ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 1

Birgi Ulu  Cami Aydınoğullarına ait bir yapıdır.  Doğru Cevap E’dir

Ezilerek fırçayla sürülecek hale getirilmiş olan varak altın ve  çeşitli renklerin kullanılmasıyla gerçekleştirilen, parlak ve cazip bir kitap sanatını tanımlayan terim tezhiptir. Doğru Cevap D’dir.

Gentile Bellini’yi İstanbul’a davet ederek kendi portresini yaptıran Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmed’dir. Doğru Cevap D’dir.

Osmanlı sarayında ilk kez III. Selim  döneminde opera sahnelenmiştir.  Doğru Cevap D’dir.

Frigler tanrıça için Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar illeri arasındaki Dağlık Frigya Bölgesi’ndeki kayalıklara fasadlar (işlenmiş kaya cephesi), altarlar ve nişler olmak üzere çeşitli dinsel kaya anıtları yontmuşlardır. Fasadlar megaron planlı bir Frig tapınağının ön cephelerini temsil etmektedirler. Kendi içlerinde Anıtsal Fasadlar ve Küçük Fasadlar olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Anıtsal fasad örneklerini Eskişehir’de Yazılıkaya Midas Anıtı, Bitmemiş Anıt, Arezastis veya Areyastis Anıtı, Bahşayiş Anıtı; Afyonkarahisar’da Maltaş Anıtı, Aslankaya Anıtı, Değirmen Anıtı ve Burmeç Anıtı; Kütahya yöresinde ise Deliklitaş Anıtı oluşturur. Eskişehir’de Midas Kenti’nde Sümbüllü Anıt ve Küçük Anıt, Kümbet köyünde Kümbet Berberini Anıtı; Afyonkarahisar’da Büyük Kapı Kaya Anıtı, Küçük Kapı Kaya Anıtı, Kumcaboğaz Kapı Kaya Anıtı ve Döğer Asar Kaya Anıtı küçük fasadların örnekleridir.

Günümüzde bu yazı dili, genellikle, üç evrede ele alınmaktadır. Bunlar;

1. Eski Osmanlıca (13.-15. yüzyıllar). Eski Anadolu Türkçesi / Eski Türkiye Türkçesi de denilmektedir ve beylikler döneminden başlayarak İstanbul’un fethine kadar getirilir.

2. Klasik Osmanlıca (16.-19. yüzyıllar). Türk-çe esas olmak üzere Arapça ve Farsça kelimelerle kurallarının Türkçe ile birleştirmesinden oluşur.

3. Yeni Osmanlıca (19.-20. yüzyılın başları). Yenileşme hareketlerine paralel olarak dilde sadeleşmeyi içerir.

Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde hüküm süren Türk Beylikleri mimarî açıdan Selçuklu mimarisinden etkilenmekle birlikte (özellikle Karamanoğulları) her beylik kendi özel şartları içerisinde farklı gelişme göstermiştir. Bu farklılık cami tiplerinde daha belirgindir. Eş büyüklükteki çok sayıda birimle desteklenen cami tipi Selçuklular’da mevcuttu ve bu tarz Osmanlı’ya da geçmişti. Çok destekli cami geleneği Beylikler döneminde de sürdürülmüştü. Beyşehir’deki Eşrefoğlu cami (1297) bu geleneğin bir ürünüdür. Selçuklu mimari anlayışının etkisi vardı. Birgi’deki Aydınoğlu Mehmed Bey’in yaptırdığı Ulucami (1312) de benzer mimari özellikler taşımaktadır. Selçuk’ta 1374 inşa edilen İsa Bey Camisi de mimari yeniliklerin olduğu bir yapıdır. Beylikler dönemi cami mimarisinin özelliklerini Osmanlı’ya aktaran en iyi örneklerden bir Manisa’da Saruhanoğullarının 1376’da yaptırdıkları Ulucami’dir. Beylikler dönemi cami mimarisinin dikkati çeken özelliklerinden biri de son cemaat yerinin eklenmesidir. Ayrıca yapıların iç ve dış mekânlarındaki mimarî tezyinatta, bir ahenk ve denge olmasına özen gösterilmişti. Medrese mimarisinde Selçuklu üslûbu ana çizgileriyle sürdürülmüştür. Hamitoğullarının Eğirdir’de yaptırdıkları Dündar Bey medresesi (1302) bunlardan biridir.

Tezhip, ezilerek fırçayla sürülecek hale getirilmiş olan varak altın ve çeşitli renklerin kullanılmasıyla gerçekleştirilen, parlak ve cazip bir kitap sanatıdır.

18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Padişahlar yerli ve yabancı birçok ustaya portrelerini yaptırmışlardır. Bunlar genellikle guaj veya yağlı boyadır. III. Selim ve II. Mahmud padişah portreciliğinde başı çekmişlerdir. II. Mahmud portresini kamu dairelerine astırdığı için halk tarafından “gavur padişah” olarak nitelendirilmiştir.