ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 3

“Milli egemenlik” ve “yerinden yönetim” ilkeleri ilk kez 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Parlamenter rejim, yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yumuşak ve dengeli biçimde ayrıldığı rejim modeli; meclis hükûmeti yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yasama organında birleşmesi ile oluşan hükûmet biçimidir. Kuvvetler ayrılığı, devletin yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının farklı devlet organlarına verilmiş olmasını ifade eder. Mutlakiyet (mutlak monarşi) bir hükümdarın kayıtsız şartsız idaresi altında bulunan hükûmet şeklidir.  Başkanlık hükûmeti ise yasama ve yürütme kuvvetlerinin, birbirinden kesin olarak ayrıldığı hükûmet biçimidir. Doğru cevap A’dır.

20 Nisan 1924’te TBMM tarafından kabul edilen 1924 Anayasasının en temel ilkeleri; “anayasanın sertliği, hükûmet sistemi ve laiklik” tir. Doğru cevap B’dir.

Sosyal devlet, devletin sosyal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla toplumsal ve ekonomik yaşama müdahalesini gerekli kılan devlet anlayışı; çoğulcu demokrasi, siyasal çoğunluğun etkin şekilde sınırlandığı ve çeşitli siyasal ve sosyal güçlerce paylaşıldığı demokrasi anlayışıdır.  Çoğunluk iradesinin daima kamu iyiliğine yöneldiğini ve hiçbir zaman yanılmadığını varsayan anlayış “çoğunlukçu demokrasi” anlayışıdır. Doğru cevap C’dir.

Milli Birlik Komitesi, 27 Mayıs 1960 müdahalesi ile iktidara geçmiştir.  Üniversite öğretim üyelerinden oluşan İstanbul Komisyonu’nun hazırladığı tasarı kabul edilmeyince yeni anayasayı yapma görevi Milli Birlik Komitesi ve içinde sivil toplum örgüt temsilcilerinin de yer aldığı Temsilciler Meclisi’nden oluşan “Kurucu Meclis”e verilmiştir. Doğru cevap B’ dir.

B, C, D ve E seçeneklerinde ifade edilenler Kurucu Meclisinin görev ve yetkilerini belirtirken, A seçeneğindeki, TBMM'ye, Millet Meclisi’ne ve Cumhuriyet Senatosu’na ait görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak Milli Güvenlik Konseyi'ne aittir. Doğru cevap A'dır.

Anayasa’nın üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı- devlet iktidarının paylaşılması, çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi, temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi 1961 Anayasası’nın temel niteliklerindendir. Kamu hürriyetleri ise 1924 Anayasası’nın temel niteliklerindendir. Doğru cevap C’dir.

Anayasa Mahkemesi’nin kurulması, anayasa’nın üstünlüğünün; yasama, yürütme ve yargının ayrı devlet organlarına verilmesi, devlet iktidarının paylaşılmasının; siyasal partilerin daha güvenceli bir hukuki statüye kavuşturulması çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesinin; hak ve hürriyetlerin çok daha ayrıntılı biçimde düzenlenmesi ise temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesinin sonuçlarındandır. 1961 Anayasası’nın vesayetçi anlayışının sonuçlarından biri Milli Güvenlik Kurulu’nun bir anayasal organ olarak kurulmasıdır. Doğru cevap C’ dir.

Vatandaşların hukuki güvenlik içinde bulunmaları söz konusu sınırlamanın sınırlarından biri değildir.

Batı toplumlarının 19. yüzyıl içindeki değişimi, devlet kontrolünden uzak biçimde kanunlarına göre işlemeye terk edilen piyasa ekonomisinin sanayileşmeyi büyük ölçüde gerçekleştirdiği fakat ağır sosyal sorunlar yarattığı, gelir ve servet eşitsizliklerini arttırdığı, sınıf çatışmalarını yoğunlaştırdığı gerçeğine dayanarak cumhuriyetin niteliklerinden biri olarak sosyal devlet ilkesi benimsenmiştir.

1961 halkoylaması’nın aksine, 1982 halkoylaması’nda Anayasanın kabulü, Cumhurbaşkan'ın seçimiyle birleştirilmiştir.Doğru cevap C'dir.

Genel seçimlerin genel ve eşit oy, açk sayım usullerine göre yapılmasını sağlamak demokratik ülke ilkesine uygundur.

Anayasanın 10. maddesinde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa "imtiyaz" tanımayacağı yönündeki ikinci fıkrası eşitlik ilkesini hedeflemektedir.

Hukuk devleti, Cumhuriyetin niteliklerinden birini ifade eden ve yurttaşların, hukuki güvenlik içinde bulundukları, devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı oldukları bir sistemi anlatır. Sosyal devlet, devletin sosyal ve ekonomik hayata müdahalesiyle, sınıf çatışmalarını yumuşatan ve millî bütünleşmeyi sağlamaya çalışan bir devlet anlayışıdır. Eşitlik; herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olmasıdır. İnsan haklarına saygılı devlet, kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır. Devlet şekli olarak cumhuriyet, egemenliğin bir kişiye veya zümreye değil, toplumun tümüne ait olduğu bir devleti ifade eder. Doğru cevap A’dır.

A, B, C ve D seçenekleri 1982 Anayasası'nın özelliklerini ifade etmektedir. Ancak, 1982 Anayasası 1961 Anayasası’na oranla daha kazüistik yani aşırı düzenleyici bir yöntemle hazırlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde; Atatürk inkılâp ve ilkelerine bağlılık, Atatürk milliyetçiliği, Atatürk medeniyetçiliği, çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi, milli egemenlik, Anayasanın ve hukukun üstünlüğü, hürriyetçi demokrasi, kuvvetler ayrılığı, Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği, laiklik ve her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanması bulunmaktadır. Milli dayanışma adı geçen ilkeler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap D’dir.

1924 Anayasası’nın 1937 yılında geçirdiği değişiklikle, cumhuriyetin nitelikleri arasında milliyetçilik ilkesine yer verilmiştir. 1961 Anayasası’nda bunun yerine millî devlet deyiminin kullanılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Din hürriyeti, vicdan ve ibadet hürriyetlerini kapsar. Laiklik, (a) din hürriyeti, (b) din ve devlet işlerinin ayrılığı olarak ifade edilebilir. Teokrasi dine bağlı devlet sistemidir. İbadet hürriyeti, toplumsal hayatı etkilemeden kişinin inandığı dinin gerektirdiği ibadetleri, ayin ve törenleri serbestçe yapabilmesini ifade eder. Doğru cevap B’dir.

1935 seçimi tek parti döneminde yapılmıştır. 1946 seçimi ülkemizde yapılan ilk çok partili seçimdir. Türkiye’de gizli oy ilkesi, 1950 yılında kabul edilerek seçimlerde uygulanmaya başlamıştır. Doğru cevap C’dir.

Sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmak ve yerleştirmeyi amaçlamak; siyasal çıkar veya nüfuz sağlamak amacıyla dini veya din duygularını istismar etmek ve kötüye kullanmak; Türkiye Cumhuriyeti üzerinde azınlıklar yaratarak millet bütünlüğünün bozulması amacını gütmek; Devlet’in tekliği ilkesini değiştirmek amacını gütmek siyasal partilerin amaçlarına ilişkin yasaklardır. “Ticari faaliyetlere girişmek” siyasal partilerin örgütlenme ve çalışmalarına ilişkin yasaklardan biridir. Doğru cevap D’dır.