AİLE YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Berksun (2008), tarafından aile tipleri aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.
1. Aile içi egemenliğin anne ya da babada olmasına göre;
a. Ataerkil aile
b. Anaerkil aile
c. Eşitlikçi aile

Yerleşim yerine göre aile tipleri
a. Gecekondu ailesi
b. Büyük kent ailesi
c. Kasaba ailesi
d. Köy ailesi
e. Göçebe aile

Aşağıda bu sınıflandırmada yer bulamamış aile tipleri verilmiştir.
1. Alternatif yaşam biçimlerinden doğan aile tipleri
    a. Tek anne ve baba aile
    b. Babasız aile
    c. Üvey aile
    d. Birlikte yaşama

Ataerkil aile denilen aileye Roma ailesi de denmektedir. Bu aile tipinde egemenlik tam olarak erkektedir. Ailenin tüm yapılanması baba ve babanın geldiği ailenin dini ve kültürel değerleri ile şekillenmektedir.

Burada öncelikle sık karşılaşılan, yukarıda kısaca değinilmiş olmakla birlikte, modern çekirdek aile ve geleneksel geniş ailenin işlevlerinden söz edilecektir. Kongar (1998), geleneksel geniş ailenin işlevlerini şöyle sıralamıştır:
1. Ekonomik işlev: Geleneksel geniş aile bir üretim ve tüketim birimidir. Gereksinime duyulan mal ve hizmetler bu aile tarafından üretilir ve tüketilir. Gelir tek elde toplanır ve giderler tek elden yapılır. Ayrıca, özellikle tarıma dayalı toplumlarda görüldüğü gibi bu ailede oldukça gelişmiş bir iş bölümü ve işbirliği vardır.
2. Saygınlık işlevi: Geleneksel geniş aile üyeleri toplumsal statülerini ailelerinden alırlar. Kişiler öncelikle hangi aileye mensup oldukları üzerinde değerlendirilir, o ailenin olumlu ya da olumsuz özelliklerinin yarattığı sonuçlardan etkilenirler.
3. Koruma işlevi: Geleneksel toplumlarda, çağdaş toplumlarda olduğu gibi bireyi koruyan çeşitli kurumlar olmadığı için, kişinin korunma işlevini de aile üstenmiştir. Bu bağlamda aile hem maddi hem manevi anlamda koruyucu bir işlev görür.
4. Dinsel işlev: Geleneksel geniş ailede, aile üyelerine sadece dinsel bir eğitim verilmekle yetinilmez, aynı zamanda, tam bir dinsel birlik olarak üyelerin ibadetleri de denetlenir.
5. Eğlenme ve dinlenme işlevi: Geleneksel geniş ailede, aile üyeleri tüm boş zamanlarını diğer aile üyeleriyle paylaşırlar. Eğlenme ve dinlenme işlevi aile tarafından organize edilir. Düğünlere beraber gidilmesi, bayram ziyaretlerinin beraber yapılması veya misafirlerin birlikte karşılanması örnek olarak verilebilir.
6. Eşler arasında sevgiyi sağlama ve çocuk yapma işlevi: Kuşakların sürekliliği işlevi tüm aile biçimlerinin temel işlevidir. Bu işlev, aile üyeleri arasında sevgiyi ve saygıyı, bireylerin psikolojik doyumunu sağlamaktadır.

İkamet biçimine göre aile tipleri;
 1- Patrilokal aile
 2- Matrilokal aile olarak ikiye ayrılır.

Yerleşim yerine göre aile tipleri;
a. Gecekondu ailesi
b. Büyük kent ailesi
c. Kasaba ailesi
d. Köy ailesi
e. Göçebe aile olarak 5'e ayrılır.

Akrabalık ilişkisine göre aile, baba soylu aile, ana soylu aile ve hem ana hem baba soylu aile şeklinde sınıflandırılmaktadır

Matrilokal aile, patrilokal ailenin tam tersine, erkeğin eşinin ailesinin evinde onlarla birlikte oturması sonucu ortaya çıkan ailedir. Ülkemizde ‘iç güvey’ olarak da adlandırılır.

Taygeldi ailesi karşı cinsiyetten çocukları bulunan dulların evlenmesi ile oluşur.

Ailenin psikolojik doyum sağlama işlevi: Anne – baba ve çocuklar arasında, geniş aileler için diğer aile üyeleri de buna katılabilir, iletişim ve ilişkiden doğan bir işlevdir. Bu iletişim ve ilişkinin niceliği ve sürekliliği kadar, destekleyici olup olmaması, güven hissini yaratıp yaratmaması psikolojik doyumun düzeyini belirler.

Alternatif yaşam biçimlerinden doğan aile tipleri
a. Tek anne ve baba aile
b. Babasız aile
c. Üvey aile
d. Birlikte yaşama olarak sıralanır.

Yeni doğan bireyin sadece anne tarafından akrabalarıyla ilişkide bulunması ve anne soyunu izlemesi ile ortaya çıkan aileye ana soylu aile denilmektedir.

Ailenin biyolojik işlevi: Bu işlev bütün aile tipleri için ortak bir işlevdir. Bütün toplumlarda şu veya bu düzeyde neslin devamını sağlayacak çocukların doğması ve bu çocuklara bakımın verilmesi ancak aile yapısı içerisinde gerçekleşebilmektedir.

Kongar (1998), geleneksel geniş ailenin işlevlerini şöyle sıralamıştır:

1. Ekonomik işlev
2. Saygınlık işlevi
3. Koruma işlevi
4. Dinsel işlev
5. Eğlenme ve dinlenme işlevi
6. Eşler arasında sevgiyi sağlama ve çocuk yapma işlevi

Sanayi devriminin gerçekleştiği ülkelerde önemli miktarda sermeye birikimine neden olmuştur. Sermaye birikimi de beraberinde üretim araçlarının gelişimini sağlamış, toplumsal, teknolojik, ideolojik düzeylerde günümüze kadar süren değişimleri beraberinde getirmiştir. Kırsal alanda, evde üretim yapan, tarımsal üretimle ilgilenen nüfusa olan ihtiyaç azalmaya başlamıştır. Geleneksel geniş aile yapısına olan ihtiyaç azaldığından, insanlar sanayileşmiş kentlere akın akın göç etmişlerdir. Üretim araç ve ilişkilerinin değişmesi ve yeni tüketim anlayışının ortaya çıkması ile birlikte buradan doğan ihtiyaçları karşılayabilecek nitelikte olan modern çekirdek aile ortaya çıkmaya başlamıştır. Doğru cevap A ' dır.

Berksun (2008) aile tiplerini (a) aile içi egemenliğin anne ya da babada olmasına göre, (b) evlenme biçimlerine göre ve genel sınıflama olmak üzere üç ana grupta sınıflandırmaktadır. Aile içi egemenliğin anne ya da babada olmasına göre yapılan sınıflandırmada ataerkil aile, anaerkil aile ve eşitlikçi aile olmak üzere üç aile tipi yer almaktadır. Monogamik aile, babasoylu aile  ve patrilokal aile tipi evlenme biçimlerine göre yapılan sınıflandırmada yer alan aile tipleridir. Geleneksel geniş aile ise genel sınıflamada yer alan aile tipidir. Doğru cevap A' dır.

Berksun (2008) tarafından aile tiplerine yönelik yapılan sınıflandırmada yer bulamamış aile türleri (a) alternatif yaşam biçimlerinden doğan aile tipleri, (b) yerleşim yerine göre ve (c) yöresel özelliklere göre aile tipleri olarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre  yerleşim yerine göre aile tipleri gecekondu ailesi, büyük kent ailesi, kasaba ailesi, köy ailesi ve göçebe aile tiplerinden oluşmaktadır. Taygeldi aile tipi yöresel özelliklere göre yapılan sınıflandırmada yer alan aile tipidir. Doğru cevap C' dir.

Endüstriyel, modernleşmiş toplumlarda en sık rastlanılan evlilik ve aile biçimi monogamik ailedir.Monogamik aile tek eş ile evlenmek sureti ile yapılmış evliliğe denmektedir. Monogamik aile evlenme biçimine göre yapılan aile tipi sınıflamasında evlenecek kişilerin sayısına göre yapılan evlilik sonucu oluşan aile tipidir. Doğru cevap B' dir.

Geleneksel geniş aile, birçok üyeden oluşur ve akrabalık bağları ile varlığını sürdürür. Geleneksel geniş aile kan bağına  bağlı  bir aile tipidir. Geleneksel  geniş  ailede,  anne ve  baba  ailesiyle,  bu  anne  ve  babanın evlatlarının evlenerek kurdukları aileler  birleşir ve böylece bu aile tipi  ortaya çıkmış olur. Geleneksel geniş aile henüz modernleşme yolundaki sosyalliklerde çok daha    fazla görülmektedir. Bu aile tipinin sık olarak görüldüğü kırsal kesimin ihtiyaçlarına göre şekillendiği söylenebilir. Buna göre I, II, III ve IV de verilen özelliklerin tümü “Geleneksel Geniş Aile” özellikleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap E' dir.