ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 7

Doğru yanıt E seçeneğidir. Bizans İmparatorluğu, kimliğini Anadolu topraklarından almıştır. Klasik ve Hellenistik dönemlerin zengin mirası da Bizans’ın kültür evrimini büyük ölçüde etkilemiştir. Bununla birlikte Bizans kültürünün şekillenmesinde devlet dini olarak Hıristiyanlığın önemli ve merkezi rolü olmuştur. Bizans İmparatorluğunda Yunan kültürü ve Yunan dili egemen olsa da farklı etnik topluluklarda oluşan çok kültürlü bir yapıya sahipti. İmparatorlukta egemen ve resmi din Hıristiyanlıktı, ancak Yahudilik ve İslam’a da genellikle hoşgörü gösterilmekteydi. Ancak bu tolerans heretikler (Ortodoks olmayan bir görüşü benimseyen kişi) için geçerli değildi.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Heretik kelimesinin kökeni Eski Yunanca’da “seçmeci, mezhepçi”, Latince’de “sapkın” sözcüğüne dayanmaktadır. Hıristiyan kilisesinde “heretik”, Ortodoks olmayan bir görüşü benimseyen kişi olarak tanımlanır.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Anadolu, 11. yüzyıl sonuna değin coğrafi ve siyasi anlamda Bizans İmparatorluğu’nun stratejik merkezi konumundaydı. Anadolu’dan sonra Bizans’ın sahip olduğu en büyük bölge Balkanlardı.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Heraklios döneminde (610-640) Müslüman Arapların akınlarını Anadolu’da önleyebilmek için Bizans Devleti, Anadolu’yu dört eyalete bölmüştür. Bu eyaletler thema kelimesi ile adlandırılmıştır. Themaların genel özelliği eyalet içinde toprağa bağlı yerel ordu bulundurmasıdır. Bundan dolayı kolordu olarak da bilinmektedirler.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Konstantinopolis’in doğu Roma İmparatorluğunun başkenti olmasının ardından merkezi idareye bağlı kurumların Roma’da olduğu gibi burada da oluşturulması ihtiyacı doğmuştur. Bu dönemde sayıları 12 olan her bir eyalet, piskoposluk bölgesi adı verilen yeni bir idari bölgeye dahil edilmiştir. Sivil idari yapısı ise şu şekilde oluşturulmuştur: • magister officiorum (İdari Sorumlu): 4. yüzyıldan başlayarak 6. yüzyıla kadar merkezi idarenin en önemli üst düzey görevlisi. Saray törenlerinden, ulaşımdan ve istihbarattan sorumludur. • comes sacrarum largitionum (Kutsal Cömertlik Kontu): Madenler, darphane, belirli vergilerin toplanması ve askeri birliklere özel ikramiyelerin verilmesinden sorumludur. • comes rei private (İmparator’un Şahsi Hesap Kontu): İmparator’un sınırsız mal varlığından, özellikle de geniş kiralık arazilerinden sorumludur. • praepositus sacri cubiculi: Mabeyinci, haremağası, imparatora ulaşımı kontrol eden kişidir.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Bizans Devletinin monarşik yapısı, Augustus (MÖ.63-14) dönemindeki imparatorluk rejiminden miras kalmıştır. Diocletianus ve daha sonra Constantinus tarafından şekillendirilen yeni imparatorlukta hükümdar, tüm kamusal güçleri tek bir elde toplayan bir otoriteye sahiptir. Hıristiyanlığın resmi devlet dini olmasıyla beraber imparator Tanrı’nın yeryüzündeki vekili ve Tanrı’nın yeryüzündeki krallığını onun adına yöneten, Tanrı’nın kendisine emanet ettiği Hıristiyan devletinin yaşayan sembolü olarak kabul edilmiştir. Roma hukukunu temel alan imparatorlukta Bizans ordusu tümüyle imparatora bağlı bir örgüttür. Eğitim ise genellikle itibarlı kadınlar dışında erkeklere sunulan bir hizmettir.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Hıristiyan manastırcılığının ilk kurucusu olarak Antonios kabul edilir. 251 yılında Kahire/Koma’da doğduğu kabul edilen Antonios kendisini izleyen müritleriyle çölde yaşadığı deneyimleri paylaşmış ve etrafında böylece bir topluluk oluşmuştur

Doğru yanıt B seçeneğidir. İkonakırıcılık (İkonoklazm) sözcüğü Yunancadaki eikon (ikona ya da imge) ve klao (kırmak ya da yıkmak) sözcüklerinden gelir. Sözcük anlamıyla imgelerin kasıtlı olarak yok edilmesini anlatır. Müslüman fetihleri ve İkonakırıcılık tartışmalarının yer aldığı 7. ve 9. yüzyıllar arası Bizans tarihinde “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Bizans mimarisi, kamusal ve sosyal işlevli yapılar ve dini mimari olarak iki başlık altında değerlendirilebilir. Kamusal ve sosyal işlevli yapılar arasında meydanlar, anıtlar, saraylar, konutlar ve su yapıları bulunmaktadır. Kilise, şapel, vaftizhane, martirium, hipoje, katakomp gibi yapılar Bizans dini mimarisi yapı türleri arasında yer almaktadır. Yeni ibadet yapıları olan kiliseler, Roma döneminde mahkeme salonu olarak kullanılan bazilikalardan esinlenerek inşa edilmiştir. Erken dönem Bizans bazilikaları örtü ve mimari özelliklerine göre dört başlık altında değerlendirilir. Bunlar; Ahşap Örtülü (Hellenistik) Bazilika, Tonoz Örtülü Bazilika, Kubbeli Bazilika ve Transeptli Bazilika’dır. Transept, kiliselerde orta nefi dik kesen ve orta nefle birlikte bir haç şekli meydana getiren sahına verilen isimdir.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Ökaristi İsa’nın bedenini simgeleyen ekmek ve kanını simgeleyen şarabın kutsandığı Hıristiyan litürjisinin ana ayinidir.

M.Ö. 9. yüzyıl

Selçukluların iç mekânda taş kabartma, sırlı tuğla ve çini mozaikle süsleme biçimi yerine, dini mimaride, sıva üzerine kalem işi boyamalar, alçılar, düz
çini plakalar, renkli sır tekniğinde ve “mavi-beyaz” olarak isimlendirilen sıraltı tekniğinde çiniler kullanıldı

16. yüzyılın başlarından 17. yüzyılın sonlarına kadar çini ve seramik sanatında “klasik Osmanlı”
üslubundan söz edilebilir. 16. yüzyılın ikinci yarısında İznik ve Kütahya’da çok başarılı çini imâlatı
yapılmıştır.

Osmanlıca, Türk dilinin Güney Batı kolunu oluşturan Oğuz Grubu Türkçesi içinde yer alır. Günümüzde bu yazı dili, genellikle, üç evrede ele alınmaktadır. Bunlar;
1. Eski Osmanlıca (13.-15. yüzyıllar). Eski Anadolu Türkçesi / Eski Türkiye Türkçesi de denilmektedir ve beylikler döneminden başlayarak İstanbul’un fethine kadar getirilir.
2. Klasik Osmanlıca (16.-19. yüzyıllar). Türkçe esas olmak üzere Arapça ve Farsça kelimelerle kurallarının Türkçe ile birleştirmesinden oluşur.
3. Yeni Osmanlıca (19.-20. yüzyılın başları). Yenileşme hareketlerine paralel olarak dilde sadeleşmeyi içerir.

Bakırdan hariç olarak, altın ve gümüş gibi değerli madenlerin de ilk defa Kalkolitik  dönemde işlenmeye başlandığı görülür.

Osmanlı bilim-kültür ikilisinin en önemli alanlarından biri astronomiydi. Osmanlı bilim hayatında, metafizik, tabiat felsefesi ve mantık alanında çalışmalar yapıldı. Osmanlı’da matematik; felsefi tavır, astronomi ve arazi ölçümü ile vergi sistemi gibi günlük hayattaki pratikler bağlamında önemsendi. Gastronomi yemek ve kültür alanı arasındaki ilişkiyi irdeleyen bir alandır ve Osmanlı tarihi döneminde bu bağlamda bir öneme sahip değildir.

Doğru yanıt "B" şıkkı, "I, II ve V"dir.

Osmanlı mimarisinin en ihtişamlı anıtsal yapıları Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilenlerdi.

Doğru yanıt "A" şıkkı, "I, II ve III"dür.

Doğru yanıt "E" şıkkı, "Tevhid-i Tedrisat Kanunu"dur.