AKDENİZ UYGARLIKLARI SANATI - Deneme Sınavı - 4

Modern sanatın başlangıcını izlenimci ressamlar oluşturur. Fransa’da o döneme kadar hâkim olan sanat anlayışı 1816 tarihinde yeniden kurulmuş olan ve sanatsal etkinlikleri yönlendiren Akademinin tekelindeydi. Akademik resim geleneği de Rönesanstan beri devam eden tek çizgi üzerinde gelişen perspektif anlayışına dayalı, ana hikâyenin tablonun merkezine alındığı, konuların mitolojiden veya tragedyalardan seçildiği geleneksel bir resim anlayışını savunmaktaydı.

İzlenimcilik adı dönemin resim eleştirmenlerinden Louis Leroy’un, Claude Monet'in İzlenim, Şafak isimli tablosunu gördükten sonra bunun bitmemiş bir tablo gibi göründüğünü söylemesi üzerine ortaya çıkmıştır.

Paris, modern sanatın merkezi haline gelmiştir.

Yiminci yüzyıl başında Rönesans resim geleneğini kökünden değiştiren akım ise Kübizm olmuştur. Gerçekliğin yaşanılan durumlara, günün saatlerine, mevsimlere, bakış açısına göre farklı algılanması yirminci yüzyıl başında görecelik kavramının Albert Einstein tarafından geliştirilmesi ile de örtüşmüştür.

Ekonomi ve teknolojiye bağlı değişen yeni dünya düzeni deneyselliği ön plana çıkarıp geçmişi red etmesiyle şimdi anlamına gelen modern sözcüğü ile tanımlanmaya başlamıştır. Böylece modernleşme Avrupa ve Amerika’da teknoloji, bilim, demokrasi, ulus devletler ve kapitalist üretim sisteminin ortaya çıkışı ile özdeştir.

Modernleşmenin genel olarak on dokuzuncu yüzyıl ortasında başlayıp, dünya düzeninin yeniden değiştiği II. Dünya Savaş’ına kadar (1945) devam ettiği varsayılır. Ancak on dokuzuncu yüzyıl başından itibaren Akdeniz bölgesine siyasi ve askeri olduğu kadar sanatsal ve kültürel bir ilgi de bulunmaktadır.

İtalya’da Napolyon’un seferlerinden sonra Venedik gibi Akdeniz ticaretine yüzyıllardır hakim olan bir çok şehir devletin varlığı sona ermiş ve İtalya 1861 yılında ilk kez birleşik bir devlet haline gelmişti. İngilizlerin Hindistan’dan sonra Akdeniz bölgesiyle ilgilenmeleri Fransa’da Napolyon Bonapart’ı tedirgin etmişti. Napolyon, İtalya ve Dalmaçya seferlerinin ardından Malta adası üzerinden Mısır’a giderek Osmanlı toprakları olan İskenderiye ve Kahire’yi işgal etti. Daha sonra Suriye bölgesine yönelerek Yafa ve Akka’yı ele geçirdi. Napolyon, 1789 -1801 yılları arasında, Akdeniz bölgesinde Fransız askeri ve siyasi gücünü hâkim kılmak istedi. Fransa 1830’lardan sonra Kuzey Afrika’da yani Akdeniz’in güney kıyılarında Cezayir, Tunus ve Fas bölgesinde sömürgelerini oluşturdu.

Oryantalist resim geleneğinde Doğu olarak tanımlanan bölgeler Kuzey Afrika, Orta-Doğu ve İstanbul’du. Doğu’ya duyulan bu ilginin görselleştirilmesinde ise belli konular ön plana çıkmaktaydı. Jean Auguste Dominique Ingres (1780–1867), Eugène Delacroix (1798–1863) Jean-Léon Gérôme (1824–1904), gibi oryantalist ressamların üslûpları birbirinden farklıydı, dolayısıyla bu tür resimleri birleştiren özellikler üslûp değil ele aldıkları konulardır.

Jean Léon Gérôme‘un Paris’teki atölyesinde yetişmiş bir Osmanlı Dönemi Oryantalist ressamı ise Osman Hamdi Bey’dir (1842–1919). Ustasından oldukça etkilendiği anlaşılan Osman Hamdi Bey, İstanbul’da Sanayi- Nefise-i Şahane’nin ( Güzel Sanatlar Akademisi) kuruluşunda öncü olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu tarihi coğrafyasında bulunan bölgeler Avupa müzelerine en çok malzeme sağlayan bölgelerdi. Bu nedenle 1873 yılında çıkarılan Asar-ı Atika Nizamnamesi ile eski eserlerin serbestçe yurt dışına çıkarılması engellendi.

Modern sanatın başlangıcını izlenimci ressamlar oluşturur. Akademik resim geleneğini ve geçmiş üslûpları reddeden bu ressamlar içinde yaşadıkları dönemi gösterdikleri, tablolarında yeni konulara ve görsel ifade biçimlerine başvurdukları için yaptıkları resim türüne modern resim ve modern sanat denildi. Bu ressamların kullandıkları üslûp ise izlenimcilik olarak tanımlandı ve Modern Resmin başlangıcını İzlenimci resim okulu oluşturdu.

Jean- François Millet gibi doğalcı ressamlar gördüklerini üslûplaştırmadan ve şematize etmeden hissettimeğe çalıştılar. Böylece anın yaşanması sırasındaki gerçeklik duygusunu vermek istediler.

Parlak ışık gün içinde gölge ve tonların oluşumunu nerdeyse engeller. Bu nedenle boyaları tüpten çıktığı gibi saf renkleriyle kullanan Matisse ve André Derain’in tabloları 1905 yılında Paris’te sergilendiğinde, sanat eleştirmeni Louis Vauxcelles tarafından Fauve ( Vahşi) olarak nitelendirildi. Bu isim daha sonra avangard(öncü) bir akım olarak ressamların üslûbunu da tanımladı.

Kübizm kendi içinde Analitik Kübizm (1910–1912) ve Sentetik Kübizm olmak üzere iki döneme ayrılır. İlkinde müzik aleti, sandalya gibi nesneler kendi içinde birçok parçaya bölünüp sonra bu parçalar tekrar bir araya getirilerek yeni bir kurgulamayla nesne yeniden oluşturulurdu. Senteik kübizmde ise gazete, kumaş, kum, ahşap gibi değişik malzemeler, tabloya belirli biçimleri yansıtmak için eklenmektedir.

Sanayileşme Akdeniz ülkeleri içinde ilk kez Fransa'da başlamıştır.

"Modern" sözcüğü "şimdi" anlamına gelir.

Oryantalist resim geleneğinde Doğu olarak tanımlanan bölgeler Kuzey Afrika, Orta-Doğu ve İstanbul’dur.

Avrupa ülkelerinin vatandaşı olup Osmanlı İmparatorluğu’nun değişik
bölgelerinde yerleşip kuşaklar boyu buralarda çalışan Avrupalılara doğulu anlamında Levanten denildi.

Osman Hamdi Bey Jean Léon Gérôme‘un Paris’teki atölyesinde yetişen ve ünlü Kaplumbağa Terbiyecisi tablosunu yapan Osmanlı Dönemi Oryantalist ressamıdır.

Arap-İslâm mimari özelliklerinin tanıtılması ve yaygınlık kazanması İngiliz mimar ve tasarımcı Owen Jones (1809 -1874)’un araştırmaları ve yayınları ile olmuştur.