ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Seçme yaşı, Anayasa’da 23.7.1995 tarihinde yapılan değişiklikle daha da düşürülmüştür. Buna göre “on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir”. Doğru cevap D seçeneğidir.

Siyasal Partilerin Örgütlenme ve Çalışmalarına İlişkin Yasaklar
a) “Hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere
üye olamazlar” (m. 68/5).
b) “Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine
uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir” (m. 69/1).
c) “Siyasi partiler, ticari faaliyetlere girişemezler” (m. 69/2).
d) Siyasi partilerin Anayasa Mahkemesi’nin mali denetimine tabi oldukları 1982 Anayasası’nın ilk şeklinde de belirtilmiş olmakla beraber, 23.7.1995 tarihli Anayasa değişikliğiyle bu konu daha ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Buna göre “siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesi’nce siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştay’dan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesi’nin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesindir” (m. 69/3).
e) “Temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz” (m. 69/8). Doğru yanıt C seçeneğidir.

Anayasa, temel hak ve hürriyetlerin ancak anayasada belirtilen şartlarla sınırlanabileceğini
öngörmüş, böylece sınırlamanın da bazı sınırlarını kabul etmiştir.
a) Sınırlama, ancak kanunla yapılabilir.
b) Sınırlama, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmak zorundadır.  Ayrıca sınırlamanın, anayasanın sadece sözüne değil, ruhuna yani anayasanın bütününe ve ondan çıkan temel anlama da aykırı olmaması gerekir.
c) Kanuni sınırlama, ancak anayasanın ilgili maddesinde o hürriyet için öngörülmüş
sınırlama sebeplerine dayanabilir.
d) Ölçülülük ilkesi: Bu ilke, sınırlamada başvurulan aracın sınırlama amacını gerçekleştirmeye elverişli olmasını; bu aracın, sınırlama amacı açısından gerekli olmasını ve araçla amacın ölçüsüz bir oran içinde bulunmamasını ifade eder. 
e) Hakkın özü ve demokratik toplum düzeninin gerekleri: 1961 Anayasası, Federal Alman Cumhuriyeti Anayasası’ndan esinlenilerek, kanunun temel hak ve hürriyetlerinin özüne dokunamayacağı ilkesini kabul etmiştir (m. 11/2). Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dar anlamdaki sosyal hakların içinde de bir bölümü, devletin olumsuz edimini gerektiren (sendika, grev ve toplu sözleşme, ücretli tatil hakları gibi), bir bölümü ise olumlu bir edime ihtiyaç gösteren (eğitim, sağlık, konut ve sosyal güvenlik hakları gibi) haklardır. Hatta tek bir
temel hakkın, bazı yönleriyle bir sosyal hak, bazı yönleriyle bir klasik hak olması da mümkündür. Mesela eğitim ve öğretim hakkı (m. 42) kimsenin eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağı, ilköğretimin bütün vatandaşlar için zorunlu ve parasız olacağı, Devletin maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrencilere
burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapacağı hükümleri açısından şüphesiz, olumlu edimleri gerektiren bir sosyal haktır. Oysa aynı madde, eğitim ve öğretimin, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre Devletin gözetim ve denetimi altında yapılması ve bu esaslara aykırı eğitim
ve öğretim yerleri açılamaması hükmü açısından, klasik bir hürriyet olan bilim ve sanatı serbestçe öğretme ve öğrenme ve ekonomik bir hak olan özel teşebbüs hürriyetine (m. 48) bir sınırlama getirmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Devlet başkanının sembolik rolünün bulunduğu sistem meşruti monarşilerdir.

1982 Anayasası'nda kabul edilen ve başlangıç bölümünde yer alan esas kuvvetler ayrılığıdır.

Devletin zorunlu din eğitimine ilişkin çalışmalar yapması laiklik ilkesinin esaslarından değildir

1982 Anayasası'nda kabul edilen seçim esaslardan biri de açık sayım ve dökümdür

Seçimlerin başlamasından bitimine kadar yetkili merci Yüksek Seçim Kuruludur

Sınıf veya zümreleri korumaya yönelik sınırlandırma, 1982 Anayasası'nın siyasi parti faaliyetlerine ilişkin getirdiği sınırlamalardan değildir. Aksine bir siyasi parti sınıf veya zümre diktatörlüğünü koruyucu faaliyetlerde bulunamaz.

Yükseköğretim öncesi öğrenciler siyasi bir partiye üye olamazlar

Sınırlandırma her türlü düzenleyici işlemle değil sadece kanun yoluyla yapılabilir.

Polis devletinde, hukuk devletinin aksine devlet hukuk kurallarıyla bağlı değildir.

1982 Anayasası'na göre ölüm cezası ve genel müsadere cezasına karar verilemez.

Bir devletin temel örgütleniş tarzını organlarını, bu organlar arasındaki ilişkileri ve devletle birey arasındaki ilişkilerin temel kurallarını belirleyen üstün düzenlemenin adı anayasadır

Anayasa ve onunla yakından ilgili diğer hukuki mevzuatı açıklayan, yorumlayan ve sistemleştiren bir hukuk bilimi dalı anayasa hukukudur

ilk Osmanlı-Türk Anayasası da 1876 yılında kabul edilmiş olan “Kânûn-i Esâsî” dir.

tek bir anayasa, tek birer yasama, yürütme ve yargı organı, ve ülkenin tümünde birörnek şekilde uygulanan tek bir hukuk sistemine üniter devlet denir

Anayasanın içerisinde değiştirilemeyen maddeye yer verilmemiş olma- sı ve Anayasa ile kanun değişikliklerinin benzer çoğunluklarla gerçekleştirilebi- liyor olması bir anayasayı yumuşak nitelikte kılmaktadır. Sert anayasa için ise bünyesinde ya değiştirilmesi yasak olan madde barındırmalıdır ya da anayasa değişiklikleri kanun değişikliğine oranla güçleştirilmiş usullere tabi olmalıdır. Türk anayasacılık tarihindeki tek yumuşak nitelikli anayasa 1921 Anayasasıdır. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları gerek değiştirilme usullerindeki farklılık itiba- riyle gerekse değiştirilemeyen maddelere yer vermeleri sebebiyle; 1876 Anayasası ise değiştirilme usulündeki farklılık sebebiyle sert nitelikli anayasalardır.

Katı (sert) Anayasa; kanunlardan farklı organlarca ve daha zor yön- temlerle değiştirilebilen anayasadır. Yumuşak Anayasa ise, kanunlarla aynıusullerle ve aynı organlarca değiştirilebilen anayasa olarak tanımlanmaktadır. Bir anayasanın katı olduğunu gösteren emareler şunlardır,

• Değiştirilemez hükümlerin varlığı; Bir anayasa, bazı maddelerinin değiştirilmesini yasaklıyorsa, o anayasa katıdır.

• Halkoylaması usulüne yer vermesi: Yasalar için aranmamasına karşın, bir anayasanın değiştirilebilmesi için değişiklik teklifinin halkoyla- masına sunulması gerekiyorsa, bu anayasa katıdır.

Değiştirilmesi için özel çoğunluk aranması: Anayasanın değiştirilme- si için yasalar için aranmamasına karşın, parlamento üye tamsayısının salt çoğunluğu veya parlamentonun üye tamsayısının beşte üçü, üçte ikisi, dörtte üçü gibi bir nitelikli çoğunluk aranıyorsa, o anayasa katıdır.

Ayrıca, anayasanın kabul edilmesinden itibaren belli bir süre veya be- lirli dönemlerde veya durumlarda değiştirilmesinin yasaklanması yine o anayasayı sert kılan diğer özelliklerdendir.