ANAYASA HUKUKU

Günümüzün hürriyetçi demokrasilerinde görevleri ve devlet içindeki ağırlığı git gide artan yürütme organı, yapısı bakımından iki ana tipe ayrılabilir. Yürütme yetkisinin tümünü kişi ya da kurul olarak tek bir organ ait olması monist yürütme. Monist yürütmenin bir devlet başkanı makamı olmadan yürütme yetkisinin bir kurul tarafından kullanıldığı tekçi yürütme modeline de kollejyal yürütme sistemi denilmektedir.Yürütme organının kuruluşunda ikinci ana tip ise düalist yürütmedir. Bu tip yürütme şeklinde yürütme yetkisinin bir kişi ile bir kurul arasında bölüştürülmesi söz konusudur. Türkiye'de 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları düalist yürütme sistemini benimsemişler, 2017 Anayasa değişikliği ile ise monist yürütme sistemi kabul edilmiştir. Doğru cevap A' dır.

21.01.2017 tarihli ve 6771 sayılı Anayasa değişikliği kanunu da, Cumhurbaşkanının statüsünde radikal değişikliklere yol açmıştır. Cumhurbaşkanının seçimine ilişkin 101. inci madde de, değişiklikle şu şekli almıştır: 1. Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından,doğrudan halk tarafından seçilir. 2. Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Doğru cevap D'dir.

Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri 6771 sayılı kanunla değiştirilen 104. maddeyle düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Türkiye Cumhuriyetini ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Gerekli gördüğünde TBMM açılış konuşmasını yasa yılının il günü yapar. Kanunlar yayımlar. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında meclise mesaj verir. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir. Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır. TBMM adına TSK'nın Başkonutanlığını temsil eder. Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır. Doğru cevap C'dir.

2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu çok farklı şekilde düzenlenmiştir. Değişiklikten önce bu durum vatana ihanet durumuyla sınırlı olduğu halde; yeni 105'inci madde Cumhurbaşkanının bütün suçlarından dolayı sorumlu olacağı anlamını taşımaktadır. Madde, Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği hakkında meclis soruşturması açılabileceğini, dolayısıyla Cumhurbaşkanı vatana ihanetle suçlanması halinde onu yargılayacak olan Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi iken göreviyle ilgili olmayan şahsi suçlar bakımından da Yüce Divan'da yargılanacak olması karara bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

2017 değişikliğinden önce mevcut olmayan Cumhurbaşkanı yardımcılığı makamı, bu değişiklikle yaratılmıştır. Bu değişiklik yürütme yetkisinin tümüyle Cumhurbaşkanına verilmiş olmasının sonucu olarak görülebilir. Yeni 106'ıncı maddeye göre ' Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.' Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Bakanlar, 81'inci maddede yazılı şekilde TBMM önünde and içerler. Doğru cevap E'dir.

Anayasa'nın 2017 değişikliğinden önce Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanının boşalması halinde de yenisi seçilene kadar, TBMM Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve onun yetkilerini kullanır. Doğru cevap D' dir.

Türkiye'de Anayasa değişikliği ile Milli Güvenlik Kurulu şu şekli almıştır. Milli Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İç işleri ve Dış işleri Bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından kurulur. Doğru cevap C'dir.

Olağanüstü yönetim usülleri, devletin, normal hukuk düzeninin kuralları ile karşılanmasına imkan olmayan olağanüstü bir tehdit veya tehlike karşısında başvurduğu özel yönetim usülleridir. Bütün OHAL rejimlerinde, bu rejimlerin mahiyeti gereği olarak görülen özellik, idarenin yetkilerinin ve özellikle takdiri yetkilerinin normal zamanlara göre genişlemesi, kişilerin temel hak ve hürriyetlerinde de gene normal zamanlara oranla daha ileri ölçüde sınırlamalar yapılabilmesidir. Doğru cevap A' dır.

Olağanüstü hal rejimlerinde yargısal denetim sorunu iki açıdan ele alınabilir. Biri, olağanüstü hal  rejiminin ilanı işlemi üzerindeki yargısal denetim, diğeri ise olağanüstü hal yetkilerini kullanan idari makamların yaptıkları idari işlemler üzerindeki yargısal denetimdir. Doğru cevap E' dir.

Yasama ve yürütme kuvvetlerinin yumuşak ve dengeli ayrılığı olarak tanımlanan parlamenter rejimin temel ayırıcı özelliği, Bakanlar Kurulunun  yasama organı önünde siyasal sorumluluğudur. Diğer bir deyimle yasama organı, hükümeti denetleyebiliyor ve güvensizlik oyu vermek suretiyle onun görevini sona erdirebiliyorsa, parlamenter rejimin temel şartı gerçekleşmiş olur. Bu nokta, parlamenter rejimi başkanlık sisteminden ayıran başlıca özelliktir. Doğru cevap B'dir.