ANAYASA HUKUKU

Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı olarak, 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan Sened-i İttifak gösterilir. Bu senette, devlet işlerine resmî sıfatı haiz memurlardan başkasının karışamayacağı, iktidarın kullanılmasına sadrazamın katılacağı ve bundan dolayı kendisinin sorumlu olacağı gibi hükümler yer almış, buna karşılık âyan temsilcileri, içlerinden birinin devlete karşı ayaklanması hâlinde bunun bastırılmasına yardımcı olmayı taahhüt etmişlerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

1876 Anayasası, Batı örneklerine uygun bir meşruti monarşi kuramamıştır. Devlet yönetiminde ağırlık, gene de padişahtadır. Nitekim II. Abdülhamid anayasanın bu niteliğinden yararlanarak, 1878 yılında Mebusan Meclisi’ni dağıtmış ve ülkeyi tekrar mutlakiyetle yönetmeye başlamıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Türk tarihinde önemli bir rol oynayan I. TBMM, tarihî görevini yerine getirdikten sonra, Nisan 1923’te yeni seçimler yapılmak üzere, dağılma kararı vermiştir. Cumhuriyeti ilan eden ve 1924 Anayasası’nı hazırlayan II. TBMM olmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1876 Kânûn-i Esâsî’si henüz resmen yürürlükten kaldırılmadığı için, 1921 Anayasası sadece 24 maddelik kısa bir metin olarak kaleme alınmıştır. Fakat 1921 Anayasası Kânûn-i Esâsî’den çok farklı temellere dayanmış ve yeni bir Türk Devleti’ni kurmayı hedeflemiştir. 1921 Anayasası’n›n en önemli yeniliği ve en devrimci ilkesi de bu nedenle millî egemenlik ilkesi olmuştur(m.1). Doğru yanıt B seçeneğidir.

1924 Anayasası döneminde Meclis’in, hükûmeti her zaman denetleyebilme ve düşürebilme (m.7) yetkisi olduğu halde, Hükûmetin meclisi feshetme yetkisi yoktur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan önermelerin tamamı yanlıştır. Ancak E seçeneğinde belirtildiği gibi 1924 Anayasası bir anayasa yargısı sistemi getirmemiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Laiklik ilkesi 1924 Anayasası’nda baştan beri yer almamıştır. Anayasanın ilk şeklinde, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” ifadesi yer almıştır. Ancak bu hüküm, 1928 yılındaki anayasa değişikliği ile çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de laiklik ilkesi resmen kabul olunmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1961 Anayasası’nda egemenliğin kayıtısz şartsız Türk Milleti’nin olduğu yolundaki ifade korunmakla birlikte, milletin egemenliğini “Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar eliyle” kullanacağı belirtilmiştir (m.4). Böylece TBMM, egemenliğin kullanılışında tek yetkili organ olmaktan çıkarılmış, egemenliğin kullanılmasını anayasada belirtilen diğer devlet organları ile paylaşır olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerinde yer alan tüm önermeler yanış bilgi içermektedir. Ancak D seçeneğinde belirtildiği üzere 1961 Anayasasında Türkiye Cumhuriyeti’nin niteliklerini belirten 2. maddede, devletin nitelikleri aras›nda “insan haklarına.... dayanan....devlet” olma niteliği de sayılmıştır Doğru yanıt D seçeneğidir.

1961 Anayasası, 1971-1973 ara rejim döneminde iki defa önemli değişikliğe uğramıştır. Bunlardan daha köklü olan birincisi, 1488 Sayılı Kanun’la yapılan 22 Eylül 1971 tarihli değişiklik (bununla 1961 Anayasası’nın 35 maddesi değiştirilmiş ve dokuz geçici hüküm eklenmiştir), ikincisi de 1699 Sayılı Kanun’la yaıplan 20 Mart 1973 tarihli değişikliktir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı olarak, 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan Sened-i İttifak gösterilir.

Osmanlı anayasal gelişmesinin ikinci aşaması, 1839 tarihli Tanzimat Fermanı’dır.

1839 tarihli Tanzimat Fermanı’dır. Bu fermanda, devletin bütün uyrukları için can, mal ve ırz güvenliği vaad edilmiş, vergi ve askerlik işlerinin de bir düzene bağlanacağı söylenmiştir

1876 Anayasası, Meclis-i Umumî adını alan bir parlamento kurmuştur.

Klasik anayasa hukuku, hükumet sistemlerini sınıflandırırken, yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirleriyle olan ilişkilerini kriter olarak kabul etmektedir.

1924 Anayasası’nın getirdiği en önemli yeniliklerden biri de laiklik ilkesidir.

1924 Anayasası, hürriyetler konusunda, Fransız Devrimi’nden beri süregelmekte olan tabii hak anlayışını kabul etmiştir.

Kuvvetler ayrılığı deyiminden anlaşılan, devletin üç hukuki iktidarı olan yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin ayrı devlet organlarına verilmiş olmasıdır.

Sosyal devlet, devletin sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla, sosyal ve ekonomik hayata aktif şekilde müdahalesini meşru ve gerekli gören bir devlet anlayışı olarak tanımlanabilir

1961 Anayasası amaçladığı çoğulcu demokratik düzeni gerçekleştirebilmek için, çoğulcu toplum yapısının ve onu oluşturan gönüllü kuruluşların geliştirilmesine öncelik vermiş, bunu kolaylaştırıcı bir dizi hüküm kabul etmiştir.