ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ

Selçukluların iç mekânda taş kabartma, sırlı tuğla ve çini mozaikle süsleme biçimi yerine, dini mimaride, sıva üzerine kalem işi boyamalar, alçılar, düz
çini plakalar, renkli sır tekniğinde ve “mavi-beyaz” olarak isimlendirilen sıraltı tekniğinde çiniler kullanıldı

16. yüzyılın başlarından 17. yüzyılın sonlarına kadar çini ve seramik sanatında “klasik Osmanlı”
üslubundan söz edilebilir. 16. yüzyılın ikinci yarısında İznik ve Kütahya’da çok başarılı çini imâlatı
yapılmıştır.

Osmanlıca, Türk dilinin Güney Batı kolunu oluşturan Oğuz Grubu Türkçesi içinde yer alır. Günümüzde bu yazı dili, genellikle, üç evrede ele alınmaktadır. Bunlar;
1. Eski Osmanlıca (13.-15. yüzyıllar). Eski Anadolu Türkçesi / Eski Türkiye Türkçesi de denilmektedir ve beylikler döneminden başlayarak İstanbul’un fethine kadar getirilir.
2. Klasik Osmanlıca (16.-19. yüzyıllar). Türkçe esas olmak üzere Arapça ve Farsça kelimelerle kurallarının Türkçe ile birleştirmesinden oluşur.
3. Yeni Osmanlıca (19.-20. yüzyılın başları). Yenileşme hareketlerine paralel olarak dilde sadeleşmeyi içerir.

Osmanlı bilim-kültür ikilisinin en önemli alanlarından biri astronomiydi. Osmanlı bilim hayatında, metafizik, tabiat felsefesi ve mantık alanında çalışmalar yapıldı. Osmanlı’da matematik; felsefi tavır, astronomi ve arazi ölçümü ile vergi sistemi gibi günlük hayattaki pratikler bağlamında önemsendi. Gastronomi yemek ve kültür alanı arasındaki ilişkiyi irdeleyen bir alandır ve Osmanlı tarihi döneminde bu bağlamda bir öneme sahip değildir.

Osmanlı mimarisinin en ihtişamlı anıtsal yapıları Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilenlerdi.

16. yüzyıl Osmanlı mimarisine damga vuran Mimar Sinan’dı. Süleymaniye ve Selimiye Külliyeleri başta olmak üzere birçok gösterişli eserin mimarıydı. 

Sedefkar Mehmed Ağa’nın en önemli eseri ise inşası 7 yıl süren ve İstanbul’un en çok turist çeken camilerinden biri olan Sultanahmet Camii’dir.

Osmanlı döneminde Anadolu-Türk halıları üç evrede ele alınmaktadır:
1. Erken Osmanlı Dönemi Halıları
2. Klasik Osmanlı Dönemi Halıları
3. Geç Osmanlı Dönemi Halıları

Erken Osmanlı dönemi halıları, 15. ve 16. yüzyıla dayandırılmakta ve bu halıların bir bölümü Alman ressam Hans Holbein’in tablolarında yer alması nedeniyle araştırmacılar tarafından Holbein halıları olarak adlandırılmıştır. Bu evreye ait teknik, desen açısından farklı bazı halılar da İtalyan ressam Lorenzo Loto’nun tablolarında resmedilmiştir. Hatta Flaman ressamların tablolarına da konu olmuştur.

Osmanlı İmparatorluk mimarisinin ihtişamını tamamlayan unsurlardan biri hat sanatıdır. Bu sanat, Nabatî harflerinden geliştirilen Arap yazısıyla oluşturulmuş bir İslâmî sanat türüdür. İslam ve Türk-İslam devletlerinde ilgi çekmiş, yönetici elit tarafından desteklenmiştir.

Her iki terim de Tezhip sanatı içinde kullanılır. Zahriye:”Arkalık, sırtlık” anlamına gelen zahriye, yazma kitaplarda esas metnin başladığı ilk sayfanın arkasındaki -yani bir öncesindeki- için kullanılan deyimdir. Halkârî:”Halkârî denilen gölgeli altın sürülme tekniğine, al renkli lâl mürekkebinin de aynı devirde eklendiği, yarı şeffaf olan bu mürekkebin, kesif altın zerrelerinin bulunduğu motif uçlarında yer aldığı görülür. Desene ayrı bir güzellik veren ve foyalı halkârî ismiyle bilinen bu tarz uzun süre uygulanmıştır.

Bazı araştırmacılara göre 13 Mayıs 1277’de Karamanoğlu Mehmet Bey, bazılarına göre ise de Selçuk Divanı tarafından, “Bugünden sonra dîvanda, dergâhta, bargâhta, mecliste, meydanda Türkçeden başka dil konuşulmasın” şeklinde bir ferman yayımlanarak Türkçenin resmi dil olması sağlandı.

Beylikler dönemi cami mimarisinin özelliklerini Osmanlı’ya aktaran en iyi örneklerden bir Manisa’da Saruhanoğullarının 1376’da yaptırdıkları Ulucami’dir.

Hiç kuşkusuz Ali Kuşçu Osmanlı bilim hayatına büyük katkılarda bulundu. Ali Kuşçu ve öğrencileri Merâga ve Semerkant birikimini, kelâm ve irfan çizgisiyle bütünleştirdi.

Emir Süleyman döneminin çok popüler edebi ürünlerinden biri Bursalı Süleyman Çelebi tarafından kaleme alınan Vesîletü’n-Necât (Kurtuluş Vesilesi) adlı mevliddir.

Divan şairleri kaside ve gazellerinde, genellikle aşk ve methiye temalarını işlemişlerdi. Bununla birlikte gazellerde Meclis-i işret, aşkın aşığa verdiği ıstırab, hayat ve ölüm ve sevgiliye kavuşma, aşk konusunda rakibin sürekli araya girmesi gibi konular da ele alınmıştı.

Nakkaş Osman, kendine özgü bir üsluba sahipti. Osman Nakkaş’ın hazırlanmasında rol aldığı eserler arasında 46 minyatür içeren Şahnâme-i Selim Han, 58 minyatürlü Şehinşahnâme-i Murad, Zafername ve Zübdetü’t Tevârih sayılabilir.

Meddah:Arapça medh kökünden türetilmiş olan meddah sözcüğü, çok metheden, çok öven anlamına gelmektedir. Seyirlik sanatlar bağlamında ise bir topluluk önünde hikâye anlatan ve canlandıran kişidir

Yabancı elçilikler resim ve heykel ile ilgili çalışmalarda bulunmamışlardır.

Metin And’a göre Batı’dan alınan yeni tiyatro anlayışının benimsenmesi ve yerleşmesinde altı etken rol oynamıştı:

a.Saray ve Çevresi b. Yüksek Devlet Görevlileri-Türk Elçileri-Basın c. Yabancı Elçilikler d. Azınlıklar e. Yabancı topluluklar f. İlk Türkçe Oyunlar

Tanzimat edebiyatının yazar ve şairleri, Osmanlı klasik edebiyatında ya da yaygın bilinen adıyla Divan edebiyatında bulunan şiir, tarih, mektup gibi edebi türlerini Batılı forma göre yenileştirmişlerdir. Ancak bu dönemin en önemli yeniliği, o zamana kadar Türk edebiyatında bulunmayan makale, tiyatro, hikâye, roman, anı eleştiri gibi yeni edebi türlerde üretim yapılmasıdır