ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 14

1876 Kânûn-i Esâsî’si henüz resmen yürürlükten kaldırılmadığı için, 1921 Anayasası sadece 24 maddelik kısa bir metin olarak kaleme alınmıştır. Fakat 1921 Anayasası Kânûn-i Esâsî’den çok farklı temellere dayanmış ve yeni bir Türk Devleti’ni kurmayı hedeflemiştir. 1921 Anayasası’n›n en önemli yeniliği ve en devrimci ilkesi de bu nedenle millî egemenlik ilkesi olmuştur(m.1). Doğru yanıt B seçeneğidir.

1924 Anayasası döneminde Meclis’in, hükûmeti her zaman denetleyebilme ve düşürebilme (m.7) yetkisi olduğu halde, Hükûmetin meclisi feshetme yetkisi yoktur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan önermelerin tamamı yanlıştır. Ancak E seçeneğinde belirtildiği gibi 1924 Anayasası bir anayasa yargısı sistemi getirmemiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Laiklik ilkesi 1924 Anayasası’nda baştan beri yer almamıştır. Anayasanın ilk şeklinde, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” ifadesi yer almıştır. Ancak bu hüküm, 1928 yılındaki anayasa değişikliği ile çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de laiklik ilkesi resmen kabul olunmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1961 Anayasası’nda egemenliğin kayıtısz şartsız Türk Milleti’nin olduğu yolundaki ifade korunmakla birlikte, milletin egemenliğini “Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar eliyle” kullanacağı belirtilmiştir (m.4). Böylece TBMM, egemenliğin kullanılışında tek yetkili organ olmaktan çıkarılmış, egemenliğin kullanılmasını anayasada belirtilen diğer devlet organları ile paylaşır olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerinde yer alan tüm önermeler yanış bilgi içermektedir. Ancak D seçeneğinde belirtildiği üzere 1961 Anayasasında Türkiye Cumhuriyeti’nin niteliklerini belirten 2. maddede, devletin nitelikleri aras›nda “insan haklarına.... dayanan....devlet” olma niteliği de sayılmıştır Doğru yanıt D seçeneğidir.

1961 Anayasası, 1971-1973 ara rejim döneminde iki defa önemli değişikliğe uğramıştır. Bunlardan daha köklü olan birincisi, 1488 Sayılı Kanun’la yapılan 22 Eylül 1971 tarihli değişiklik (bununla 1961 Anayasası’nın 35 maddesi değiştirilmiş ve dokuz geçici hüküm eklenmiştir), ikincisi de 1699 Sayılı Kanun’la yaıplan 20 Mart 1973 tarihli değişikliktir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Türkiye’de cumhuriyeti ilan eden 29 Ekim 1923 tarihli “Teşkilat-ı Esasiye Kanununun Bazı Mevaddının Tavzihen Tâdiline Dair Kanun“ “Türkiye Devleti’nin şekli hükûmeti, cumhuriyettir.“ demek suretiyle, cumhuriyeti bir hükûmet şekli olarak tanımlamıştır. 1924 Anayasası ise “Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.“ diyerek cumhuriyete bizce daha doğru olarak bir devlet şekli anlamını vermiştir. Doğru cevap B'dir.

1982 Anayasasının başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır:

a) 12 Eylül 1980 harekâtının meşruluğu 

b) Atatürk inkılâp ve ilkelerine bağlılık

c) Atatürk milliyetçiliği

ç) Atatürk medeniyetçiliği

d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi

e) Milli egemenlik

f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü 

g) Hürriyetçi demokrasi

h) Kuvvetler ayrılığı

i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği 

j) Laiklik

k) “Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu.

Doğru cevap D'dir.

Osmanlı Kânûn-i Esâsî’si ve 1928 değişikliğine kadar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, “devletin dini, din-i islamdır.” yolunda bir hüküm taşıdığı hâlde, 1924 Anayasası’nın 1928’deki değişikliği ile bu hüküm çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de laiklik ilkesi açıkça kabul edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Zorunlu din dersi eğitimi verilmesi laiklik unsuru ile çelişen bir ifadedir. Doğru cevap E'dir.

Oy’un gizliliği, seçmenin iradesini serbestçe ve her türlü baskıdan uzak biçimde kullanabilmesini sağlayan en önemli unsurlardan biridir. Türkiye’de gizli oy ilkesi, 1950 yılında kabul edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

“Seçimler, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin seçim tutanaklarını ve Cumhurbaşkanlığı seçimi tutanaklarını kabul etme görevi Yüksek Seçim Kurulunundur. Doğru cevap D'dir.

Anayasamıza göre, “Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devlet’in bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez”. Doğru cevap A'dır.

Cumhuriyet ilkesi monarşik partileri yasaklamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ülke içindeki üstün gücün bir sınıfın elinde toplanması ve bütün diğer sınıfların egemenliğin kullanılmasından dışlanmasına sınıf egemenliği denir. Doğru cevap C'dir.

İdari davaların bir kısmında ilk ve son inceleme mercii, bir kısmında ise son inceleme (temyiz) mercii Danıştaydır. Doğru cevap E'dir.

Millî Güvenlik Konseyi’nin 29 Haziran 1981 tarihinde kabul ettiği 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunun 2. maddesine göre "Yeni Anayasa’nın Milletvekillerinin Güvenoyuna Sunuluş Kanunu’nu hazırlamak" şeklinde bir görev, Kurucu Meclis’in görevleri arasında sayılmamıştır.

Anayasa kavramı ve anayasacılık akımını doğuran etkenlerden biri, siyasal düşüncenin laikleşmesi, diğeri de burjuva sınıfının yükselişidir. Doğru cevap C'dir.

"Kooptasyon", kuruluşların kendi temsilcilerini kendilerinin belirlemesi yoludur.