ALTERNATİF TURİZM

En az gelişmişinden en gelişmişine, tüm ülke ve bölgeler için kalkınmada turizm endüstrisinin bazıları için en önemli, belki de tek, bazıları için en ekonomik araçlardan biri olarak kabul edilerek bugünkü boyutuna ulaşmasının iki temel nedeni, arz ve talep boyutlarıdır. Endüstri devrimi sonucu ortaya çıkan teknolojik gelişmeler, boş zamanın artması, ücretli tatil hakkı, gelir düzeyinin artması, seyahat özgürlüğü gibi etmenler turizme olan talebi olumlu yönde etkilemiştir. Talep artışının diğer önemli nedenlerinden biri de işletmelerin uyguladığı taksitlendirme, bankaların uyguladığı tatil kredileri, kredilendirme ve kredi kartına taksit ve son yıllarda giderek yaygınlaşan erken rezervasyon sistemidir. Bu uygulamalar turizme olan talebi olumlu yönde etkilemiş ve turizm özellikle 1950’li yılardan sonra bir elit kesim faaliyeti olmaktan çıkarak alt gelir gruplarının da etkinliği haline gelmiştir. Talep artışının önemli nedenlerinden bir diğeri ise teknolojik gelişmelerin ulaşım ve iletişim gibi turizm faaliyetinde çok önemli olan araçları hızlandırması ve maliyetlerini düşürmesidir. Zaman kısıtı yüzünden seyahat edemeyenler hızlı bir şekilde ulaşım olanağı bulmuşlardır. Ucuzlayan ulaşım ve iletişim talebi olumlu etkilemiştir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. Çevre bilincinin artması sonucu çevresel etkenlerin önem kazanması ise alternatif turizmin gelişmesinde etkili olmuştur.

Turizm özellikle azgelişmiş ve gelişmekte olan ülke veya bölgelerin ekonomik anlamda can simidi haline gelmiştir. Turizmin ekonomik anlamda kurtarıcı olarak kabul edilmesinin ve gerek yerel gerek ulusal yönetimlerce ekonomik kurtarıcı olarak kabul edilmesinin nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü turizmin ekonomik anlamda kurtarıcı olarak kabul edilmesinin ve gerek yerel gerek ulusal yönetimlerce ekonomik kurtarıcı olarak kabul edilmesinin nedenlerindendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

1950’li yıllardan sonra gelişen teknoloji ve bilgi birikimi ile birlikte modern dönem oluşmuş ve dinlence amaçlı seyahat bir ihtiyaç olarak kabul görmeye başlamıştır. Endüstri toplumlarının çalışan insanlarının fiziksel dinlenme ihtiyacını gidermek için daha önce yararlanılan geleneksel dinlence yöntemleri deniz kenarlarına ve toplu (kitle halinde) seyahat etme biçimine dönüşmüştür. Turizm sektöründe bu dönüşüm ve hızlı gelişimin nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi seçeneklerde verilen etmenlerden hangileri turizmin gelişme nedenlerindendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Boş zaman; normal çalışma zamanları dışında kalan zamanlar olarak günlük mesai saatleri dışındaki saatler, hafta sonu izinleri, raporlu olunan dönemler, resmî veya dinî tatiller, yıllık ücretli izinler ve emeklilik sonrasıdır. Buharlı makinelerin keşfedilmesi ile başladığı kabul edilen Endüstri Devrimi sonrası, bireylerin özel ihtiyaçlarını tatmin etmek için ayırabilecekleri ve “boş zaman” olarak adlandırılan süre artmıştır. Bunun nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bu bilgilerden anlaşıldığı gibi, seçeneklerdeki ifadelerin tümü bireylerin özel ihtiyaçlarını tatmin etmek için ayırabilecekleri ve “boş zaman” olarak adlandırılan sürenin artma nedenlerindendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Sürdürülebilir gelişimin amaçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü sürdürülebilir gelişimin amaçlarındandır, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Alternatif turizm bir destinasyondaki değerleri kullanmayı ve farklı seçenekler sunmayı hedefleyerek, mevsimlik yoğunlaşma ve tek kaynağı aşırı tüketim gibi sorunların önüne geçilmesine çalışır. Ancak bu noktada, alternatif turizm çeşitlerinin kitle turizminin rakibi değil, onun seçeneği olduğunu belirtmekte yarar vardır.

Alternatif turizmin ortaya çıkış nedenlerinin başında deniz-güneş-kum üçlüsüne bağlı olarak gelişen ve doğal ve kültürel kaynaklara zarar veren kitle turizmine sunulan seçeneklerdir. Alternatif turizmi, kitle (dinlence) turizmine bir tepki olarak kabul edildiği gibi kitle turizminin olumsuz etkilerini azaltacak bir araç olarak da kabul edilmektedir.

Alternatif turizm, sosyal ve ekolojik uyuma, yerel ve yabancı girişimcilerin işbirliğine ve gelişmede yerli malzeme kullanılmasına öncelik verme amaçlarını güden turizm çeşitleridir.

Alternatif turizm çeşitleri, turizmin yıl geneline yayılmasını ve mekânsal olarak sıkışmasının önüne geçmeyi hedeflemektedir. Turizmin daha geniş kitlelere ancak daha geniş zaman ve mekânlara dağıtılması temel amaçtır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. Turizme katılabilmenin veya bir eğlendinlen etkinliğinin turizm kapsamında sayılabilmesinin ön koşulu ise alternatif turizm değil seyahat etmektir.

Alternatif turizmin ortaya çıkmasının, diğer bir ifadeyle sağlık turizmi, spor turizmi, kültür turizmi, av turizmi, inanç turizmi ve termal turizm gibi çok daha eski seyahat nedeni olan türlerin tekrar hatırlanmasının nedeni, kitle turizminin yarattığı olumsuz etkileri azaltma ve turizm gelirlerini sadece kıyı şeridine değil ülke geneline dengeli ve yerel halka öncelik verecek şekilde dağıtarak refah seviyelerini yükseltmektir. Alternatif turizm çeşitleri doğal ve kültürel çevreye saygılı; koruyarak kullanmayı ve kullananın bedelini ödemesini ön gören turizm çeşitleridir. Alternatif turizm kavramının ortaya çıkmasının nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. “Sendikalaşma sonucu çalışma koşullarının gelişmesi ve iyileşmesi” ise bireylerin özel ihtiyaçlarını tatmin etmek için ayırabilecekleri ve “boş zaman” olarak  adlandırılan süreyi artıran nedenlerdendir.

Alternatif turizm çeşitlerinin küçük ölçekli olması öngörülmektedir. Bunun nedeni, kitlelerin doğal, sosyal ve kültürel yapıya verdiği zararların bilinmesidir. Doğal ve kültürel kaynakların kontrollü kullanımı sağlanmalıdır. Sosyal ve fiziksel taşıma kapasitelerini aşmamak, tüm alternatif turizm çeşitlerinde sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde vazgeçilmez bir kuraldır. Seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü alternatif turizmin özellikleri olmakla birlikte ancak seçenek II ve  seçenek IV’de yer alan ifadeler alternatif turizmin küçük ölçekli olmasının öngörülmesini neden sonuç ilişkisi açısından destekleyen benzer ifadelerdir, dolayısıyla doğru cevap C’dir.

Kitle turizmi ile alternatif turizm arasındaki farklılıklar şunlardır: Kitle turizmi;

Alternatif turizm ise;  

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi “Taşıma kapasitelerini dikkate alır.”, “Her bölgede geliştirilebilir.” ve “Özgün ve yerel mimariyi dikkate alan anlayış hâkimdir.” alternatif turizmin özellikleridir, dolayısıyla doğru cevap C’dir. “Turistik işletmeler büyük ölçekli ve uluslararası standartlara uygundur.” ve “Mekân ve zamanda yoğunlaşır.” ise kitle turizminin özelliklerindendir.

Alternatif turizme yönelik eleştirileri şu başlıklar altında toplamaktadır;

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi “Dış yatırımların yerel kontrolün etkisini azaltması”, “Mekânsal gelişmenin geniş alanlara yayılabilmesi”, “Bazı türlerin kontrol edilmediği takdirde ciddi çevresel sorunlara yol açabilmesi” ve “Turizm            yatırımlarında güçlü yerel seçkinlerin kontrol yeteneğini artırması” alternatif turizme yönelik eleştirilerdendir, dolayısıyla doğru cevap D’dir. “Gelişimin büyük sermayelerin arzuladığı ölçek ekonomilerine dayalı olması” ise alternatif turizme yönelik eleştiri değil kitle turizminin özelliklerindendir.

Turizm ilk kez, 1905 yılında Guyer-Feuler tarafından tanımlanmıştır.

Bir eğlendinlen etkinliğine katılımın turizm kapsamında kabul edilmesi için belli bir mesafe seyahat edilmesi gerektiği kabul edilmektedir. Ancak bu yaklaşım iç turizm faaliyetleri için geçerliyken uluslararası turizm faaliyetlerinde mesafe pek sorun yaratmamaktadır. Bu mesafe iç turizmde 400 kilometre iken dış turizmde böyle bir kısıtlamanın olmaması durumu karmaşık hale getirmektedir.

Sürdürülebilir gelişimin amaçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Genel yaşam kalitesini korumak,
• Doğal kaynaklara sürekli erişimi sağlamak,
• Çevre üzerinde kalıcı zararlar verecek etkinlikleri engellemek,
• Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayacak kaynakları tehlikeye atmamaktır.

Alternatif turizmin ortaya çıkış nedenlerinin başında deniz-güneş-kum üçlüsüne bağlı olarak gelişen ve doğal ve kültürel kaynaklara zarar veren kitle turizmine sunulan seçeneklerdir. Alternatif turizmi, kitle (dinlence) turizmine bir tepki olarak kabul edildiği gibi kitle turizminin olumsuz etkilerini azaltacak bir araç olarak da kabul edilmektedir.

Alternatif turizmini çıkartan etmenlerden birisi talebin her geçen gün artması ve çeşitlenmesidir. arzın bu durumla doğrudan ilgisi bulunmamaktadır.

Yerel Halka Öncelik Vermesi: Alternatif turizm çeşitlerine yönelik yatırımların ve bu yatırımlarda istihdam edilecek kişilerin öncelikle o bölge insanı olması öngörülmektedir. Ancak yerli yatırımcıların sermaye birikimleri ve turizm alanında profesyonellik düzeyleri çoğu zaman sorunlara neden olmaktadır. Yeterli düzeyde sermaye birikimi olmayan, turizm işletmeciliğinde yeterli derecede tecrübe ve bilgi birikimi olmayan yerel halk, zaman zaman modern işletmeciliğin gerektirdiği davranış özelliklerini sergileyememekte ve özellikle son zamanlarda popülerlik kazanan yabancı sermayenin çekilmesi gibi politikalar nedeniyle yerel olmayan girişimcileri ve çalışanları bölgeye çekmektedir. Pazarlama konusunda yeterli olamayan işletmeler veya destinasyonlar, büyük tur operatörlerine teslim olarak, onların taleplerine göre sürdürülebilirlik politikalarından uzaklaşmak zorunda kalabilmektedir.

Diğer seçeneklerde verilen bilgiler "kitle turizmi"ne aittir.

Seçeneklerin hepsi alternatif turizme yönelik eleştiriler kapsamında değerlendirilmektedir.

Endüstri ve Teknoloji Dönem

Turizmin Olgunluk Dönemi (1990 ve sonrası): 1970 ve 1980’lerde kitle turizm faaliyetlerine yoğun bir katılımın görülmesi, kitle turizminin sıradan kabul edilip
daha iyi hizmet kalitesine ve alternatif turizm çeşitlerine odaklanıldığı dönemdir.