AKDENİZ UYGARLIKLARI SANATI

Akdeniz'deki Demir Çağı'na aynı zamanda Karanlık Çağ denmesinin sebebi yazılı kaynakların eksik olması veya tamamen tahrip olmasıdır. Doğru cevap B seçeneğinde verilmektedir.

Gelidonya ve Uluburun batıklarından çıkan buluntular günümüzde Bodrum Arkeoloji Müzesi'nde korunmaktadır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Akdeniz'de küçük bir yönetici grubun olduğu oligarşi yönetiminden kent devleti modeline geçilip Atina, Sparta gibi şehir devletlerinin ön plana çıktığı dönem Geometrik Çağ'dır. Doğru cevap E seçeneğinde verilmektedir.

Geometrik Çağ'a ait iyi korunmuş tapınak mimarisi örneği Apollo Dreros tapınağı Girit'tedir. Doğru cevap B seçeneğinde verilmektedir.

Piramit, Demir Çağı mimarisine uygun değildir. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Aslan tasvirinde kendine has bir çizgiselliği olan ve aslanı çember ve halkalar kullanarak betimleyen topluluk Urartular'dır. Doğru cevap B seçeneğinde verilmektedir.

Maden işlemede çok ileri düzeyde olan ve Urartularla ortak özellikler taşıyan Villanova Kültürü İtalya'nın Demir Çağı olarak ilklerini oluşturmuştur. Doğru cevap C seçeneğinde verilmektedir.

Alüminyum Demir Çağı'nda kullanılmamıştır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmektedir.

Akdeniz’de demir kullanımı M.Ö. 1100–900 yılları arasında yoğunlaşır. Bu dönem Akdeniz için "Karanlık Çağ" olarak bilinir. Doğru yanıt A'dır.

Demir Çağı ve sanatı farklı bölgelerde kronolojik farklılıklar içerir. Demirin maden olarak kullanımı Anadolu’da M.Ö. 2000’lere, Hindistan’da 1800’lere, Afrika’da 1200’lere uzanır. Doğru yanıt B'dir.

Miken Krallığı'nın denizlerde gücünü yitirmesi ve Karanlık Çağ'a geçişi başlatacak Deniz Kavimleri Halklarının Doğu Akdeniz, Mısır’ı istila etmeleri Akdeniz’de bir kırılma noktasıdır. İlk kez Mısır yazıtlarında kaydı geçen ve tam olarak tanımlanamayan Deniz Kavimleri, M.Ö. 13. yüzyıl sonundan başlayıp 12. yüzyılda yoğunluk kazanan ve Ege’den Doğu Akdeniz kıyılarına doğru göç eden kavimlere verilen isimdir. Doğru yanıt C'dir.

M.Ö 1200’lerde Hitit Krallığı’nın gücünün zayıflaması, Miken Krallığı’nın gücünü yitirmesi Doğu Akdeniz havzasında oluşan kargaşanın Anadolu’da etkileri her bölgede yerel krallıkların ortaya çıkmasında görülür. M.Ö. 1240 son satır halkları olan (Akhalar) tarafından Akdeniz’de gücünü kaybeden Miken uygarlığının da sonlanışı güneydoğu Avrupa bölgesine gelen kavimlerin hareketlerine (Kuzey Göçleri) bağlıdır. Doğru yanıt D'dir.

Kap formlarında görülen değişiklikle birlikte bu çizgisel üslûbun yeni vazo resimlerine dönüşmesi Protogeometrik (Geometrik öncesi) olarak adlandırılan evrede olur. Doğru yanıt E'dir.

Bu dönem seramik tipolojisi ile tarihlenir. Sanatçılar bu evrede çömlekçi çarkını yoğun kullanmaktadır. Kap formları uzamış, daha iyi hazırlanmış kap yüzeyinin kaliteli olmasını sağlamıştır. Ayrıca süslemede görülen iç içe geçmiş daireler tipik bezeme öğesi olarak pergelle yapılmıştır. Bu üslûbun geliştiği ve tekrar figürlerin vazo resimlerinde kullanıldığı dönem daha sonraki Geometrik Dönem olacaktır. Protogeometrik çağda nadir örneklerde figür uygulaması görülür. Doğru yanıt C'dir.

A, B, C ve D şıkları Urartu sanatında aslan tasvirleri ile ilgili doğru bilgilerdir ancak E şıkkı Hitit kabartmalarındaki grifonların en mühim özelliğidir ve dolayısıyla yanlıştır. Doğru yanıt E'dir.

Erken Demir Çağı’nda Ankara, Polatlı yakınlarında Gordion (Yassıhöyük) antik kentinde yerleşmiş diğer bir grup Frigler’dir. Kentin Frig yerleşimi M.Ö. 950 -800 yılları arasında anıtsal mimari ile belgelidir. Doğru yanıt D'dir.

M.Ö. 1. binle birlikte Anadolu’da ve Mezopotamya’da orta büyüklükte krallıklar oluşur. Bu yeni güçler başlıca; Doğu Anadolu’da Urartu Krallığı, güney komşusu Yeni Asur ve Yeni Babil Krallığı, Kapadokya bölgesinde Tabal Küçük Krallık Federasyonu, Orta Anadolu’da Frig ve onun batı komşusu olan Lidya Krallıklarıdır. Doğru yanıt C'dir.

A, B, D ve E seçenekleri doğrudur ancak C şıkkı yanlıştır. Friglerin bölgede hâkimiyet kurduğu dönem Orta Frig Çağıdır. Doğru yanıt C'dir.

Demir Çağında bulunan tek yazılı kaynak Batı Anadolu’da Troia'da, Troia 7b tabakasında bulunan M.Ö. 12. yüzyıla tarihlendirilen çift dışbükeyli, üstünde Luvi dilinde hiyeroglifler bulunan bronz mühürdür. İleride başka yazılı kaynakların da bulunabileceğine ilişkin ümit ışığı veren bu mührün bir tarafında, mesleği yazıcılık olan bir erkeğin adı, öbür tarafında da bir kadının adı yazılıdır. Bu tip mühürler, M.Ö. 13. yüzyılda, Hitit Büyük İmparatorluğu Çağı'nda kullanılmıştır.

Miken Krallığının denizlerde gücünü yitirmesi ve Karanlık Çağa geçişi başlatacak Deniz Kavimleri Halklarının Doğu Akdeniz, Mısır’ı istila etmeleri Akdeniz’de bir kırılma noktasıdır. İlk kez Mısır yazıtlarında kaydı geçen ve tam olarak tanımlanamayan Deniz Kavimleri, M.Ö. 13. yüzyıl sonundan başlayıp 12. yüzyılda yoğunluk kazanan ve Ege’den Doğu Akdeniz kıyılarına doğru göç eden kavimlere verilen isimdir.