ANAYASA HUKUKU

105

1961 Anayasası Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu’ndan oluşan iki meclisli bir yasama organı sistemini benimsemiştir. Diğer anayasalarda tek meclis sistemi benimsenmiştir. Doğru cevap C’ dir.

En büyük artık usûlü, en kuvvetli ortalama sistemi, d’hondt usûlü ve ulusal artık sistemi nispi temsil sisteminin çeşitlerindendir.Çoğunluk sisteminin basit ve mutlak olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Doğru cevap A’dir.

Kısıtlı olmamak, kamu hizmetinden yasaklı olmamak, en az ilkokul mezunu olmak ve terör eylemlerinden hüküm giymemiş olmak 2017 Anayasa değişikliklerinin öncesinde de anayasada yer almaktaydı. Askerlikle ilişiği olmamak ve on sekiz yaşını doldurmuş olmak 2017 yılında yapılan Anayasa değişikliklerindendir. Doğru cevap D’dir.

1982 Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihtir. 1995 yılında yapılan değişiklikle seçim çevreleri genişletilmiş, 2002 ve 2006 yılında yapılan değişiklikler ile milletvekili seçilme yeterliliği konusu düzenlenmiştir. 23.5.1987 tarihli ve 3377 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik, yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, milletvekili genel seçimlerinin yapılacağı günün yetmiş beş gün öncesinden başlamak üzere seçim günü akşam saat 17.00’ye kadar yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak oy sandıklarında oy kullanma hakkını tanımıştır. Doğru cevap B’dir.

Anayasanın 81. maddesi, milletvekillerinin göreve başlarken şu andı içeceklerini öngörmüştür: “Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı kalacağıma, toplumun huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakatten ayrılmayacağına; büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine and içerim. Milletvekili andı, hukukî bir bağlayıcılıktan çok, manevi bir bağlayıcılık ifade etmektedir. Doğru cevap E’dir.

Yasama sorumsuzluğu, milletvekillerinin Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerden, ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanı’nın önerisi üzerine bir karar alınmadıkça, bunları Meclis dışında yinelemek ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamamalarıdır. Yasama dokunulmazlığı, seçimden önce veya sonra suç işlediği ileri sürülen bir milletvekilinin, Meclisin kararı olmaksızın tutulamaması, sorgulanamaması, tutuklanamaması ve yargılanamamasınıdır. Hükümetin denetlenmesi, Meclisin soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturması yollarıyla denetleme yetkisini kullanmasını; milletin temsili ise milletvekillerinin seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil etmesini ifade eder. Milletvekillerinin herhangi bir yürütme görevi kabul etmelerini önlemek suretiyle, onların yürütme organı karşısında tam bir bağımsızlığa sahip olabilmelerini sağlayan müesseseye verilen ad yasama uyumsuzluğudur. Doğru cevap E’dir.

Yasama sorumsuzluğu ve yasama dokunulmazlığından, TBMM üyeleri dışında, milletvekili olmayan bakanlar da (m.112/4) yararlanırlar. Anılan kişiler, diğer özlük hakları bakımından da milletvekilleri ile aynı statüye tâbidirler. Doğru cevap B’dir.

Anayasa’nın 76. maddesinde milletvekili seçilme yeterliliği; 80.maddesinde milletin temsili ilkesi; 81.maddesinde milletvekili andı; 83.maddesinde yasama sorumsuzluğu düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çalışmalarını kendi yaptığı içtüzük hükümlerine göre yürüteceği Anayasa’nın 95.maddesinde düzenlenmiştir. Doğru cevap E’ dir.

Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek ve milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak Anayasa’mızın Türkiye Büyük Millet Meclisine verdiği görev ve yetkilerdendir. Kamu hürriyetleri ise 1924 Anayasası’nın temel niteliklerindendir. “Bakanlar Kurulu ve bakanları denetlemek” ibaresi 2017 Anayasa değişikliklerinde çıkarılmıştır. Doğru cevap A’dir.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından, her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir Değişiklikten önce soruşturma açılması kararı özel bir yetersayıya bağlanmış olmadığı halde, halen bu yetersayı, üye tamsayısının beşte üçüdür. Doğru cevap E’dir.