kendi toprakları ile sınırlı olup bu sınır aşılmayacaktır.
1808 tarihli Senedi İttifak'ın halkın yararına görülebilecek düzenlemeleri hangileridir?
• Yoksul olanlar ve reaya korunacak, vergiler ezici ve haksız olmayacaktır,
• Reaya zulüm görmeyecek, suç işlenmesi halinde ceza verilebilmesi için soruşturma yapılması gerekecektir.
Osmanlı dönemi anayasal belgelerinin ikincisi 1839 Tanzimat Fermanı’dır. Bu ferman ile haklar ve özgürlükler bağlamında hangi değişiklikler öngörülmüştür?
Bu Ferman’da devletin tüm vatandaşları için can, mal ve namus güvenliği garanti edilmiş, vergi ve askerlik yükümlülüklerinin düzen altına alınacağı taahhüt edilmiştir.
Hak ve özgürlüklere dair düzenlemeler;
• Kişi dokunulmazlığı ve güvenliği tanınmaktadır. Kimse yasada bulunmayan nedenlerle suçlanamaz ve cezalandırılamaz. Herkes adil bir şekilde ve aleni olarak yargılanma hakkına sahiptir. Kimsenin şerefine, onuruna ve namusuna dokunulamaz.
• Cezalar şahsidir ve mirasçılara devrolmaz.
• Kişiler mal güvenliğine sahiptir. Herkes kendi mal ve mülkünde serbest tasarruf hakkına sahiptir. Kimsenin malına müsadere uygulanmayacaktır.
• Herkesten mal varlığına ve gelirine göre vergi alınacak, vergide adalet tesis edilecektir.
• Ömür boyu askerlik uygulaması kaldırılacak ve askerlik süresi dört ya da beş yıl süreyle sınırlanacak ve buna dair adil düzenlemeler getirilecektir.
1839 tarihli Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Padişahı kendi iktidarını hukuki kurallar ile nasıl sınırlandırmaktadır?
Bu ferman ile padişah çıkarılacak yasalara uyacağına ve bunlara aykırı davranmayacağına dair yemin ederek kendi iktidarına sınır getirmektedir
1839 tarihli Tanzimat Fermanı'nda Devlet yönetimine dair ne gibi düzenlemeler mevcuttur?
• Ferman’da iktidar kendi kendisini sınırlamaktadır. Devlet yönetimi yeni yasalarla düzenlenecek ve keyfi işlemlere son verilecektir. Devletin tüm işlemleri yasalara uygun olarak gerçekleştirilecek olup buna uymayan devlet görevlileri cezalandırılacaktır.
• Keyfi cezalandırmalara son verilecek, mahkemelerde duruşmalar aleni olacak ve yargı kararı olmadığı müddetçe kimseye ceza verilemeyecektir.
• Devlet harcamalarının karşılanması için vergi toplanacaktır.
• Devlet harcamaları, askeri harcamalar dahil olmak üzere yasayla düzenlenecek ve sınırlanacaktır.
• Yasaların hazırlanmasında yeni bir yöntem uygulanacaktır. Buna göre yasalar, yetkili kurullar olan Meclisi Ahkamı Adliyede ve askeri yasalar özel olarak Babı Seraskeri Dar-ı Şurasında görüşülüp tartışıldıktan sonra padişaha sunulacak ve padişahın onayı ile yürürlüğe girecektir.
• Devlet yönetiminde eşit davranma yükümlülüğü esastır. Buna göre devlet din ayrımı gözetmeksizin Tanzimat Fermanı’ndaki haklardan uyruğundaki tüm tebaayı yararlandıracaktır
Islahat Fermanı hangi yıl hazırlanmıştır?
1856
Klasik kalemiye teşkilatını modern bir bürokrasiye dönüştürmek için gerekli reformları başlatan ve bürokrasiyi fazlasıyla güçlü bir konuma getiren ilk Osmanlı Padişahı hangisidir?
II. Mahmut
Tanzimat devrinde yapılan reformların bir diğeri de adalet sistemine yöneliktir. Buna göre şeriat hükümleri, yalnızca aile
hukuku ile sınırlı olarak, Avrupa usulüne uygun olarak kodifiye edilmiştir.
Bu kodifikasyona ne ad verilmiştir?
Mecelle