ANADOLU ARKEOLOJİSİ

Aiol birliğinin en önemli kenti pek çok Aiol kentinin de kurucusu olan Kyme’dir. Tarihçi Strabonun bildirdiğine göre kent Yunanistan’daki Lokris bölgesinden gelen göçmenler tarafından kurulmuştur. Bölgedeki önemli ticari limanlardan biri olarak gelişen kent, Phrygia ile de aynı ticari ilşilkiler içinde olmuştur.

Herodotos’un bildirdiği kentler yaklaşık olarak MÖ 8. yüzyılda Panionion adını verdikleri dinsel ve siyasi bir birlik kurmuşlar ve birliğin merkezi olarak Mykale  dağı üzerindeki Posedion kült merkezini kullanmışlardır.Panionion birliği sayesinde İon kültürü diğer bölgelere oranla çok daha gelişmiş ve MÖ 5. yüzyıla kadar ki süreçte Yunanistan ve Ege bölgesi kültürleri üzerinde büyük etkisi olmuştur.

Lydia Devletinin son kralı olan Kroisos ilk defa elektron sikkeyi bassan ve ticarette para kullanımını gelştiren kişidir. Elektron sikkenin kullanımı ticarette değiş-tokuş anlayışını yok etmiştir. Böylece tüccarların işi kolaylaşmış ve devlet garantisinde alışverişler gerçekleştirilmeye başlamıştır. Kroisos dünya ticaretinde bu gelişmeyi kullanarak, Milet kentinin ve halkının gücünden de yararlanarak, Karadeniz’e kadar uzanarak politik ve ekonomik açıdan çok güçlenmiştir.

Kent-devletlerinin ilk örnekleri MÖ 8. yüzyılın sonlarından itibaren İonia böl- gesinde görülmektedir. O döneme kadar kentlerin yönetiminde mutlak otorite olan kralın yetkilerinin, kentte ekonomik ve sosyal bir güce sahip olan aristokratlar tarafından sınırlandırılması, kent yönetimindeki dönüşümün önemli aşamalarından biridir.

Kentin kurulması görevi, kolonistlerin başında bulunan ve genellikle aristokratlar arasından seçilen bir oikist (kurucu lider) tarafından yerine getirilmifltir. Yunanistan’da yapılan arkeolojik araştırmalarda koloni kurucusu birçok ana kent- te, koloninin kurulma kararı, nasıl kurulacağı, oikist’in seçimi, ana kent ile koloni arasındaki ilişkilerin ve statülerin belirtildiği yazıtlar saptanmıştır.

Arkaik Dönem olarak adlandırılan ve MÖ 7.-6. yüzyıllarda devam eden dönemde Yunan Dünyası siyasi ve sosyal sorunlar ile uğraşır. Atina’da yönetimin başına halk tarafından geçirilen Tiranların kısa sürede idari süreci kendi çıkarları doğrultusunda yeniden düzenlemeleri halk arasındaki özellikle sınıfsal sorunları da ortaya çıkarır.

MÖ 6. yüzy›l›n sonunda baş gösteren bu ayaklanma  Pers yönetimini çok kızdırmıştır. Kanlı bir şekilde bastırılan bu ayaklanmada birçok kent yere bir edilmiş, hatta Miletos halkı kentten Susa’ya sürülmüştür. Ionia Ayaklanması ile Arkaik dönem biter ve Klasik Dönem başlar.

Arkaik Dönem ile birlikte Anadolu’da Yunan Heykeltraşlığının etkileri görülmeye başlar. Yunan Heykeli ilk çağlardan itibaren dinin etkisinde kalmıştır. İdoller daima çıplak tasvir edilmiş ve ayrıca heykelin yapılışındaki estetik anlayış tümüyle dini amaç düşünülerek şekillendirilmiştir.

Seramik buluntular, antik çağ sanatı ile ilgili araştırmalar da önemli bir buluntu grubu olarak ele alınmaktadır. Günlük hayatta mutfak eşyası, süs eşyası ve hatta mezar hediyesi gibi amaçlarla yoğun biçimde kullanılan seramik kap, kacaklar, gerek şekilleri ve gerekse üzerindeki süslemeleri ile farklı kültürel özellikleri bünyesinde taşımaktadır.

Büyük göç dalgaları nedeniyle yıkılan devletlerin yerlerine yenilerinin kurulmasına kadar geçen süre olan MÖ 1200 ile 800 yılları arasına ilişkin ilişkin siyasi, sosyal ve kültürel durum ile ilgili bilgilerimizin son derece sınırlı olması günümüz araştırmacıları taraından bu dönemin "Karanlık Çağ" olarak adlandırılmasına neden olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Amasya’lı tarihçi Strabon’un, günümüze ulaşmış eski kaynaklardan aktardığı bilgilere göre bu üç topluluktan Aioller ilk; İonlar ikinci; Dorlar ise en son göç edenler olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Kroisos Medlere karşı sefer düzenlediğinde İran yönetiminde kansız bir devrim yapılmış ve yönetime Persler geçmiştir. Kroisos Pers Kralı Kyros ile yapmış olduğu savaşı kaybeder ve başkenti yağmalanır. MÖ 546 yılında Lydia krallığı yıkılır ve Batı Anadolu Pers yönetimi altına girer. Doğru cevap D'dir.

Kent devletlerinin kendi yöneticilerinin olması, kendi yasaları ile yönetilmeleri, her kentin diğerlerinden bağımsız olması ve mümkün olabildiğince kendi kendine yetebilmeleri bu devletlerin temel özelliklerindendir. Doğru cevap E'dir.

Antik çağda gelecekten haber almak isteyen veya fikir danışmak isteyenlerin ziyaret ettiği merkezin adı Delphoi Apollon Tapınağı'dır. Doğru cevap A'dır.

İonia Ayaklanmasının başlaması ile birlikte Arkaik dönemin bitmiş ve Klasik Dönemin başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Arkaik Dönemde dini, siyasi merkez ve savunmanın kalbi olması özelliğiyle kentlerin bünyesinde bulunması gereken öğelerin en önemlisi Akropolis'tir. Akropolisler kentler geliştikçe kentin siyasi toplanma yeri ve savunma özelliğini kaybediyor. Dini anlamını koruyan bir kült merkezi oluyor. şehrin kalbi olma amacını yitiriyor. Doğru cevap D'dir.

Deniz Kavimleri ve Ege Göçleri’nden sonra gelen dönemlerde Anadolu'da heykeltraşlığın gerilemesinin kesin nedenleri tam olarak bilinemese de o dönemin siyasi hayatındaki karışıklıklar sonucu, sanatı destekleyen büyük merkezi yönetimlerin ortadan kalkması ile yorumlamak kısmen de olsa mümkündür. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Protogeometrik seramikler ilk olarak Atina kentinin kuzeybatı kapısı çevresinde bulunan Kerameikos mahallesinde üretilmiştir. Ege göçlerinden hemen sonraki dönemde Batı Anadolu’da da görülmeye başlamıştır. Protogeometrik seramik yapımında belli bir aşama katedildikten sonra geometrik dönem seramikleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Dolayısıyla II. seçenekteki bilgi yanlıştır. Doğru cevap C'dir.

Orientalizan olarak adlandırılan doğu etkisindeki dönemde Ege bölgesindeki seramiklerin üretiminde figürlerde duruş ve kompozisyon düzenlemesi yapılmaya, insan ve hayvan figürleri daha detaylı ve görkemli biçimde yapılmaya başlamıştır. Figürler siyah boya ile yapılmış, figürlerin arasındaki alanlar ise vazo renginde bırakılmıştır. Bu yönteme Siyah Figür tekniği adı verilmektedir. Orientalizan seramik sanatının Yunanistan’daki öncü merkezi Korinth kentidir. Yanlış bir bilgi içerdiği için doğru cevap C'dir.

MÖ 12. yüzyıl civarında Yunanistan’dan Batı Anadolu kıyılarına göçen topluluklar Aioller, İonlar ve Dorlar olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.