ANADOLU ARKEOLOJİSİ

Mısırı yöneten Ptolematos’un, Makedonya’ya götürülmesi karar verilen cesedini Mısır’a kaçırması üzerine Perdiksos, Mısır’a ordusuyla yürüdü fakat aralarında Seleukos’un da bulunduğu kendi subayları tarafından öldürüldü.

Bu savaşlardan en öenmlilerinden biri MÖ 301' de yapılan İpsos (Çay yakınları, Afyonkarahisar) Savaşı' dır. Antigonos ve oğlu Demetrios Anadolu' yu yönetirken, Makedonia ve Yunanistan' ı da kısmen ele geçirdiler. Bunlara karşı Lysimakhos, Seleukos ve Ptolemaios birleşti. Savaşta Antigonos öldürüldü, oğlu Demetrios ise kaçtı.

Hannibal yönetimindeki Selevkos donanması Rodos ve Bergama donanmasına yenildi ve Hannibal kaçmak zorunda kaldı. Savaş sonunda M.Ö. 188’de Apameia ‘da yapılan barış antlaşması ile Selevkoslar Toros Dağlarının kuzeyindeki bütün toprakları Romalıların müttefiklerine bırakmak ve Roma’ya yüksek bir miktar savaş tazminatı ödemek zorunda kaldı.

Pergamon kralları bilim ve sanatın en önemli hamillerinden olmuşlardır. Pergamon’da kurulan kütüphane dünyanın en büyük ikinci kütüphanesiydi.

Bitynialı matematikçi Theodusius (M.Ö. yaklaşık 160-100) kürenin geometrisi üzerine çalışmalar yapmış ve güneş saatlerini keşfetmiştir.

Pontus Krallığı Doğu Karadeniz bölgesinde kurulan bir devlettir. Pontus Krallığı’nı kuran I. Mithridates, Kral Antigonos’un emrinde çalışan bir Pers soylusuydu. Antigonos’un kendisini öldürtmeyi planladığını öğrenip Karadeniz bölgesine kaçıp burada Pontus Krallığı’nın temellerini atmaya başladı.

Helenisdik Dönem heykeltraşçılığının önemli bir heykel tipi kral portreleridir. Çoğu zaman bronzdan yapılan bu heykellerden çok azı günümüze ulaşmıştır. Bu heykellerde kral çıplak, zırhlı ve at üzerinde gösterilebilir. Ayrıca dönemin ünlü filozof, hatip ve şairlerinin de sıkça heykelleri dikilmiştir.

Didyma’daki Apollon Tapınağının son evresi M.Ö. 330’larda başlamış ancak yapı Roma çağında bile tamamlanamayarak yarım kalmıştır.

Pseudo-Dipteral plan tipi Hellenistik Çağ’da en çok kullanılan tapınak plan tipidir. Örnekleri arasında Teos’daki Dionysos Tapınağı da bulunur.

Stadionlar, Hellenistik Çağ’da dinsel şenliklerde sportif karşılaşmaların yapılması için inşa edilen, Anadolu’da genellikle Roma döneminde yaygınlaşan yapı tipidir.

Henüz Makedonia İmparatorluğu şeklen dağılmamıştı ama Diadokhoslar aralarında yönettikleri bölgeleri genişletmek için savaşmaya başladılar ve kendilerini MÖ 306 sonrasında yönettikleri yerlerde kral ilan etmeye başladılar. Bu savaşlardan en önemlilerinden biri MÖ 301’de yapılan İpsos Savaşıdır.

MÖ 281’de Seleukos Kralı I. Seleukos,  Kral Lysimakhos ile Magnesiaad Sipylum’un (Manisa) kuzeyinde Korupedion’da savaştı. Kral Lysimakhos’un bu savaşta yenilmesi ve ölümüyle, Diadokhoslar devri biterek Hellenistik Krallıkların devri başladı.

III. Aleksandros’un generallerinden I. Ptolemaios (MÖ 321-285) tarafından Mısır’da kurulan ve onun ismiyle anılan Ptolemaios Krallığı, Güneybatı Anadolu’nun deniz kıyısındaki bölgelerini kısa bir süre yönetmiştir.

MÖ 281 yılında Kurupedion Savaşında Kral Lysimakhos’u da yenen I. Seleukos Krallığını Batı Anadolu’ya genişletti.

Pergamon Kralları bilim ve sanatın en önemli hamileri olmuşlardır. Pergamon’da kurulan kütüphane, Aleksandria (İskenderiye) Kütüphanesinden sonra dünyanın en büyük ikinci kütüphanesiydi. Pergamon kralları güzel sanatlara da destek vermişlerdi.

Pergamon Heykeltraşlık okulu özellikle Kral portrelerindeki tanrısal bakış ve frizlerde veya serbest heykellerde acının başarılı tasvir edilmesi (pathetik üslup) ile tanınmaktadır.

Seleukos Kralı I. Antiokhos (MÖ 281-261) MÖ 270-268 yılları arasında ve Seleukos ordusundaki filler nedeniyle Filler Savaşı olarak adlandırılan savaşta Galatları yenerek Batı Kıyılarından, İç Anadolu’ya doğru sürdü.

İç Anadolu’ya yerleşen Galat kabilelerinden Tektosaglar Ankyra’ya (Ankara), Tolistoboglar Pessinus’a (Ballıhisar - Eskişehir) ve Trokmeler Tavium’a (Büyüknefes Köy Yozgat) ve çevresine yerleştiler.

Önce Kral Antigonos ve sonra Kral Lysimakhos her ne kadar bu bölgeyi kısmen ele geçirdiyse de MÖ 297’de Bithynia’nın bilinen ilk kralı Zipoites (MÖ 327-279) kendisini kral ilan etmiştir.

Kral VI. Mithridates (MÖ 120-63) Pontus Krallığı’nın en ünlü yöneticisidir. Krallığa geçince önce Kuzey Karadeniz'de Kırım bölgesini ve Doğu Karadeniz kıyısında çeşitli yerleri ele geçirerek Krallığını büyüttü.