ANAYASA HUKUKU

1982 Anayasas›’nın başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır:
a) 12 Eylül 1980 harekatının meşruluğu (para. 1,2) (23.7.1995 tarihli Anayasa değişikliği ile çıkarılmıştır);
b) Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlılık (para. 1,5);
c) Atatürk milliyetçiliği (para. 1, 2, 5, 7);
ç) Atatürk medeniyetçiliği (para. 5);
d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi (para. 2);
e) Milli egemenlik (para. 3);
f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü (para. 3 ve 4);
g) Hürriyetçi demokrasi (para. 3);
h) Kuvvetler ayrılığı (para. 4);
i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği (para. 5);
j) Laiklik (para. 5);
k) “Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu” (para. 6) Doğru yanıt B seçeneğidir.

1924 Anayasası’nın 1937 yılında geçirdiği değişiklikle, cumhuriyetin nitelikleri arasında milliyetçilik ilkesine yer verilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

1961 Anayasası’nın Kurucu Meclis’te görüşülmesi sırasında bu konu, uzun tartışmalara yol açmıştır. Milli devlet deyimini savunanlar, milliyetçiliğin anlamı açık olmayan bir deyim olduğunu, mesela Almanya ve İtalya’da kurulmuş bulunan Nasyonal Sosyalist ve Faşist rejimlerin de kendilerini milliyetçi olarak adlandırdıklarını ileri sürmüşlerdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Genel oy, servet, vergi, öğrenim durumu ve cinsiyet gibi sınırlamalar olmaksızın, bütün vatandaşların oy hakkına sahip olmalarıdır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yurtdışında yaşayan T.C. vatandaşlarının bulundukları ülkelerde oy kullanmalarını mümkün kılan düzenleme, 9.5.2012 tarihli ve 6304 sayılı Kanunla gerçekleştirilmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Seçme yaşı, Anayasa’da 23.7.1995 tarihinde yapılan değişiklikle daha da düşürülmüştür. Buna göre “on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir”. Doğru cevap D seçeneğidir.

Siyasal Partilerin Örgütlenme ve Çalışmalarına İlişkin Yasaklar
a) “Hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere
üye olamazlar” (m. 68/5).
b) “Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine
uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir” (m. 69/1).
c) “Siyasi partiler, ticari faaliyetlere girişemezler” (m. 69/2).
d) Siyasi partilerin Anayasa Mahkemesi’nin mali denetimine tabi oldukları 1982 Anayasası’nın ilk şeklinde de belirtilmiş olmakla beraber, 23.7.1995 tarihli Anayasa değişikliğiyle bu konu daha ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Buna göre “siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesi’nce siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştay’dan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesi’nin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesindir” (m. 69/3).
e) “Temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz” (m. 69/8). Doğru yanıt C seçeneğidir.

Anayasa, temel hak ve hürriyetlerin ancak anayasada belirtilen şartlarla sınırlanabileceğini
öngörmüş, böylece sınırlamanın da bazı sınırlarını kabul etmiştir.
a) Sınırlama, ancak kanunla yapılabilir.
b) Sınırlama, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmak zorundadır.  Ayrıca sınırlamanın, anayasanın sadece sözüne değil, ruhuna yani anayasanın bütününe ve ondan çıkan temel anlama da aykırı olmaması gerekir.
c) Kanuni sınırlama, ancak anayasanın ilgili maddesinde o hürriyet için öngörülmüş
sınırlama sebeplerine dayanabilir.
d) Ölçülülük ilkesi: Bu ilke, sınırlamada başvurulan aracın sınırlama amacını gerçekleştirmeye elverişli olmasını; bu aracın, sınırlama amacı açısından gerekli olmasını ve araçla amacın ölçüsüz bir oran içinde bulunmamasını ifade eder. 
e) Hakkın özü ve demokratik toplum düzeninin gerekleri: 1961 Anayasası, Federal Alman Cumhuriyeti Anayasası’ndan esinlenilerek, kanunun temel hak ve hürriyetlerinin özüne dokunamayacağı ilkesini kabul etmiştir (m. 11/2). Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dar anlamdaki sosyal hakların içinde de bir bölümü, devletin olumsuz edimini gerektiren (sendika, grev ve toplu sözleşme, ücretli tatil hakları gibi), bir bölümü ise olumlu bir edime ihtiyaç gösteren (eğitim, sağlık, konut ve sosyal güvenlik hakları gibi) haklardır. Hatta tek bir
temel hakkın, bazı yönleriyle bir sosyal hak, bazı yönleriyle bir klasik hak olması da mümkündür. Mesela eğitim ve öğretim hakkı (m. 42) kimsenin eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağı, ilköğretimin bütün vatandaşlar için zorunlu ve parasız olacağı, Devletin maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrencilere
burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapacağı hükümleri açısından şüphesiz, olumlu edimleri gerektiren bir sosyal haktır. Oysa aynı madde, eğitim ve öğretimin, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre Devletin gözetim ve denetimi altında yapılması ve bu esaslara aykırı eğitim
ve öğretim yerleri açılamaması hükmü açısından, klasik bir hürriyet olan bilim ve sanatı serbestçe öğretme ve öğrenme ve ekonomik bir hak olan özel teşebbüs hürriyetine (m. 48) bir sınırlama getirmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Devlet başkanının sembolik rolünün bulunduğu sistem meşruti monarşilerdir.

1982 Anayasası'nda kabul edilen ve başlangıç bölümünde yer alan esas kuvvetler ayrılığıdır.

Devletin zorunlu din eğitimine ilişkin çalışmalar yapması laiklik ilkesinin esaslarından değildir

1982 Anayasası'nda kabul edilen seçim esaslardan biri de açık sayım ve dökümdür

Seçimlerin başlamasından bitimine kadar yetkili merci Yüksek Seçim Kuruludur

Sınıf veya zümreleri korumaya yönelik sınırlandırma, 1982 Anayasası'nın siyasi parti faaliyetlerine ilişkin getirdiği sınırlamalardan değildir. Aksine bir siyasi parti sınıf veya zümre diktatörlüğünü koruyucu faaliyetlerde bulunamaz.

Yükseköğretim öncesi öğrenciler siyasi bir partiye üye olamazlar

Sınırlandırma her türlü düzenleyici işlemle değil sadece kanun yoluyla yapılabilir.

Polis devletinde, hukuk devletinin aksine devlet hukuk kurallarıyla bağlı değildir.

1982 Anayasası'na göre ölüm cezası ve genel müsadere cezasına karar verilemez.

Hukuk devleti, Cumhuriyetin niteliklerinden birini ifade eden ve yurttaşların, hukuki güvenlik içinde bulundukları, devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı oldukları bir sistemi anlatır. İnsan haklarına saygılı devlet, kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır. Sosyal devlet, devletin sosyal ve ekonomik hayata müdahalesiyle, sınıf çatışmalarını yumuşatan ve millî bütünleşmeyi sağlamaya çalışan bir devlet anlayışıdır. Eşitlik; herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olmasıdır. Cumhuriyet, başta devlet başkanı olmak üzere, devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu, özellikle bunların oluşumunda veraset ilkesinin rol oynamadığı bir hükûmet sistemini anlatır. Doğru cevap D’dir.