ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 7

Homeros (MÖ. 8. yy.), İlyada ve Odysseia destanlarında Hellenlerin Karanlık (Kahramanlık) Çağı hakkında ayrıntılı bilgi sağlarken, eserleri Avrupa edebiyat tarihinin başlangıcı kabul edilir. Homeros’un aktardıkları bir yana, Batı Anadolu’da dahil Ege Bölgesi’nde büyük hareketlerin yaşandığı MÖ. 1100-900 yılları arasını kapsayan ve Karanlık Çağ olarak adlandırılan bu dönemle ilgili en somut verilerimiz kazılardan elde edilen seramik (çanak-çömlek) buluntulardır.

Panionion, 12 İon kentinin kendi aralarında kurdukları dinsel birliktir.

Perslere karşı birlikte mücadele edebilmek için Hellenler, MÖ. 487 yılında Atina önderliğinde Attika-Delos Birliği denilen bir birlik oluşturmuşlar ve birliğe giren kentler, yapılacak savaşlarda tüm yetkiyi Atina’ya bırakmışlardır. Batı Anadolu kıyılarındaki kent devletlerini de içine alan ve neredeyse üç yüze yakın kentin oluşturduğu birlik Hellenlerin siyasal alanda oluşturdukları en büyük birlik olmuştur.

Bilimsel düşüncenin temelleri dünya üzerinde ilk defa Miletus kentinde atılmıştır. Erken dönemlerde daha çok fiziksel evreni anlamaya yönelik çabalar olduğu için Doğa Felsefesi olarak adlandırılmış ve temsilcilerine “İonia Doğa Düşünürleri” adı verilmiştir. Bunlardan ilki olan Miletuslu Thales (MÖ. 6. yy.), her şeyin özündeki madde olarak suyu öne sürmüştür. Geometri ve astronomi çalışmalarıyla da bilinen Thales’in Mısır piramitlerinin boylarını ölçtüğü, ama belki de hepsinden önemlisi Babil astronomlarından etkilenerek, MÖ. 28 Mayıs 585 tarihindeki güneş tutulmasını önceden hesapladığı bilinmektedir.

Bu dönemin diğer önemli tarihçisi de şüphesiz ki Halikarnassoslu Herodot’tur (MÖ. 5. yüzyıl). Historiae (Tarihler) adlı siyasi, askeri ve kültür tarihi içerikli eserinde Anadolu hakkında da ayrıntılı bilgiler veren yazar “Tarihin Babası” unvanıyla da nitelendirilmektedir.

Sadece döneme değil, daha sonraki yüzyıllara da damgasını vuracak olan ve İskender’in danışmanlığını da yapmış Aristoteles’in (MÖ. 4. yy.) bilimleri birbirinden ayırmasından sonra felsefe bu uzmanlaşma alanı içerisinde özel bir yere sahip olmuştur. Temelde insana dair sorunların ele alındığı konular içerisinde metafizik ve ahlak tartışmalarından vazgeçilmemiştir. Dönemin önde gelen akımları; Stoacılık, Epikurosçuluk, Kinizm ve Septisizm (Şüphecilik) olmuştur.

Epikurosçular insanın, eğer hırs ve isteklerini yenip, acı ile sonuçlanan hazlardan kaçınmayı başarırsa ve kendisini manevi açıdan tatmin edecek şeyleri yapıp, ölüm karşısında kayıtsız kalabilirse erdeme erişebileceğine inanmışlardır. Bu düşünceye göre devlet, insan grupları tarafından oluşturulmuş bir örgüttür. Bu nedenle bilge insan bu örgütün dışında kalmalıdır.

MÖ. 31 yılındaki Actium Savaşı’ndan sonra Octavianus, tüm rakiplerini ortadan kaldırmış ve Roma’nın tek hâkimi olmuştur. Hellenistik Dönem sona ererken, Roma için yeni bir süreç, İmparatorluk Dönemi başlamıştır.

Octavianus’un aldığı unvanlar onu bir imparator konumuna getirmiştir. Zaten süreçte imparatorların otoriteleri artmış ve Roma’yı hanedanlar yönetmeye başlamıştır. Bu anlamda ilk hanedanlık Octavianus ile başlayan ve Nero’nun öldürülmesiyle sona eren Iulius- Claudius Hanedanlığı (MÖ. 27-MS. 68) olmuştur.

Döneminin en önemli olaylarından biri hiç şüphesiz ki sadece Roma tarihini değil, dünya tarihini de derinden etkileyecek olan MS. 313 Milano Fermanı’dır. Bu ferman, Roma İmparatorluğu’nun resmi olarak Hıristiyanlığı tanıdığını açıkça ortaya koymaktadır. Böylelikle Hıristiyanlar üzerindeki devlet baskısı kalkmış, kovuşturmaya uğramış ya da malları müsadere edilmek suretiyle hukuki bir ayrımcılığa uğrayan Hıristiyanlar haklarını geri alabilmişlerdir.

Büyük olasılıkla stellerdeki tasvirdeki detaylar sayesinde kralın kim olduğunu biliyorlardı. Bu nedenle E seçeneği doğrudur.

"Sarmut" yerel krallıkların yanında kurulan en çok bilinen karum ve wabartum dan birisi değildir?

Asur Koloni Dönemine Kaniş’e varıncaya kadar açılmamalarını garanti altına almak için kilin üzerine mühür basılıyordu. Bu tür mühür baskılı kil topaklarına "Bulla" adı verilir.

Tapınılan tanrı/tanrıçaların kutsal hayvanları biçiminde olan ve dini törenlerde kullanılan kapların adı "Riton" dur.

Hattuşa Hitit devletinin başkentidir.

Kentin genelde dışında inşa edilmiş yapılar tiyatrolar ve spor etkinliklerinin gerçekleştirildiği gymnasion görülmektedir. Bu dönemde hamamlar pek gözükmemektedir.

Akad krallarının Anadolu’ya yönelik gerçekleştirdiği seferlerden söz eden metinler kopyalanarak ço­ğaltılmış ve bu çağdan sonraya ait büyük devletlerin merkezlerinde özenle korunmuştur. Bu metinlerin en ünlü grubunu Şar tamhari metinleri oluşturmaktadır. Şar tamhari, “savaşçı kral” anlamına gelmektedir. Sözü edilen savaşçı kral Sargon’dur ve Anadolu’daki Akadlı tüccarlar, yerli Anadolu krallarından mustarip oldukları için savaşçı kralı yardıma çağırmışlardır.

Karum: Akadça’nın Eski Asur lehçesinde “rıhtım” anlamına gelir ve Asurlu tüccarların Anadolu’da kurdukları kolonilere verilen isimdir. Kolonilerin çoğunlukla iç bölgelerde, denizden uzak yerlerde kurulmuş olmasına rağmen “rıhtım” olarak adlandırılması eskiden beri sürdürüle gelmiş olan nehir ticaretine bir gönderme olmalıdır.

Eşeklere yüklenen mallar torbaların içine yerleştiriliyor ve ağızları bağlanıyordu. Kaniş’e varıncaya kadar açılmamalarını garanti altına almak için bağlar bir kil topakla sağlamlaştırılıyor ve kilin üzerine mühür basılıyordu. Bu tür mühür baskılı kil topaklarına bulla denilmektedir

Kaniş Kralı’nın Mama Kralına göndermiş olduğu önceki mektuba cevap niteliğindeki mektubunda, güçlü krallıklar ruba’um/rubatum olarak adlandırılmakta, onların vassalları olan nispeten zayıf yerel beylere şarru denmektedir.