ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Hüküm, davanın sonunda mahkemenin vardığı yargıyı ifade eden, yargı fonksiyonuna ait bir yargı işlemidir. Diğerleri yasama işlemidir.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu yani yarısının bir fazlasını alan aday, ilk turda Cumhurbaşkanı seçilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

2017 Anayasa değişikliği sonrasında da karşı imza kuralı ortadan kalkmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Anayasanın değişik 116’ncı maddesine göre, “Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye
tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde
Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Cumhurbaşkanının çeşitli sebeplere geçici olarak görevinde ayrılması halinde ya da makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde Cumhurbaşkanına, Cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet eder. Doğru cevap B seçeneğidir.

2017 Anayasa değişikliği sonrasında Jandarma Genel Komutanı Milli Güvenlik Kurulu'nda yer almamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

2017 değişikliği ile kurulan sistem, karşılıklı fesih ya da seçimleri yenileme mekanizmasını kabul ederek, bu sistemden sapmıştır. Bu nedenle sisteme, önceleri “Türk tipi başkanlık sistemi”, daha sonraları da dünya literatürü ve uygulamasında örneği olmayan “Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi” adı verilmiştir.

2017 Anayasa değişikliği sonrasında sıkıyönetim kaldırılmıştır. Diğer kurumlar Anayasal sistemde kalmaya devam etmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tek turlu basit çoğunluk sisteminde, bir seçim çevresinde nispi olarak en çok oy alan parti, o çevrenin milletvekilliğini kazanmış olur.

2017 Anayasa değişikliği ile milletvekili seçilme yaşı on sekiz yaşa indirilmiştir.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında 298 sayılı Kanun’da (m. 94), 23.5.1987 tarihli ve 3377 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik, yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, milletvekili genel seçimlerinin yapılacağı günün yetmiş beş gün öncesinden başlamak üzere seçim günü akşam saat 17.00’ye kadar yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak oy sandıklarında oy kullanma hakkını tanımıştır.

Sorumsuzluğun mutlaklığı, üç noktada kendini gösterir:
a. Sorumsuzluk, cezai takibata karşı mutlak olarak korur. Hukuki sorumsuzluğun da yasama sorumsuzluğu kapsamına girip girmeyeceği tartışmalı olmakla beraber, genel eğilim ve bu arada Türk mahkeme kararları, başkalarının kişilik haklarına saldırı niteliğindeki söz ve düşüncelerden dolayı mağdur tarafından tazminat davası açılabileceği yönündedir. Bundan başka sorumsuzluk, milletvekilini, yasama organı tarafından kendisine uygulanabilecek disiplin müeyyidelerine karşı da korumaz.
b. Sorumsuzluğun meclisçe kaldırılabilmesi söz konusu değildir.
c. Sorumsuzluk, sürekli niteliktedir. Yani milletvekili, sorumsuzluk kapsamına giren bir eyleminden dolayı, milletvekilliği sıfatının sona ermesinden sonra da kovuşturulamaz.

Yasama dokunulmazlığının, yasama sorumsuzluğundan farklı olarak, dokunulmazlık nispi ve geçici nitelikte bir ayrıcalıktır.

Anayasa’nın değişik 85. maddesine göre “Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84. maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde, Meclis Genel Kurulu kararının
alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya içtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir.

Anayasamızın Türkiye Büyük Millet Meclisine vermiş olduğu görev ve yetkiler vardır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, genel olarak, Anayasanın 6771 sayılı Anayasa değişikliği kanunu ile değiştirilen 87’nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak; Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verilir.

Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir.

Yazılı soru, yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.

Yargı fonksiyonundan hiç söz etmeyen 1921 Anayasası’ndan sonra 1924 Anayasası, yargıyı ilginç bir şekilde düzenlemiştir. Anayasa, kuvvetler birliği ilkesini kabul etmiş; egemenlik hakkının yalnız, Türk Milleti’nin tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM tarafından kullanılacağını belirtmiş (m. 4); yasama ve yürütme fonksiyonlarını da TBMM’de toplamış (m. 5) olduğu hâlde, 8. maddesinde “hakkı kaza” (yargı hakkı), Dördüncü Faslın başlığı olarak da “kuvve-i kazaiye” (yargı erki) deyimlerini kullanmıştır. Böylece 1924 Anayasası benimsemiş olduğu kuvvetler birliği ilkesiyle pek bağdaşmayacak şekilde, yargı fonksiyonunu ayrı bir kuvvet olarak vasıflanmıştır. 1924 Anayasası yasama ve yürütme kuvvetlerinin birliğine karşı, yargının bağımsız olduğunu ifade eden birçok hükme yer vermiştir.

Bilindiği gibi hâkimler, maddi anlamda yargısal işlemlerin yanında, idari nitelikte işlemler de yaparlar. 1982 Anayasası (m. 140/6) hâkim ve savcıların “idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlı” olduklarını açıkça belirtmiştir.