AİLE YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Aile Sosyolojisi isimli kitapta Cohen’e ait ‘doğum, evlilik, evlatlık edinme veya tercih yoluyla bir ilişkisi olan ve bir hanede birlikte yaşayan iki veya daha fazla kişinin oluşturduğu küme ailedir’ şeklindeki tanımı aktarmaktadırlar. Bu tanım, ailenin kuruluşunu evliliğe bağlamaması, kan bağı olması gibi bir zorunluluğu dışlaması, anne – babadan birsinin bulunduğu aileleri hatta aynı cinsiyetten kişilerin kurduğu aileleri de içermesi bakımından oldukça kapsayıcı bir tanımdır.

Modern çekirdek aile ile geleneksel geniş aileyi birbirinden ayıran sadece aile üye sayısı ve içerdikleri nesillerin farkı değildir. Bu aile tipleri üretim biçimleri ve tüketim alışkanlıkları, üstlendikleri işlevler, aile içinde kadın erkek ilişkileri bakımından da birbirlerinden ayrılırlar.

Berdel ailelerinde, karşılıklı olarak çocuklarını birbirleri ile evlendirerek başlık parası ödememe yoluna gidilmektedir.

Geleneksel geniş ailenin işlevleri : Ekonomik işlev, Saygınlık işlevi, Koruma işlevi, Dinsel işlev, Eğlenme ve dinlenme işlevi, Eşler arasında sevgiyi sağlama ve çocuk yapma işlevi olarak sıralanmaktadır.

Kuşakların sürekliliği işlevi (biyolojik işlev) tüm aile biçimlerinin temel işlevidir. Bu işlev, aile üyeleri arasında sevgiyi ve saygıyı, bireylerin psikolojik doyumunu sağlamaktadır.

Yerleşik hayata geçilmesi ve tarımla uğraşılmaya başlanması anaerkil yaşamdan ataerkil yaşama geçişin en önemli sebebidir. Mülkiyet kavramı, süreklilik ve arkasından gelenlere gelecek sağlama düşüncesi geliştikçe ve tarım, maden işçiliği gibi işlerde erkeklerin fiziksel avantajı öne çıktıkça ilkel toplumda anaerkil olan aile yapısı ataerkil aile yapısına doğru değişmiştir.

Kadının aynı anda birden fazla eşle evlenmesi halinde ortaya çıkan aile tipi, poliandri olarak adlandırılır.

Berdel aileleri, çoğunlukla başlık parasının bulunduğu ve kişilerin bu paraları ödemekte zorlandığı yerlerde kurulur.

Birey, geniş ailede daha çok ailesinin nitelikleriyle anılırken, modern çekirdek ailede bireysel nitelikleriyle anılır. Dolayısıyla geniş ailenin saygınlık işlevi, modern çekirdek aileye göre daha güçlüdür. Geniş ailelerin yerini modern çekirdek ailelerin almaya başlamasıyla birlikte, daha önce geniş ailenin yerine getirdiği saygınlık işlevinin, dernek, sendika, meslek örgütü gibi topluluklar tarafından yerine getirildiği görülmüştür.

Polijininin erkeğe, evlendiği kadınlar ve onların doğurduğu çocuklar aracılığıyla ucuz iş gücü sağlaması gibi ekonomik bir işlevi vardır. Polijinik ailelerin daha çok tarım toplumlarında görülmesi de bu sebeptendir.

İlkel topluluklarda anaerkil ve poligamik aile yaşantısı vardır.

Aile tanımında, arada evlilik bağı gözetmeyen tanımlar da bulunmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Ataerkil aile denilen aileye Roma ailesi de denmektedir.

Geleneksel toplumlarda, çağdaş toplumlarda olduğu gibi bireyi koruyan çeşitli kurumlar olmadığı için, kişinin korunma işlevini de aile üstenmiştir.

Üvey aile, alternatif yaşam biçimlerinden doğan bir aile tipidir.

Dünyadaki gelişmelere paralel olarak aile tipleri değişmektedir. Geleneksel geniş ailelerin yerini modern çekirdek aileler almakta, çeşitli geleneklerin etkisi ile oluşan aile tiplerine giderek daha az rastlanmaktadır.

Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) ailenin dar anlamdaki tanımı olan ‘kadın ve erkek eşten meydana gelen topluluk’ şeklindeki tanıma atıfta bulunan maddeleri bulunmaktadır. Ancak biraz daha geniş bir biçimde ‘aile, kadın ve erkek eşler ve çocuklardan oluşmaktadır’ şeklindeki tanıma atıfta bulunan maddeleri de bulunmaktadır. TMK’nun velayeti düzenleyen maddeleri, aileyi bu tanımı üzerinden ele almaktadır. En geniş anlamda ailenin tanımı ‘kadın ve erkek eş, çocuklar ve aynı çatı altında ev birliğine tabi yaşayan kan bağı ile bağlı hısımlar’ şeklindeki tanım da TMK’da yer bulmaktadır. TMK’nun ‘ev düzeni’ ile ilgili maddeleri bu tanımla ilgilidir.

Türk Dil Kurumu’na göre aile kavramının aşağıdaki anlamlara geldiği belirtilmektedir;
1. Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik
2. Bu tanım aile kavramının en fazla kullanıldığı durumla ilgili karşılığı olmakla birlikte evlilik ve kan bağına dayanan ifadeleri nedeni ile kapsamı dar tutulmuş bir tanımdır.
3. Aynı soydan gelen veya aralarında akrabalık ilişkileri bulunan kimselerin tümü
4. Bu tanım günlük dilde ‘sülale’ olarak kullanılan sözcüğe yakın bir anlam ifade etmektedir.
5. Birlikte oturan hısım ve yakınların tümü
6. Burada aile kavramı beraber ikamet etme gibi son derce dar bir kapsama alınmıştır.
7. Eş, karı
8. Özellikle erkeklerin hem eşleri hem de çocuklarından beraber söz ederken ya da sadece eşlerini kastederek kullandıkları anlamı ifade etmektedir.
9. Aynı gaye üzerinde anlaşan ve birlikte çalışan kimselerin bütünü
10. Dernek, topluluk, spor takımları, okullar, kurum ve kuruluşlar veya camialar zaman zaman ne kadar yakın olduklarını anlatabilmek için aile kavramını kullanırlar.
11. Temel niteliği bir olan dil, hayvan veya bitki topluluğu, familya
12. Sadece insanlardan söz edilirken değil, diğer canlılar veya dil gibi sınıflandırılan kavramlardan söz edilirken de aile kavramı kullanılır.

Canatan ve Yıldırım (2011), Aile Sosyolojisi isimli kitapta Cohen’e ait ‘doğum, evlilik, evlatlık edinme veya tercih yoluyla bir ilişkisi olan ve bir hanede birlikte yaşayan iki veya daha fazla kişinin oluşturduğu küme ailedir’ şeklindeki tanımı aktarmaktadırlar. Bu tanım, ailenin kuruluşunu evliliğe bağlamaması, kan bağı olması gibi bir zorunluluğu dışlaması, anne – babadan birsinin bulunduğu aileleri
hatta aynı cinsiyetten kişilerin kurduğu aileleri de içermesi bakımından oldukça kapsayıcı bir tanımdır.

Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) ailenin dar anlamdaki tanımı olan ‘kadın ve erkek eşten meydana gelen topluluk’ şeklindeki tanıma atıfta bulunan maddeleri bulunmaktadır.