ANAYASA HUKUKU

1924 Anayasası, yargıyı ilginç bir şekilde düzenlemiştir. Anayasa, kuvvetler birliği ilkesini kabul etmiş; egemenlik hakkının yalnız, Türk Milleti’nin tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM tarafından kullanılacağını belirtmiştir. e 1924 Anayasası benimsemiş olduğu kuvvetler birliği ilkesiyle pek bağdaşmayacak şekilde, yargı fonksiyonunu ayrı bir kuvvet olarak vasıflandırmıştır. 1924 Anayasası yasama ve yürütme kuvvetlerinin birliğine karşı, yargının bağımsız olduğunu ifade eden birçok hükme yer vermiştir.

1982 Anayasası (m. 140/6) hâkim ve savcıların “idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlı” olduklarını açıkça belirtmiştir. Doğru cevap E'dir.

HSYK'nın başkanı Adalet bakanıdır. Adalet bakanlığı müsteşarı ise kurulun tabii üyesidir.

Kurulun yapısında çok eleştiri alan, kurul kararlarına karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hakkındaki hüküm değiştirilmiştir. Ancak tüm kararlara karşı değil sadece meslekten çıkarma cezasına ilişkin olan kararlara karşı yargı yolu açılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Anayasa Mahkemesi 1961 Anayasası ile Türk Hukuk sistemine girmiştir. Doğru cevap D'dir.

2017 Anayasa değişikliği ile Jandarma genel komutanı yüce divanda yargılanacaklar arasından çıkarılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri Anayasa Mahkemesi denetimi dışındadır. Doğru cevap E'dir.

Anayasada belirtilen bazı kişi ya da organların bir kanuna karşı Anayasa Mahkemesinde dava açmalarıyla gerçekleştirilen denetime soyut norm denetimi adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Yasama, yürütme ve yargı organlarından birinin, diğer organlardan biri tarafından yapılması gereken bir hukuki işlemi yapmasına fonksiyon gasbı abı verilir. Vali yargı alanında işlem yapmıştır. Doğru cevap A'dır.

Anayasanın 153/3 hükmü gereğince "Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez. Doğru cevap A'dır.

Kurulun üye sayısı 2010 Anayasa değişikliği ile Yedi asıl, beş yedek üyeden yirmi iki asıl, on iki yedek üyeye çıkartılmıştır.

Birinci sınıf adlî yargı hakimleri Cumhurbaşkanı tarafından Hakimler ve Savcılar Kurulu'na seçilir.

HSYK üyeleri 4 yıl için seçilir.

Yükseköğretim kurumları üyeleri ile avukatların Anayasa Mahkemesi'ne asıl ve yedek üye seçilebilmeleri için kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim görmüş veya öğrenim kurumlarında en az on beş yıl öğretim üyeliği veya kamu hizmetinde en az on beş yıl fiilen çalışmış veya en az on beş yıl avukatlık yapmış olması şarttır.

Almanya, Polonya ve Macaristan'da üyelerin tümü yasama organınca seçilmektedir.

2010 Anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesi'nde Türkiye Büyük Millet Meclisi iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulu'nun kendi başkan ve üyeleri arasından seçer.

2017 Anayasa değişikliği ile Jandarma Genel Komutanı görevleri ile ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılanamaz.

Hâkimlik teminatının, amaçlarına uygun şekilde gerçekleştirilmesi açısından en
önemli pratik sorun, hâkimlerin tayin, terfi, nakil, denetim ve disiplin gibi özlük işlerinin, ne tür bir organ veya kurul tarafından yapılacağıdır. Bu sebeple 1961 Anayasası, “hâkimlerin bütün özlük işleri hakkında karar” vermek (m. 144/1) üzere bir Yüksek Hâkimler Kurulu (YHK) kurmuştur.

2017 Anayasa değişikliği ile askerî mahkemeler ve bu arada iki yüksek askerî mahkeme olan Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesi kaldırılmıştır. Değişik 142’nci maddeye göre, “disiplin mahkemeleri dışında askerî mahkemeler kurulamaz.”

Anayasa, Anayasa Mahkemesi’nin kuruluş, görev ve yetkilerini, diğer yüksek mahkemelere oranla çok daha ayrıntılı şekilde düzenlemiş, kanuni düzenlemeye çok daha sınırlı bir alan bırakmıştır. Bu sebeple, Anayasa Mahkemesi’nin statüsünde değişiklik yapılması, ancak bir anayasa değişikliği ile mümkündür. Diğer seçenekler ise Anayasa Mahkemesi’nin statüsü ile ilgili doğru bilgiler içermektedir.