ANADOLU ARKEOLOJİSİ

Anadolu’nun Ege kıyısı dağ sırıları ve kıyıdan iyice içeri giren koylarla sonlanan nehir yataklarının belirlediği girintili çıkıntılı bir toprak parçasıdır.

Türkiye’de tarih öncesine ait izlerin çok sayıda olmasına karşın, fosil insan kalıntıları enderdir. Dolayısıyla, Kocabaş Köyü yakınındaki Denizli traverten yataklarında saptanmış olan kafatası parçası önemli bir buluntudur.

Kompozit: Birbirlerinden farklı fiziksel özelliklere sahip matris ve takviye malzemesi olarak tek işlev için bir araya getirilmeleri ile oluşan ve her ikisinden farklı özelliklere kavuşan alet. Taşıyıcı görev üstlenir, ve etrafında bulunan matris faz ise onu bir arada tutmaya ve desteklemeye yarar; Örn. Ahşap saplı balta.

Yaklaşık “Holosen” iklimsel Çağ ile başlayan küresel ısınmaya bağlı olarak hayvan türlerinin dağılımında etkili olmuştur. Bütün sene boyunca yeterli yağış almasının sonucu olarak dağ yamaçlarında, vadi ve ovalarda yabani tahıl türlerinin yetişmesi, dağlar ve dağlar arası ovalarda yer alan ormanlık kesimlerde zengin yabani hayvan türlerini barındırması nedeniyle, insan toplulukları yabani tahılları önce bulundukları doğal ortamda biçerek bunlardan yararlanmaya, zamanla da ekip biçmeye başlamıştır.

Koyun ve keçinin ilk evcil örnekleri Nevali Çori’de görülür.

Konutların çok büyük olmaması mekânların çeşitli etkinliklere ayrılmış ufak kesimlere bölünmüş olması, topluluğun farklı çekirdek ailelerden oluştuğunu düşündürür.

Bazı yerleşmelerde ise, “Kafatası Kültü” olarak adlandırılan, kimi bireylerin kafataslarının alındığı bir uygulama söz konusudur. Bu gömülerin genelde, birçok yerleşmede taş kaplar,kişisel süs eşyaları (boncuklar, kemik aletler), yontmataş aletler, çeşitli hayvan kemikleri v.b. birçok ölü hediyesi ile gömüldüğü görülmektedir.

Neolitik dönemde ilk kez tahılların ezilerek un hâline getirilmesi işini yapan ve
günümüzdeki değirmenlerin öncüsü sayılabilecek ögeler, özellikle işlemesi kolay
olan püskürük bir kayaç olan bazalttan öğütme taşları, havanlar ve dibeklerdir.

Figürin: İnsan ve hayvanların, kolay taşınabilir nitelikte, küçük boyutta, taş, kil, kemikten yapılmış heykelcikler.

İnsanlık tarihinin başlangıç evresini oluşturan Paleolitik Çağ, yaklaşık 2 milyon yılı kapsayan çok uzun bir kültür sürecidir. Dördüncü Jeolojik Zaman’ın Pleistosen denen gelişen bu uzun döneminde ilk kez insanoğlu da ortaya çıkmıştır.

Paleolitik dönem, gerek değişen çevre koşulları ve gerekse taş teknolojisindeki gelişime göre, “Alt”, “Orta”, ve “Üst” olmak üzere üç ana evreye ayrılmaktadır

Alet yapmasını bilen ve Homo habilis (becerikli insan) olarak adlandırılan ilk insan G.Ö. yaklaşık 2 milyon yıl kadar önce Afrika’da oluşumunu tamamlamıştır.

Neandertal insanı, Orta Paleolitik Dönem içinde günümüz insanıyla kıyaslanabilecek bir beyin kapasitesiyle ve net olarak ileriye fırlak bir yüzle nitelenen ancak anatomik olarak günümüz insanından ve Erectus’ dan daha güçlü bir vücut yapısına sahiptir.

Anadolu’da bilinen tek Neandertal fosil kalıntısı Karain Mağarası’nda (Antalya) bulunan alt çene kemiğidir.

Yongalamak/Yontmak: Bir taş kütlesine, güç uygulayarak (kemik, taş veya ahşapla vurarak) istenilen yerden istenilen parçaları kopararak biçim verme. Kopan bu parçalara yonga denir.

Kült: Kutsal olarak bilinen varlıklar çevresinde saygı, tapınma, dua, kurban gerektiren özel yer ve zamanlarda törenleri içeren inanç sistemi.

Figürin: İnsan ve hayvanların, kolay taşınabilir nitelikte, küçük boyutta, taş, kil, kemikten yapılmış heykelcikler.

Dilgi: Çakmaktaşından veya obsidyenden, uzunluğu genişliğinden iki kat uzunluğunda olan yontmataş.

Kompozitt: Birbirlerinden farklı fiziksel özelliklere sahip matris ve takviye malzemesi olarak tek işlev için bir araya getirilmeleri ile oluşan ve her ikisinden farklı özelliklere kavuşan alet taşıyıcı görev üstlenir ve etrafında bulunan matris faz ise onu bir arada tutmaya ve desteklemeye yarar.

İnsanlık tarihinin başlangıç evresini oluşturan Paleolitik Çağ, yaklaşık 2 milyon yılı kapsayan çok uzun bir kültür sürecidir.