ANAYASA HUKUKU

Önermeye göre yargı, ayrı bir kuvvet olarak değil, yürütme kuvvetinin bir unsuru ya da parçası olarak görülmektedir.

Yasama organı hâkimlerin verdiği kararı değiştirebilir

Hâkimlik teminatı, hâkimlerin görevlerini, herhangi bir baskı ya da tehditle karşılaşmaksızın tam bir serbestlik, tarafsızlık ve huzur ortamı içinde gerçekleştirebilmeleri için öngörülen önlemlerin bütünüdür.

Siyasal ve yargısal denetim sistemleri arasındaki ayrım, denetimin zamanı açısından yapılan başka bir ayrımla da çakışmaktadır. Denetimin yapıldığı zamana göre, denetim sistemleri önleyici denetim ve düzeltici denetim olarak ikiye ayrılır. Önleyici denetim, normun yürürlüğe girmesinden önce yapılan denetimdir ki, bu, kural olarak siyasal organlar tarafından gerçekleştirilir. Normun kesinleşip yürürlüğe girmesinden sonra yapılan düzeltici denetim ise yargı organlarınca gerçekleştirilir.

1961 Anayasası, istisnai bir durumda genel mahkemelere de bir kanunun anayasaya uygunluğu hakkında hüküm verme yetkisini tanımış olmakla beraber, bu konudaki yetkiyi esas itibarıyla Anayasa Mahkemesi’ne bırakmıştır. 1982 Anayasası söz konusu istisnai durumu da ortadan kaldırarak, Anayasa Mahkemesi’ni denetim konusunda tek yetkili kılmıştır.

Anayasa Mahkemesi’nin denetim yetkisi kural olarak bütün kanunları kapsamakla beraber, iki tür kanun anayasanın açık hükümleriyle bu denetimin dışında bırakılmıştır. Bunlar, Anayasa’nın 174. maddesinde sayılan İnkılap kanunları ile Anayasa’nın geçici 15. maddesinde değinilen Millî Güvenlik Konseyi döneminde çıkarılmış olan kanunlardır. Bu ikinci istisna, 3.10.2001 tarihli anayasa değişikliği ile geçici 15/3. maddenin ilgasıyla ortadan kaldırılmıştır. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: 2017 değişikliği ile eklenmiştir.

Anayasa’nın 5. maddesinde değinilen “Devletin temel amaç ve görevleri” ile bütün kamu işlemlerinin yönelmesi gereken “kamu yararı” kavramıdır. Kanunun gerekçesinden ve kanun üzerindeki Meclis görüşmelerinden kanunun kamu yararı dışında bir amaçla (mesela kişisel veya duygusal saiklerle veya sadece belli bir grubun çıkarı için) çıkarılmış olduğu açıkça anlaşılabiliyorsa, kanun başka bir yönden anayasaya aykırı olmasa bile, amaç unsuru bakımından anayasaya aykırı bulunabilir.

Anayasa Mahkemesi 1993 yılında verdiği bir kararda bu içtihadını değiştirerek, kanunların veya denetime tâbi diğer normların yürürlüğünü durdurma yetkisini kendisinde görmüştür.

Anayasa değişikliğinde iptale, siyasî partilerin kapatılması na ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır.

1961 anayasası açıkça yargı fonksiyonu ve yargı erkini düzenlemiştir.

Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

yargı organlarına karşı bağımsızlık bu kapsama girmez.

1982 Anayasasına göre hakimler ve savcılar adalet bakanlığına bağlıdır.

Hakimlerin herhangi bir baskı veya tehditle karşılaşmaksızın görevlerini tam bir serbestlik ve tarafsızlıkla yerine getirebilmelerine hakimlik teminatı denir.

Hakimlerin isteklerinin dışında yerleri değiştirilemez.

Üyeler tekrar seçilme özelliğine sahiptir.

Yargıtay Adliye mahkemelerinden verilen kararların son inceleme makamıdır

Siyasal organlar tarafından yapılan ve yasaların ortaya çıkmadan yapılan denetime önleyici denetim denir.

AYM'nin usulüne uygun olarak yürürlüğe girmiş milletlerarası sözleşmeleri denetleme yetkisi bulunmamaktadır (1982 AY. md. 90 /son).