ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 8

Yapılması ve değiştirilmesi, tamamen olağan (adi) kanunlarla aynı yöntemlere tabi olan anayasaya yumuşak anayasa denir

Değiştirilmesi, olağan kanunlardan farklı ve daha güçleştirici yöntemlere tabi kılınan anayasaya sert anayasa denir.

Anayasacılık akımının ortaya çıkmasındaki temel amaç, devletin mutlak iktidarını birey hürriyetleri lehine sınırlandırmaktır.

İnsanların hayatlarını ve haklarını güvenceye kavuşturmak amacıyla, bir kısım haklarını üstün bir otoriteye (devlete) devretmelerine toplum sözleşmesi denir

Hukuk devleti, Cumhuriyetin niteliklerinden birini ifade eden ve yurttaşların, hukuki güvenlik içinde bulundukları, devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı oldukları bir sistemi anlatır. İnsan haklarına saygılı devlet, kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır. Sosyal devlet, devletin sosyal ve ekonomik hayata müdahalesiyle, sınıf çatışmalarını yumuşatan ve millî bütünleşmeyi sağlamaya çalışan bir devlet anlayışıdır. Eşitlik; herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olmasıdır. Cumhuriyet, başta devlet başkanı olmak üzere, devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu, özellikle bunların oluşumunda veraset ilkesinin rol oynamadığı bir hükûmet sistemini anlatır. Doğru cevap D’dir.

1961 Anayasası’nın Kurucu Meclis’te görüşülmesi sırasında “milliyetçilik” deyimi uzun tartışmalara yol açmış sonunda, ortalama bir formül olarak 2. maddede “millî devlet” deyiminin kullanılması, buna karşılık Başlangıç bölümünde Türk Milliyetçiliği’nin uzun ve ayrıntılı bir tanımının verilmesi kabul edilmiştir. Doğru cevap D’dir.

A, B, C ve E seçeneklerindeki ifadeler doğru bilgi içermektedir. Anayasa Mahkemesi, semavi dinlerin (Müslümanlık, Hristiyanlık ve Yahudilik) mensuplarına diğer dinlerin mensuplarına oranla daha geniş bir hukuki koruma tanıyan 3255 sayılı Kanunun ilgili hükümlerini, Anayasa’nın hem laiklik, hem eşitlik ilkelerine aykırı bularak iptal etmiştir. Doğru cevap D’ dir.

Türkiye’de I. ve II. Meşrutiyet dönemlerinde, servete bağlı oy ilkesi uygulanmıştır. 1924 yılında seçim kanununda yapılan değişiklikle, erkekler için genel oy hakkı kabul edilmiş; 1934’te ise bu hak, kadınlara da tanınmıştır. Böylece, 1934’ten bu yana Türkiye’de genel ve eşit oy sistemi mevcut olmuştur. Doğru cevap C’dir.

Tek parti döneminde yaşanan 1923, 1927, 1931, 1935 seçimlerinde iki dereceli seçim sistemi uygulanmıştır. 1946 seçimleri, tek dereceli sisteme göre yapılan ilk seçimler olmuştur. Doğru cevap E’dir.

Kanunî düzenlemelerle devlet yardımı tüm partilere eşit olarak dağıtılmayıp, sadece bir kısım partiler (milletvekili genel seçimlerindeki yüzde 10’luk genel barajı aşmış ve barajı aşmamış olmakla birlikte milletvekili genel seçimlerinde toplam geçerli oyların yüzde 7’sinden fazlasını almış bulunan partiler) yararlandırılmaktadır. Doğru cevap B’ dir.

Anayasa ile korunan temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasında sınırlandırmanın sınırları kanuni sınırlama, hakkın özü güvencesi, objektif sınırlama ve ölçülülük ilkesi gibi kavramlarla açıklanmıştır. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasında; sınırlama aracının amacı gerçekleştirmeye elverişli olması ve araç ile amaç arasında ölçülü bir oranın bulunmasını ifade eden kavram “ ölçülülük ilkesi” dir. Doğru cevap D’ dir.

Kamu Denetçiliği Kurumu, bir yargı organı olmaması nedeniyle bir idarî merciin hukuka veya hakkaniyete aykırı bulduğu bir işlemini hükümsüz kılamaz; ancak bu konudaki önerisini ilgili mercie bildirir. Doğru cevap C’ dir.

Laik devlet, gerek dine bağlı devlet, gerekse devlete bağlı din sistemlerini reddeden, din ve devlet işlerini bütünüyle birbirinden ayıran yönetim sistemidir. Sosyal devlet, devletin sosyal ve ekonomik hayata müdahalesiyle, sınıf çatışmalarını yumuşatan ve millî bütünleşmeyi sağlamaya çalışan bir devlet anlayışıdır. Hukuk devleti; vatandaşların hukuki güvenlik içinde bulundukları, devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı olduğu bir sistemi anlatır.  Monarşik devlet ise devlet başkanının verasete dayandığı bir devlet anlayışıdır. Jandarma devlet, devletin görevlerini iç ve dış güvenliği sağlamakla sınırlayan ve sosyo - ekonomik yaşama müdahalesini zararlı sayan devlet anlayışıdır. Doğru cevap B’ dir.

Eşitlik; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olması, hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınmamasıdır. Pozitif ayrımcılık; toplumda sosyal, ekonomik ve fiziksel nedenlerle dezavantajlı durumda olan birey ve gruplar lehine ayrımcılık yapılmasıdır. Şekli hukuki eşitlik, kanunların genel ve soyut nitelik taşıması, yani kapsadığı herkese eşit olarak uygulanmasıdır. Maddi hukuki eşitlik, aynı durumda bulunanlar için haklarda ve ödevlerde, yararlarda ve yükümlülüklerde, yetkilerde ve sorumluluklarda, fırsatlarda ve hizmetlerde eşit davranma zorunluluğunu içeren kavramdır. Doğru cevap D’dir.

Anayasa hukukçusunun ilgi alanı sadece anayasa metnini değil, ülkenin anayasal ve siyasal hayatıyla çok yakından ilgili olan, seçim kanunları, siyasi partiler kanunları, yasama meclisleri içtüzükleri ve temel hakları düzenleyen kanunlar gibi diğer kanunları da içine alır. Bunların dışında, diğer hukuk dallarında olduğu üzere, yargı kararları (içtihatlar) ve bilimsel eserler (doktrin) anayasa hukukunun da önemli kaynaklarındandır.

Anayasa yargısının, diğer bir deyimle kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetiminin mevcut olduğu ülkelerde, anayasa mahkemelerinin veya bu görevi gören yüksek mahkemelerin kararları, mutlaka incelenmesi gereken bir kaynak oluşturur.

Anayasa ve anayasacılık kavramları, Yakın Çağ’ın ürünleridir. Daha önceki çağlarda devlet düzenine ilişkin bazı hukuk kuralları bulunmakla birlikte, bugün tanımladığımız anlamda anayasalar yoktu.

Dünyada ilk yazılı anayasa metni, İngiliz ihtilali sırasında kabul edilmiş ve ömrü pek kısa sürmüş olan “Instrument of Government” (Hükûmet Aracı) adlı bir belgedir.

Bugünkü anlamında ilk anayasalar ise, 1787 ABD ve 1791 Fransa anayasalarıdır. 19. ve 20. yüzyıllarda anayasacılık akımı hız kazanmış ve pek çok devlet birer anayasa kabul etmiştir. Bilindiği gibi, ilk Osmanlı-Türk Anayasası da 1876 yılında kabul edilmiş olan “Kânûn-i Esâsî” dir

İlk Osmanlı-Türk Anayasası da 1876 yılında kabul edilmiş olan “Kânûn-i Esâsî” dir.