ALTERNATİF TURİZM

Sürdürülebilir turizm, turizmin kaynağı olan doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve estetik değerlerin korunması ve geliştirilerek turistik çekiciliklerinin sürekliliğinin sağlanmasıdır.

Ekoturizm, sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı olarak ortaya konan bir turizm biçimi olduğundan, sürdürülebilirlikten ayrı biçimde düşünülememektedir.

Birleşmiş Milletler, 2002 yılını, Ekoturizm Yılı olarak ilan etmiştir.

Ekoturizmin genel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
1. Ekoturizm bir turizm çeşididir.
2. Turizm çekicilikleri genel olarak doğal, kimi zaman da kültüreldir.
3. Eğitim ve öğrenme temelli faaliyetleri içerir.
4. Hem ekolojik hem de sosyo-kültürel açıdan sürdürülebilirlik iddiasındadır.
5. Ekoturizm faaliyetleri gelirlerin yerel dağıtımına öncelik verir. Genel olarak küçük gruplara yönelik, yerel turizm işletmelerinin sunduğu hizmetlerle gerçekleşmektedir.
6. Turizmin olumsuz etkilerini en aza indirgemeyi amaçlamaktadır.
7. Çevre koruma amacını öncelikli tutarak yerel halk, örgütler ve yönetimlere ekonomik yararlar, yerel topluluklara istihdam ve gelir, yerel halk ve turistlere doğal ve
kültürel varlıkları koruma konusunda bilinç kazandırmayı amaçlamaktadır.

Ekoturizmin en önemli boyutu doğa temelli olmasıdır.

Yoğun ekoturistler genel olarak düşük düzeyde konforu tercih edebilmekte, zor koşullarda seyahat edebilmekte ve “gerçek” bir doğa deneyimi için vahşi doğa tercihinde bulunmaktadır.

Edilgin olma, gidilen yere en az zararı verme olarak tanımlanmaktadır.

Turizm piyasasının küresel yapısını belirleyen en önemli aktörün tur operatörü olduğu düşünülmektedir.

Motorlu Ulaşımın çevresel etkileri; yaban hayatını rahatsız etme, hava kirliliği, estetik kirlilik ve doğallığın kaybıdır.

Sürdürülebilirliğin üç boyutu bulunmaktadır. Bunlar; çevresel sürdürülebilirlik, sosyal ve kültürel sürdürülebilirlik ve ekonomik sürdürülebilirliktir. Çevresel sürdürülebilirlik, çevreye en az zararı vererek, çevreden olumlu biçimde yararlanmayı amaçlamaktadır. Sosyal ve kültürel sürdürülebilirlik, yerel halkın yaşadığı bölgelerde sosyal yapıya ve kültüre zarar vermeden yapılan etkinliklerdir. Ekonomik sürdürülebilirlik, turizm etkinliklerinin yerel halka ekonomik yarar sağlamasını ifade etmektedir. Bu üç boyut, “üçlü kâr hanesi” olarak adlandırılmaktadır (Bien, 2006; Hill ve Gale, 2009, s.8). Doğru cevap A'dır.

Ekoturizmin ilk tanımı, 1987 yılında Ceballos- Lascurain tarafından yapılmıştır (Blamey, 2001, s.5; Weaver, 2006, s.192). Daha sonra pek çok ekoturizm tanımı yapılmıştır. Ekoturizmin ilk tanımından itibaren kısa sürede, kapsadığı çok sayıda turizm etkinliğini ve ilişkili olduğu pek çok kavramı kapsayacak tanımlamalar 80’i bulmuştur (Fennell ve Dowling, 2003, s.3). Birleşmiş Milletler, 2002 yılını, Ekoturizm Yılı olarak ilan etmiştir. Doğru cevap B'dir.

Ekoturizm, pek çok farklı turizm faaliyetini içine aldığından, tüm faaliyetleri kapsayacak genel tanımlar yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle evrensel çapta tanımlanması güç olsa da, ekoturizmin genel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
1. Ekoturizm bir turizm çeşididir.
2. Turizm çekicilikleri genel olarak doğal, kimi zaman da kültüreldir.
3. Eğitim ve öğrenme temelli faaliyetleri içerir.
4. Hem ekolojik hem de sosyo-kültürel açıdan sürdürülebilirlik iddiasındadır.
5. Ekoturizm faaliyetleri gelirlerin yerel dağıtımına öncelik verir. Genel olarak küçük gruplara yönelik, yerel turizm işletmelerinin sunduğu hizmetlerle gerçekleşmektedir.
6. Turizmin olumsuz etkilerini en aza indirgemeyi amaçlamaktadır.
7. Çevre koruma amacını öncelikli tutarak yerel halk, örgütler ve yönetimlere ekonomik yararlar, yerel topluluklara istihdam ve gelir, yerel halk ve turistlere doğal ve kültürel varlıkları koruma konusunda bilinç kazandırmayı amaçlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ekoturizmin bir diğer boyutu ise çevresel ve kültürel anlamda eğitici olmasıdır. Eğitim, bireyde planlı biçimde istendik davranış yaratma süreci olarak tanımlanmaktadır. Ekoturizmdeki eğitim konusu ise bireyin yaparak yaşayarak öğrenmesi anlamında kullanılan anlamlandırma sürecidir. Turistler bulundukları bölgede örneğin her şey dâhil sistemdeki gibi, izole olarak sunulan ürün ve hizmetlerden edilgin biçimde yararlanmamakta, turizm deneyimlerinde daha etkin bir rol üstlenmektedir. Gittikleri yörenin özelliklerini öğrenmekte, oranın flora ve faunasını merak etmekte ve çoğunlukla da orada hazırlanan yöresel besinleri tüketmektedir. Bu anlamda ekoturizm, turistler için eğitim temelli bir örnek oluşturmaktadır. C ve E seçeneklerindeki ifadeler ekoturizm yaklaşımları arasındadır. Doğru cevap D'dir.

Ekoturizmin en önemli boyutu doğa temelli olmasıdır. Bu boyuta göre, ekoturizm doğayla ilişki kurma, günlük yaşamın baskılarından uzaklaşma, yaban hayatına tanıklık etme ve yürüyüş, kuş gözlemciliği, rafting gibi ilgi ve etkinliklere yönelik istek ve beklentilere hitap etmektedir. C ve D seçeneklerindeki ifadeler ekoturizm yaklaşımları arasındadır. Doğru cevap E'dir.

Yoğun ekoturistler belirli bir konuya yönelik derin bir ilgi duymakta ve çoğunlukla o konuda uzmanlaşmaktadır. Örneğin kuş gözlemciliği yaşam boyu süren bir tutku halini almaktadır. Hafif ekoturistler doğal çekiciliklere daha geçici bir ilgi duymakta, ekolojik destinasyonun daha yüzeysel ve ortalama zorluklarını kabul etmektedir. Bu nedenle, konforsuz ortamları ve fiziksel zorlukları benimsemeye daha az yatkındır.  Kötüye kullanım gidilen yerdeki doğaya zarar verme anlamına gelmektedir. Etkin olma ise gidilen yerin sürdürülebilirliğine katkıda bulunma olarak tanımlanmaktadır. Doğal-doğal olamayan ayrımı, turizmin doğayla olan ilişkileri açısından yapılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kötüye kullanım gidilen yerdeki doğaya zarar verme anlamına gelmektedir. Edilgin olma gidilen yere en az zararı verme, etkin olma ise gidilen yerin sürdürülebilirliğine katkıda bulunma olarak tanımlanmaktadır. Yoğun ekoturistler belirli bir konuya yönelik derin bir ilgi duymakta ve çoğunlukla o konuda uzmanlaşmaktadır. Hafif ekoturistler doğal çekiciliklere daha geçici bir ilgi duymakta, ekolojik destinasyonun daha yüzeysel ve ortalama zorluklarını kabul etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Ekoturizm faaliyetlerinde yer alan tur operatörleri, seyahat acentaları, rehberler, eko pansiyonlar ve diğer yerel işletmeler bu endüstrinin yapıtaşlarını oluşturmaktadır. Ekopansiyonlar, genellikle üst müşteri grubunu hedefleyen ve müşteri sadakati yoluyla işletmeciliğini sürdüren, yerel dokuyla uyumlu, çevrelendiği doğaya benzer biçimde inşa edilen ve çevreye duyarlı biçimde yönetilen küçük işletmelerdir (Weaver, 2001, s.142). Doğru cevap C'dir.

Ekoturizmin olumsuz çevresel etkileri bulunmaktadır.

Aşırı Kalabalık Çevresel stres ve yaban hayatında davranış bozukluğu, taşıma kapasitesinin aşılması, stres, yer değiştirme.

Yol ve Patikalar Doğal hayata zarar, değişen suyolları, hayvanlara geçiş zorluğu, estetik bozulmalar, bitki örtüsüne zarar.

Motorlu Ulaşım Yaban hayatını rahatsız etme, hava kirliliği, estetik kirlilik, doğallığın kaybı.
Gürültü Doğal seslerin bozulması, yaban hayatı ve ziyaretçileri rahatsız etme ve stres yaratma.
Çöpler Görsel kirlilik, yaban hayvanlarının çöple beslenmeye alışması, böcekler, sağlığa zarar.

Doğru cevap D'dir.

Turizmin gelişiminin teşvik edilmesinde bir diğer konu ise işsizliğe çare bulacak bir model önermesidir (Erdoğan, 2003, s.160-161). Olumlu tabloya göre, gittiği yerdeki yerel halkın ekonomik durumunu güçlendirmesi, genç işsizliğini önlemesi ve bu yolla da bölgesel göçleri önlemeye katkı sağlaması, gelirleri yerel halka dağıtarak toplam refahı arttırmasıdır. Ekoturizm konusunu destekleyen görüşe göre, ekoturizm biyolojik tür ve ekolojik yaşam alanlarının korunmasını destekleyerek, turizm aktiviteleriyle birleştirici bir etki yaratmaktadır. Bu birleştirici etkinin olumlu yönlerinden biri E seçeneğindeki ifadede bulunmaktadır. Dolayısıyla bu ifade ekoturizmin ekonomik boyutu başlığında değildir. Doğru cevap E'dir.