ANAYASA HUKUKU

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır.  Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı olarak, 1808 yılında merkezî hükümetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan Sened-i İttifak gösterilir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.  1876 yılında ilk Osmanlı Anayasası (Kânûn-i Esâsî) ilan edilmiştir. 1876 Anayasası, Meclis-i Umumî adını alan bir parlamento kurmuştur.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.  1876 Anayasası, Meclis-i Umumî adını alan bir parlamento kurmuştur. Bu parlamento, iki meclisten meydana gelmektedir. Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır. Heyet-i Mebusan üyeleri ise halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenmektedir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. 1921 Anayasası’nın en önemli yeniliği ve en devrimci ilkesi, millî egemenlik ilkesidir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Anayasa Mahkemesi’nin kurulmasını ve kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetiminin kabulünü, 1961 Anayasası'nın en önemli ve etkili yeniliklerinden biridir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. 1924 Anayasası'nın getirdiği en önemli yeniliklerden biri laiklik ilkesidir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Egemenliğin kullanılmasına ilişkin hüküm yanında, 1961 Anayasası'nın 8. maddesi de anayasanın üstünlüğünü kuşkuya yer bırakmayacak açıklıkla belirtmektedir: “Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını idare makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdırı”.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır.  1924 Anayasası demokratik bir ruha sahip olmakla beraber, bu çoğulcu demokrasi değil, çoğunlukçu demokrasi anlayışını yansıtmaktadır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. 1961 Anayasası, Temsilciler Meclisi
Anayasa Komisyonu raporundaki ifade ile “Kuvvetlerin yumuşak ayrılığını benimsemiştir. Rapora göre “Bu tasarıda benimsenmiş olan parlamenter rejim, Millî hâkimiyete dayanan Devletimizin tarihinde tamamen bir yenilik ifade eder. Zira Meclis Hükûmeti’nin dayandığı kuvvetler karışımı değil, yumuşak bir kuvvetler ayrımını esas almıştır”.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Sosyal devlet düşüncesi ve onun birlikte getirdiği kurumlar, 1961 Anayasası’nın en önemli yeniliklerinden birisi olmuştur.

Osmanlı anayasal gelişmesinin ikinci aşaması 1839 tarihli Tanzimat Fermanı’dır. Üçüncü adım 1856 yıllı Islahat Fermanı olup ilk Osmanlı Anayasası (Kânûn-i Esâsîsi) 1876 yılında ilan edilmiştir. 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ise Ulusal Kurtuluş Savaşı döneminde Ankara Hükümetinin hazırladığı anayasadır.  Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı ise 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan misak niteliğindeki Sened-i İttifak belgesidir. Doğru cevap D’ dir.

Meclis-i Umumî iki meclisten meydana gelmektedir. Heyet-i Mebusan üyeleri halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenmektedir. Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin ise bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

1876 yılında ilan edilen Kânûn-i Esâsîsi’de, Heyet-i Mebusan üyelerinin halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenmesi zaten yer almakta olup 1909 yılında yapılan Anayasa değişikliklerinden biri değildir. Doğru cevap B’dir.

“Milli egemenlik” ve “yerinden yönetim” ilkeleri ilk kez 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Parlamenter rejim, yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yumuşak ve dengeli biçimde ayrıldığı rejim modeli; meclis hükûmeti yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yasama organında birleşmesi ile oluşan hükûmet biçimidir. Kuvvetler ayrılığı, devletin yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının farklı devlet organlarına verilmiş olmasını ifade eder. Mutlakiyet (mutlak monarşi) bir hükümdarın kayıtsız şartsız idaresi altında bulunan hükûmet şeklidir.  Başkanlık hükûmeti ise yasama ve yürütme kuvvetlerinin, birbirinden kesin olarak ayrıldığı hükûmet biçimidir. Doğru cevap A’dır.

20 Nisan 1924’te TBMM tarafından kabul edilen 1924 Anayasasının en temel ilkeleri; “anayasanın sertliği, hükûmet sistemi ve laiklik” tir. Doğru cevap B’dir.

Sosyal devlet, devletin sosyal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla toplumsal ve ekonomik yaşama müdahalesini gerekli kılan devlet anlayışı; çoğulcu demokrasi, siyasal çoğunluğun etkin şekilde sınırlandığı ve çeşitli siyasal ve sosyal güçlerce paylaşıldığı demokrasi anlayışıdır.  Çoğunluk iradesinin daima kamu iyiliğine yöneldiğini ve hiçbir zaman yanılmadığını varsayan anlayış “çoğunlukçu demokrasi” anlayışıdır. Doğru cevap C’dir.

Milli Birlik Komitesi, 27 Mayıs 1960 müdahalesi ile iktidara geçmiştir.  Üniversite öğretim üyelerinden oluşan İstanbul Komisyonu’nun hazırladığı tasarı kabul edilmeyince yeni anayasayı yapma görevi Milli Birlik Komitesi ve içinde sivil toplum örgüt temsilcilerinin de yer aldığı Temsilciler Meclisi’nden oluşan “Kurucu Meclis”e verilmiştir. Doğru cevap B’ dir.

Anayasa’nın üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı- devlet iktidarının paylaşılması, çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi, temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi 1961 Anayasası’nın temel niteliklerindendir. Kamu hürriyetleri ise 1924 Anayasası’nın temel niteliklerindendir. Doğru cevap C’dir.

Anayasa Mahkemesi’nin kurulması, anayasa’nın üstünlüğünün; yasama, yürütme ve yargının ayrı devlet organlarına verilmesi, devlet iktidarının paylaşılmasının; siyasal partilerin daha güvenceli bir hukuki statüye kavuşturulması çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesinin; hak ve hürriyetlerin çok daha ayrıntılı biçimde düzenlenmesi ise temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesinin sonuçlarındandır. 1961 Anayasası’nın vesayetçi anlayışının sonuçlarından biri Milli Güvenlik Kurulu’nun bir anayasal organ olarak kurulmasıdır. Doğru cevap C’ dir.