ANADOLU KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 6

Asurlu tüccarların metinlerde adını andıkları kendi tanrıları ise Asur şehrine de adını veren Tanrı Aşşur’dur.

Riton: Tapınılan tanrı/tanrıçaların kutsal hayvanları biçiminde olan ve dini törenlerde içki sunumu ve dağıtımı için kullanılan kaplar.

I.Hattuşili Kuşşara şehrinde ölüm döşeğindeyken bir vasiyetname yazdırır. Vasiyetnamede ölümünden sonra tahta çıkacak varisini tayin etmektedir. Vasiyetname devletin ileri gelenlerinden oluşan bir danışma meclisi niteliğindeki pankuş’un huzurunda yazdırılır. Vasiyetnamedeki edebi üslup o kadar yüksektir ki kralın, izleyenlerin içine işleyen tiradını atan bir aktör olduğu yanılsamasına bile kapılabiliriz. Torunu olan Murşili’yi veliaht gösterir, onu pankuş’a emanet eder. Kralın vasiyetine saygı gösterilir ve tahta I. Murşili geçer. Yeni kral önce Halpa’yı (Halep) alır ve sonra şaşırtıcı bir hamle yapar. Ülkesinin çok uzağındaki Mezopotamya topraklarına girerek MÖ. 1595’te Babil şehrini ele geçirir ve yağmalar.

Hititlerin Suriye’ye yönelik politikalarında karşılaştıkları en büyük düşmanları, ülke halkını Hurrilerin oluşturduğu Mitanni Krallığı olacaktır.

Boğazköy’de kazıların başlaması ve binlerce tabletin açığa çıkması dilin kısa bir sürede çözülmesini sağladı ve Hititçenin Hint - Avrupa dil ailesine mensup bir dil olduğu kanaatine varıldı.

İmparatorluk Döneminde de bayram törenleri için en güzel örnekler Alacahöyük ortostatları üzerindeki tasvirlerdir.

Erken dönemlerde daha çok fiziksel evreni anlamaya yönelik çabalar olduğu için Doğa Felsefesi olarak adlandırılmış ve temsilcilerine “İonia Doğa Düşünürleri” adı verilmiştir. Bunlardan ilki olan Miletuslu Thales (MÖ. 6. yy.), her şeyin özündeki madde olarak suyu öne sürmüştür. Geometri ve astronomi çalışmalarıyla da bilinen Thales’in Mısır piramitlerinin boylarını ölçtüğü, ama belki de hepsinden önemlisi Babil astronomlarından etkilenerek, MÖ. 28 Mayıs 585 tarihindeki güneş tutulmasını önceden hesapladığı bilinmektedir.

Halikarnassoslu Herodot (MÖ. 5. yüzyıl) Historiae (Tarihler) adlı siyasi, askeri ve kültür tarihi
içerikli eserinde Anadolu hakkında da ayrıntılı bilgiler veren yazar “Tarihin Babası” unvanıyla da
nitelendirilmektedir.

Pontos Kralı VI. Mithradates Eupator'un, yarı efsanevi yarı tarihi bilgiler ışığında; dokuz yıl boyunca ormanlarda gizlenip, vahşi hayvanlarla dövüşerek kendisini güçlendirdiği, her türlü zehre karşı bağışıklık kazandığı, birçok dil bildiği ve ordusundaki farklı milletlerden askerlerin her birinin kendi dilinde konuştuğu bilinmektedir. Karadeniz’in kuzey kıyısındaki zengin (Kırım) kentleriyle olan ilişkiler sonucu politik ve ekonomik açıdan oldukça güçlenen VI. Mithradates, Roma’ya karşı Anadolu’daki halkların koruyucusu olarak ortaya çıkmış, yerel krallıklara ait toprakları bazen işgal bazen de antlaşma yoluyla elde ederek Roma ile büyük bir mücadeleye girmiştir. MÖ. 88 yılında başlayan ilk savaşın kazananı ve kısa zamanda neredeyse bütün Anadolu’nun egemeni Mithradates oldu.

Actium zaferinden sonra Roma dünyasının her yanında genel bir barış döneminin başladığını ilan
eden Octavianus’a Senato, princeps (birinci vatandaş), Augustus (kutsal), vb. çeşitli unvanlar vererek onu yönetimdeki tek adam statüsüne getirmiştir. Fiili olarak olmasa da aslında ilk başlarda yaşanan tüm gelişmeler Cumhuriyet Dönemi’nin sona erdiğine ve yeni bir çağın başladığına açık bir işarettir. Zira yönetimi sırasında Cumhuriyet döneminin meclisleri ve kurumları varlığını sürdürdüğü için ortada Eski Doğu veya Hellenistik krallıklarda olduğu gibi mutlak monarşi görünümü yoktur. Ama ne olursa olsun Octavianus’un aldığı unvanlar onu bir imparator konumuna getirmiştir. Zaten süreçte imparatorların otoriteleri artmış ve Roma’yı hanedanlar yönetmeye başlamıştır. Bu anlamda ilk hanedanlık Octavianus ile başlayan ve Nero’nun öldürülmesiyle sona eren Iulius- Claudius Hanedanlığı (MÖ. 27-MS. 68) olmuştur.

MS. 313 Milano Fermanı Roma İmparatorluğu’nun resmi olarak Hıristiyanlığı tanıdığını açıkça ortaya
koymaktadır.

Hıristiyanlık ile ilgili dönemin bir diğer gelişmesi, dinin yayılımı sırasında ortaya çıkan teolojik tartışmalara son vermek için 325 yılında Nikaia’da (İznik) toplanan genel konsil (Consil Oecumenik) olmuştur. Bu konsil Hıristiyanlık tarihinde tartışmaları bitirmeyip, tam tersine daha sonra ortaya çıkacak teolojik tartışmaların ve birçok konsilin de ilk örneği olmuştur.

Homo Habilis (becerikli insan), Alt Paleolitik Dönemde ortaya çıkmıştır.

Besinlerini pişirerek yiyen ilk insan türü Homo Neandertal'dir.

Pleistosen dönemin bitişiyle başlayan daha sıcak, ılıman iklim koşullarının oluştuğu dönem Holosen'dir.

Mezolitik olarak da adlandırılan dönem, Epipaleolitik'dir.

Dünyanın en erken tapınakları olarak kabul edilen kabul edilen yapılar, Göbeklitepe'detespit edilmiştir.

Anadolu Neolitik Dönemi üzerine önemli bilgiler veren “Kafataslı Yapı”, Çayönü'ndedir.

“Tholos” adı verilen, ana mekanları daire biçimli ve giriş kısımları dörtgen
bir koridor şeklinde planlanmış yapılar Halaf kültürüne aittir.

Güney Mezopotamya’nın ilk defa yerleşime açıldığı dönem Obeyd Dönemidir.