ANAYASA HUKUKU - Deneme Sınavı - 13

1982 Anayasası’nın hazırlanma süreci ile 1961 Anayasası’nınki karşılaştırıldığında, şu benzerlik söz konusudur:

Avrupa’da Rönesans, Reform ve Aydınlanma hareketlerinin etkisiyle bu görüş, devletin kökeninin insan ya da toplum iradesine dayandığı yönünde değişmiş, diğer bir deyimle siyasal düşünce laikleşmiştir. 17. ve 18. yüzyıllarda devletin kökenini açıklamak üzere Hobbes, Locke ve Rousseau gibi önemli düşünürler tarafından “toplum sözleşmesi” teorileri ortaya atılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Gerek Temsilciler Meclisi gerek Danışma Meclisi, genel seçim sonucunda oluşmamakla beraber, 1961 Temsilciler Meclisi’nin daha temsilî nitelik taşıdığı görülmektedir. Bu meclisin üyelerinin aşağı yukarı üçte biri dolaylı bir seçimle üyelik sıfatını kazanmış, önemli bir bölümü de kooptasyon, yani çeşitli meslek kuruluşlarının kendi temsilcilerini belirlemesi yoluyla oluşmuştur. Buna karşılık Danışma Meclisi üyelerinin tümü Millî Güvenlik Konseyi tarafından atanmıştır.

Anayasalar, yalnızca Temsilciler Meclisi ile Danışma Meclisi tarafından yazılmamıştır. Her iki Anayasa da, bir kanadı askeri harekatın liderliğini yapan kuruldan (MBK ve Millî Güvenlik Konseyi), diğer kanadı ise sivillerden (Temsilciler Meclisi ve Danışma Meclisi) oluşan Kurucu Meclis’ler tarafından hazırlanmıştır.

18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl “demokratik devrimleri” özü bakımından burjuva devrimleridir. Bu devrimlerle burjuvazi, aristokrasiyi tasfiye etmek, hükümdarlığı ortadan kaldırmak veya onun yetkilerini sınırlandırmak suretiyle, kendi hak ve hürriyetlerini güvence altına almaya çalışmıştır. Bu dönemde ortaya çıkan yazılı anayasalar, bu büyük sosyal dönüşümü hukuken tescil eden belgelerdir. Doğru cevap E'dir.

1982 Anayasası 1961 Anayasası’na göre yüzeysel düzenlenmemiş; aksine daha kazüistik (ayrıntılı) bir yöntemle hazırlanmıştır.

1982 Anayasası'nda otoritenin ağırlığı artmış, hürriyetlerin ağırlığı ise azalmıştır.

Katı Anayasa, değiştirilmesi olağan kanunlardan daha güç koşullara bağlanan anayasa tipidir.

Çağımızda hemen bütün devletlerin sert/katı anayasa sistemini benimsemiş olmalarının iki temel nedeni vardır. Birincisi, siyasal ve hukuki istikrar düşüncesidir. Diğer bir deyişle, bir devletin temel kuruluşunu belirleyen bir hukuki metnin, günlük siyasal dalgalanmaların ve duygusal faktörlerin sonucu olarak, basit çoğunluklarla sık sık değişmesi, temel siyasal istikrar ihtiyacı ile bağdaşmaz. Doğru cevap C'dir.

Çerçeve anayasa, genel ilkeleri düzenleyen ve bunların uygulanma biçimlerini kanunlara bırakan anayasa tipidir.

İsrail, Yahudi Devleti’nin niteliği üzerinde laik ve ortodoks Yahudiler arasındaki derin görüş farkı nedeniyle bir anayasa yapamamış, ancak çeşitli devlet kurumlarını olağan kanunlarla düzenlemiştir. Doğru cevap A'dır.

1982 Anayasası, 1961 Anayasası’na göre vesayetçilik anlayışını çok daha güçlendirmiştir. Böylece anayasa, sivil siyasetin alanını, mümkün olduğunca daraltan, seçilmiş iktidarların hareket serbestliğini bürokratik denetim mekanizmaları ile alabildiğine kısıtlayan bir anlayışı temsil etmektedir.

Tali kurucu iktidarın anayasayı değiştirmesi konusunda ülkeler, katılığın derecesi yönünden farklı yöntemler kabul etmişlerdir. Bunlar arasında, yasama meclisinde (veya meclislerinde), 3/5, 2/3, 3/4 gibi nitelikli çoğunluklar aranması; bir kereden fazla görüşme şartı; zorunlu veya ihtiyarî (seçimlik) halk oylaması; birbirini izleyen iki yasama meclisi tarafından kabul şartı; anayasanın bazı bölümlerinin değiştirilmesinin daha da güçleştirici şartlara bağlanması; nihayet anayasanın bazı hükümlerinin değiştirilemez kılınması gibi, çeşitli yöntemler sayılabilir. Doğru cevap B'dir.

Kuvvetler ayrılığı yasama, yürütme ve yargıdan oluşur. Meclis bu üçlünün ilk ayağı olan yasamanın unsurudur. Doğru cevap A'dır.

Kuvvetler ayrılığı, yasama, yürütme ve yargı erklerinin birbirinden ayrıldığı ve demokrasinin gerçekleşmesini sağlayan en temel ilkedir. Doğru cevap E'dir.

1982 Anayasası, katı, yazılı ve kazuistik bir anayasadır.

Devlet iktidarının yazılı bir anayasa ile sınırlandırılması amacını güden siyasal akım, "Anayasacılık" olarak adlandırılır.

Kurucu Meclis; Milli Güvenlik Konseyi ile kuruluş, görev ve yetkileri bu kanunda belirtilen Danışma Meclisinden oluşur.

Danışma Meclisine seçilebilmek için, 11 Eylül 1980 tarihinde herhangi bir siyasi partinin üyesi olmamak şarttır.

Kanunun 2. maddesine göre Kurucu Meclis’in görevleri:
a. “Yeni Anayasayı ve Anayasanın Halkoyuna Sunuluş Kanununu hazırlamak;
b. Halkoyuna sunulan ve milletçe kabul edilince kesinleşerek, geçici hükümlerine
göre yürürlüğe girecek olan Anayasanın ilkelerine uygun Siyasi Partiler
Kanununu hazırlamak;
c. Yeni Anayasanın ve Siyasi Partiler Kanununun hükümlerini göz önünde tutarak
Seçim Kanununu hazırlamak;
d. Millî Güvenlik Konseyince kararlaştırılacak tarihte yapılacak genel seçimlerle
Türkiye Büyük Millet Meclisi kurulup fiilen göreve başlayıncaya kadar,
kanun koyma, değiştirme ve kaldırma suretiyle yasama görevlerini yerine
getirmektir”.