ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 18

Geçici dönemde Bakanlar Kurulu görevleri, 21 Eylül 1980’de Bülend Ulusu
Başkanlığı’nda kurulan ve sivillerden oluşmuş bulunan Bakanlar Kurulu’na bırakılmıştır.

Kooptasyon: Kuruluşların kendi temsilcilerini kendilerinin belirlemesi yoludur.

1982 Anayasası ile 1961 Anayasasının hazırlanış dönemi arasındaki başlıca benzerlikler:

a. Her iki Anayasa, askeri müdahaleler sonucu oluşmuştur.
b. Her iki Anayasa, bir kanadı askerlerden (MBK ve Millî Güvenlik Konseyi) diğer kanadı ise sivillerden (Temsilciler Meclisi ve Danışma Meclisi) oluşan Kurucu Meclisler tarafından hazırlanmıştır.
c. Her iki durumda da Kurucu Meclis seçimle oluşmamıştır.
d. Her iki durumda da Kurucu Meclisçe hazırlanan Anayasa, halkoyuna sunulmak suretiyle kesinleşmiştir.
e. Her iki durumda da sivil kanadın, Bakanlar Kurulu’nun kurulması ve düşürülmesine ilişkin yetkileri yoktur.

1961 Halk oylaması’nın aksine, 1982 Halk oylaması’nda Anayasanın kabulü,
Cumhurbaşkanı’nın seçimiyle birleştirilmiştir.

1982 Anayasası otorite-hürriyet dengesinde otoritenin ağırlığını arttırmıştır.

1982 Anayasası siyasal karar alma mekanizmalarındaki tıkanıklıkları
giderici hükümler getirmiştir.

Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm: Parlamenter sisteme daha işlerlik kazandırmak,
gereksiz tıkanma ve bunalımları aşmak amacıyla bazı kurum ve kuralların öngörüldüğü bir modeldir.

Saf Millî İrade: Halk tarafından seçilen yasama organının ve onun içinden çıkan hükümetin, genel oyla seçilmeyen bazı kurum ve kuruluşlarca sınırlandırılamaması
kuramıdır.

1982 Anayasası, bir tepki anayasası olması nedeniyle aşırı düzenleyici bir yöntemle hazırlanmıştır.

1982 Anayasası’nın 1961 ve hatta 1924 Anayasası’na karşı güçlü devlet ve otoriter idare kavramlarına daha fazla önem verdiği ve özellikle yürütmeyi yasama ve yargı karşısında daha da güçlendirdiği tartışmasızdır.

1924 Anayasası “Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.“ diyerek cumhuriyete bir devlet şekli anlamını vermiştir.

1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır:

a) Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlılık

b) Atatürk milliyetçiliği

c) Atatürk medeniyetçiliği

d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi

e) Milli egemenlik

f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü

g) Hürriyetçi demokrasi

h) Kuvvetler ayrılığı

i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği

j) Laiklik

k) “Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu”.

1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır:

a) Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlılık

b) Atatürk milliyetçiliği

c) Atatürk medeniyetçiliği

d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi

e) Milli egemenlik

f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü

g) Hürriyetçi demokrasi

h) Kuvvetler ayrılığı

i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği

j) Laiklik

k) “Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu”.

Osmanlı Kânûn-i Esâsî’si ve 1928 değişikliğine kadar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, “devletin dini, din-i İslamdır.” yolunda bir hüküm taşıdığı hâlde, 1924 Anayasası’nın 1928’deki değişikliği ile bu hüküm çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de laiklik ilkesi açıkça kabul edilmiştir.

Demokrasi:Yöneticilerin bütün yönetilenler tarafından serbest ve dürüst seçimler yoluyla seçildiği rejimdir.

1934’ten bu yana Türkiye’de genel oy sistemi mevcut olmuştur.

23.5.1987 tarihli ve 3377 sayılı Kanun, ilk defa olarak yabancı ülkelerde yaşayan vatandaşlarımızın bazı şartlar altında oy kullanmalarına imkân vermiştir.

Anayasa’ya göre “siyasi partilerin kapatılması, Cumhuriyet Başsavcısı’nın açacağı dava üzerine, Anayasa Mahkemesi’nce kesin olarak karara bağlanır” (m. 69/4).

1961 Anayasası’nın “insan haklarına dayalı” deyiminin yerine, 1982 Anayasası (m. 2) “insan haklarına saygılı” deyimini kullanmıştır.

Jandarma Devlet: Devletin görevlerini iç ve dış güvenliği sağlamakla sınırlayan ve sosyo-ekonomik yaşama müdahalesini zararlı sayan devlet anlayışıdır.