ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ

Büyük Selçuklu Devleti yazı ve kültür dili olarak Farsçayı kullanmıştır.

Anadolu'da yazılan ilk Farsça eser Keşfü’l-Akabe'dir.

Anadolu'da yazılmış ilk Türkçe eser Behçetü’l – hadâik fi Mev’izeti’l – Halâik'tır.

Firdevsî’nin Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubad’ın isteğiyle kaleme aldığı eser Şehnâme'dir.

İhsan Fazlıoğlu'na göre üç döneme ayrılan Osmanlı bilim hayatının klasik dönem, devletin kuruluşundan Müneccimbaşı Ahmed Dede’nin ölümüne kadar süren dönemdir.

Mecmûa-ı Ulûm-i Riyâziyye Osmanlı bilim insanları içinde modern matematiğin temsilcileri arasında gösterilen Başhoca İshak'ın eseridir.

Osmanlıca içinde sade dilin terkedilerek süslü ve yabancı sözcüklerin ağırlık kazandığı dile geçilmesi Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren gerçekleşmiştir.

Osmanlı tarihini bütün olarak ele alan ilk kaynak kitap Aşıkpaşazade Tarihi'dir.

Adli mahlası ile şiirler yazan padişah II. Bayezid'dir.

Osmanlı tarihi alanında resimleştirilen ilk eserin adı Selimname'dir.

Eski Osmanlıca (13.-15. yüzyıllar). Eski
Anadolu Türkçesi / Eski Türkiye Türkçesi de
denilmektedir ve beylikler döneminden başlayarak İstanbul’un fethine kadar getirilir.

Klasik Osmanlıca (16.-19. yüzyıllar). Türkçe esas olmak üzere Arapça ve Farsça kelimelerle kurallarının Türkçe ile birleştirmesinden oluşur.

Günümüzde Osmanlıca genellikle, üç evrede ele alınmaktadır. Bunlar; 

1. Eski Osmanlıca (13.-15. yüzyıllar). Eski Anadolu Türkçesi / Eski Türkiye Türkçesi de denilmektedir ve beylikler döneminden başlayarak İstanbul’un fethine kadar getirilir.

2. Klasik Osmanlıca (16.-19. yüzyıllar). Türkçe esas olmak üzere Arapça ve Farsça kelimelerle kurallarının Türkçe ile birleştirmesinden oluşur.

3. Yeni Osmanlıca (19.-20. yüzyılın başları). Yenileşme hareketlerine paralel olarak dilde sadeleşmeyi içerir.

Aşağı-yukarı Mevlâna ile çağdaş olan Yunus
Emre de (ölümü 1320), 13. ve 14. yüzyıl Anadolu insanına kin, öfke ve diğer bedeni duygulardan sıyrılmasını
ve Allah’a aşk ve özlem duyulmasını salık veriyordu.

Manisa'da inşa edilen Muradiye Camii 16. yüzyılda inşa edilen camilerdendir.

Fatih; Molla Gürâni, Molla Hüsrev, Molla Yegân
ve Sinan Paşa gibi dönemin ünlü hocalarından
ders almıştı. Yabancı dil öğrenmeye meraklıydı
ve binlerce kitaptan oluşan bir kütüphaneye sahipti. Fatih, birçok tarihçi tarafından bir Rönesans hükümdarı olarak tanımlanmaktadır

Osmanlı Devleti’nin kuruluşunun ikinci yüzyılında II. Murad döneminde (1421-1451) edebi faaliyetler açısından büyük bir canlanma görüldü. Edebî, coğrafi, tasavvufî, tıbbî vb. alanlarda tercümeler yapıldı. Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî’nin Mesnevisi 1436’da Mesnevî-i Muradiyye adıyla Türkçe’ye tercüme edildi. Bu tercüme, Türk edebiyatında yapılan ilk mesnevi tercümesidir. Bu dönem Divan edebiyatının ilk dönemi kabul edilmiş ve sonraki dönemlere zemin hazırlamıştır.

II. Bayezid döneminde (1481-1512) aynı süreçte hem Doğu hem de Batı kültürüne ilgi duyma
heyecanı sona erdi. Bununla birlikte yeni Padişah
da Adlî mahlası ile şiirler yazmış ve şiirlerini bir
divanda toplamıştı. II. Bayezid ve bazı üst düzey
yöneticilerin şairleri himaye ettikleri ve destekledikleri bilinmektedir.

Edirneli Nazmi (öl. 1548) ve Tatavlalı Mahremi’nin (öl 1548) Türkî-i basit akımını
başlatarak Türkçe ile şiirler yazmaları Osmanlı üst
kültüründe pek etkili olamamıştır.

Abdülaziz’in 1867’deki Avrupa gezisinden sonra heykel Osmanlı saray yaşamına girmeye başlamıştır. 1871’de İngiliz heykeltıraş Charles F. Fuller tarafından yapılan
Abdülaziz’in atlı heykeli Beylerbeyi Sarayı’nın bahçesine konuldu. Bu Türk heykel sanatı için bir dönüm
noktasıdır.