ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ

Bizanslı kavramı 16. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

Hıristiyan kilisesinde“heretik”, Ortodoks olmayan bir görüşü benimseyen kişi olarak tanımlanır.

Heraklios döneminde (610-640) Müslüman Arapların akınlarını Anadolu’da önleyebilmek için Bizans Devleti, Anadolu’yu dört eyalete bölmüştür. Bu eyaletler thema kelimesi ile adlandırılmıştır.

İmparator Diokletianus, dört başlı manasında Tetrarşi(tetrarhia) denilen yeni bir yönetim sistemi kurmuştur.

7. yüzyıldan sonra ise tahtın babadan oğula geçmesi yolu benimsenmiştir.

Bizans hukukunun temel kaynağı Roma hukukudur.

Müslüman fetihleri ve İkonakırıcılık tartışmalarının yer aldığı 7. ve 9. yüzyıllar arası Bizans tarihinde “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır

Milano Fermanı: Roma İmparatorluğu içinde Hıristiyanlara yardım etmek için MS 313 Şubat ayında yapılan anlaşmadır.

Typikon: Manastır Vakıf Belgeleri. Manastırlarda günlük seremonilerin kaydedildiği litürjik takvim. İdari organizasyonların kaydedildiği belgelerdir.

Vaftiz kelimesi Antik Yunanca’da, “suya ya da sıvıya batırmak” anlamına gelen Bap’tizo ya da Vap’tizo kelimesinden gelir.

Bizans İmparatorluğu Akdeniz etrafında kurulmuş ve kültürü bu coğrafyadan fazlasıyla etkilenmiş bir uygarlıktır. Bu nedenle Bizans’ın iletişimi, ticareti, endüstrisi ve iklimi genellikle Akdeniz’in özellikleri tarafından belirlenmiştir. Özellikle oldukça girintili ve çıkıntılı olan Akdeniz kıyıları güvenli deniz trafiği için son derece elverişlidir. Bu uygun fiziksel koşullar, Akdeniz çevresinde ulaşım ve ticareti teşvik etmiş ve kıyı bölgelerinde yaşayan insanların hayat standartlarına olumlu katkılar sağlamıştır.

Bizans İmparatorluğunun uzun yıllar kuzey sınırı Tuna Nehri, doğu sınırı ise Fırat Nehri’dir.

Heraklios döneminde (610-640) Müslüman Arapların akınlarını Anadolu’da önleyebilmek için Bizans Devleti, Anadolu’yu dört eyalete bölmüştür. Bu eyaletler thema kelimesi ile adlandırılmıştır. Themaların genel özelliği eyalet içinde toprağa bağlı yerel ordu bulundurmasıdır. Bundan dolayı kolordu olarak da bilinmektedirler

A, B, C, E şıkları İmparator I. Konstantinos tarafından geliştirilen sivil idari yapılardır. D şıkkı ise Tetrarşi tanımıdır.

Bizans hukukunun temel kaynağı Roma hukukudur. Roma hukuku içeriği ve kapsamı I. Iustinianos’un (527-565) Corpus Iuris Civilis (Medeni Hukuk Derlemesi) isimli derlemesinde toplanmış ve Bizans hukukuna aktarılmıştır. 528-534 yılları arasında hazırlanan Corpus Iuris Civilis dört ana bölümden oluşmaktaydı. Birinci bölümde hukuk kurumları (instituiones) hakkında genel bilgiler yer alır, “Digesta” ya da “Pandektis” olarak bilinen ikinci bölüm hukuk bilimi ve hukuk tarihini içermektedir. “Codex” adını taşıyan üçüncü bölümde güncellenen emirnameler yer alır ve 12 bölümdür. Dördüncü bölümü ise Latince “Novellae” olarak bilinen yeni kanunlar oluşturur.

313 yılında Milano Fermanıyla Hıristiyanlığın serbest bir din olarak kabulü ve Theodosios (379-395) döneminde Kilisenin kurulmasıyla Hıristiyanlık resmi devlet dini haline gelmiştir.

Mısır’da. 3. yüzyıl sonu ve 4. yüzyıl başlarında ortaya çıkan manastır hareketinin temelinde Hz. İsa’yı örnek almak, onun bilgisine sahip olmak, aklın ve vücudun getirdiği günahlara karşı mücadele etmek yatmaktadır. Hıristiyanlığın ilk yıllarında dünyadan el etek çekip, toplumdan uzakta inzivaya çekilerek dua ve ibadet yoluyla Tanrı’yı arama yani inziva yolunu seçen kişi münzevi olarak tanımlanmıştır. Münzevi yaşamda, duyguların köreltilmesi, cinsellik, zenginlik, aşırı istek gibi dünyevi duygulardan arınmayı içeren ruhani akımın ortaya çıkmasında Yahudilik ve pagan antikitenin de etkili olduğu söylenebilir. Bununla beraber birçok Mısırlı 3. yüzyılda Hıristiyanlara yapılan zulümlerden kaçmak için de münzevi yaşamı seçmiştir. Münzevilerin çölde mağaralar ve firavunlar döneminden kalma mezarlara yerleştikleri bilinmektedir. Bununla beraber ilk münzeviler Nil Nehri boyunca evler kurup ortak bir yaşam da sürmüşlerdir. İnançlarının yeterince sınanmayacağı duygusuna kapılan münzevilerin sayısı, Hıristiyanlığın hoş görülmeye başlaması sonrasında da artmıştır. İmparatorlukta uzun süren savaşlar, yoksulluk, asker kaçakları ve vergi gibi günlük hayatın yükümlülüklerinden kaçmak isteyenler de manastır yaşamının benimsenmesine neden olmuştur. Çünkü manastırlara bu insanlar ayrım gözetilmeksizin kabul edilmiştir.

Asgari evlilik yaşı erkeklerde 15, kızlarda 12 ya da 13 idi. Bizans’ta ortalama yaşam ömrünün 35 yaş olduğu göz önüne alındığında erken yaşta evlenmek çocuk sahibi olmak için bir zorunluluk gibi görünmektedir

Önceki yüzyıllarda şehirler için önemli bir refah kaynağı olan uzun mesafeli ticaret de düşmüştü. Batı’da Roma egemenliğinin çöküşü, Doğu ile ticaretin azalması, 6. yüzyılın ortalarından itibaren tekrarlayan ve kentsel nüfusu etkileyen veba da ticari faaliyetleri engellemiştir. Balkanlar’daki şehirlerin, Avarlar ve Slavlar tarafından harap edilmesi, Orta Doğu ve Anadolu’da, 7. yüzyılda Perslerin ve Arapların istilaları da kentsel yaşamın çöküşünü hızlandırmıştır.

Resimli el yazmaları genellikle manastır kitaplıklarında, saray ve kiliselerde korunduğu için, Erken Bizans dönemi anıtsal resim sanatı ve ikona örneklerinin tersine günümüze ulaşmıştır.