ANAYASA HUKUKU

Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı olarak, 1808 yılında
merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan
Sened-i İttifak gösterilir.

1876 yılında ilk Osmanlı Anayasası (Kânûn-u Esâsî) ilan edilmiştir.

İlk Osmanlı Anayasası olan Kânûn-u Esâsî Padişah II. Abdülhamit tarafından ilan edilmiştir.

Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır.

1921 Anayasası’nın kurduğu hükûmet sistemi, meclis hükûmeti sisteminin tipik bir örneğidir.

1924 Anayasası’nın, meclis hükûmeti ile parlamenter rejim arasında karma bir sistem kurduğu söylenmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin kurulmasını ve kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetiminin kabulünü, 1961 Anayasası’nın en önemli ve etkili yeniliklerinden biri saymak yanlış olmaz.

Sosyal Devlet: Devletin sosyal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla toplumsal ve ekonomik yaşama müdahalesini gerekli kılan devlet anlayışıdır.

1924 Anayasası olağan dönemde hazırlanıp uygulanmıştır.

1961 Anayasası’nın yeniliklerinden biri de yasama organını, Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak iki meclise bölmüş olmasıdır.

Osmanlı İmparatorluğu, devlet yönetim sistemi bakımından, mutlak bir monarşiydi.

Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal gelişmenin ilk adımı olarak, 1808 yılında
merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında kabul edilip imzalanan Sened-i İttifak gösterilir. Bu senette, devlet işlerine resmî sıfatı haiz memurlardan başkasının karışamayacağı, iktidarın kullanılmasına sadrazamın katılacağı ve bundan dolayı kendisinin sorumlu olacağı gibi hükümler yer almış, buna karşılık âyan temsilcileri, içlerinden birinin devlete karşı ayaklanması hâlinde bunun bastırılmasına yardımcı olmayı taahhüt etmişlerdir.

İlk Osmanlı Anayasası Kânûn-i Esâsî'dir.  1876 yılında ilan edilmiştir.

1876 Anayasası, Meclis-i Umumî adını alan bir parlamento kurmuştur. Bu parlamento, iki meclisten meydana gelmektedir. Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır. Heyet-i Mebusan üyeleri ise halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenmektedir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920 tarihinde açılmıştır.

Cumhuriyetin ilanı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'nin 29 Ekim 1923 tarihinde yaptığı anayasa değişikliği ile gerçekleşmiştir.

Millî Mücadele döneminin hükûmet sistemi, yasama ve yürütme güçlerinin TBMM’de toplanmış olması, bakanların teker teker Meclis tarafından seçilmeleri, meclisin bakanları her zaman değiştirebilmesi ve onlara yön verebilmesi, buna karşılık Bakanlar Kurulu’nun meclise karşı kullanabileceği hiçbir hukuki silahın (örneğin, fesih yetkisinin) mevcut olmaması ve bir devlet başkanlığı müessesesinin yaratılmamış bulunması bakımlarından, tam bir meclis hükûmeti örneğidir.

Meclisin kabul ettiği ilk anayasa 1921 Anayasasıdır.

Siyasal çoğunluğun etkin şekilde sınırlandığı ve çeşitli siyasal ve sosyal güçlerce paylaşıldığı demokrasi anlayışı "çoğulcu demokrasi"dir.

1961 Anayasası ile çoğunlukçu demokrasi anlayışından, çoğulcu demokrasi anlayışına geçilmiştir.