AİLE YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Türk Dil Kurumu’na göre aile kavramının aşağıdaki anlamlara geldiği belirtilmektedir;

1.Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik

Bu tanım aile kavramının en fazla kullanıldığı durumla ilgili karşılığı olmakla birlikte evlilik ve kan bağına dayanan ifadeleri nedeni ile kapsamı dar tutulmuş bir tanımdır.

2.Aynı soydan gelen veya aralarında akrabalık ilişkileri bulunan kimselerin tümü

Bu tanım günlük dilde ‘sülale’ olarak kullanılan sözcüğe yakın bir anlam ifade etmektedir.

Burada aile kavramı beraber ikamet etme gibi son derce dar bir kapsama alınmıştır.

Özellikle erkeklerin hem eşleri hem de çocuklarından beraber söz ederken ya da sadece eşlerini kastederek kullandıkları anlamı ifade etmektedir.

Dernek, topluluk, spor takımları, okullar, kurum ve kuruluşlar veya camialar zaman zaman ne kadar yakın olduklarını anlatabilmek için aile kavramını kullanırlar.

Sadece insanlardan söz edilirken değil, diğer canlılar veya dil gibi sınıflandırılan kavramlardan söz edilirken de aile kavramı kullanılır. Doğru yanıt B’dir.

Kadın veya erkeğin birden fazla kişi ile evlenmesi ile oluşan aile tipine poligamik aile denmektedir. Erkeğin aynı anda birden fazla kadınla evlenmesi ile oluşan tipine polijini, kadının aynı anda birden çok erkekle evlenmesi ile ortaya çıkan aile tipine ise poliandri denmektedir. Doğru yanıt A’dır.

İkamet biçimine göre yeni evli çiftlerin evlilik sonrası kadının ve erkeğin ailesine yakın veya birlikte olmasına göre aile patrilokal ve matrilokal aile olmak üzere ikiye ayrılır.  Patrilokal aile, evlilik sonrası kadının kendi babasını ikametini bırakıp, eşinin anne-babasının evinde onlarla birlikte oturduğu aile tipidir. Matrilokal aile ise, patrilokal ailenin tam tersine, erkeğin eşinin ailesinin evinde onlarla birlikte oturması sonucu ortaya çıkan ailedir. Ülkemizde ‘iç güvey’ olarak da adlandırılır. Doğru yanıt A’dır.

Araştırmada çekirdek ailenin özellikle batılı toplumlarda baskın aile türü olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, ailenin birçok işlevi bulunsa da, özellikle çekirdek ailenin cinsel ihtiyaçların karşılanması, ekonomik işbirliğinin sağlanması, üreme ve çoğalmaya uygun bir ortamının sağlanması, çocukların bakım ve eğitimlerinin gerçekleştirilmesi şeklinde dört temel ve ortak işlevinin bulunduğu saptanmıştır. Doğru yanıt D’dir.

Dünyada batılı ülkelerde daha fazla olmak üzere ‘birlikte yaşayan’ çiftlerin oluşturduğu ailelerde artış bulunmaktadır. Aslında bu şekilde oluşmuş aileler de birer modern çekirdek ailedir. Ancak bu çiftlerin oluşturdukla­rı birliktelikler resmi olarak evlenmeksizin oluş­turulan birlikteliklerdir. Kadın ve erkek eş resmi olarak evlenmeden aynı evi paylaşmaktadırlar. Bu tür birlikteliklerin yaklaşık yarısı evlilikle sonuçla­nırken diğer yarısı ayrılıkla sonuçlanmaktadır. Bu şekildeki birliktelikler, resmi evlilik bağının bulun­mamasının getirdiği rahatlık, kişilerin ekonomik bağımsızlıklarını korumaları bakımından avan­tajlara sahiptir. Ancak kişilerin bu durumu kendi çevrelerine onaylatma ile ilgili yaşadıkları sorunlar, resmi ya da hukuki bir bağ bulunmadığından ay­rılmayı kolaylaştırması (birlikte yaşayanların üçte birinin çocuk sahibi olduğu düşünüldüğünde bu daha önemli bir sorun haline gelebilir) bakımından çeşitli dezavantajları bulunmaktadır. Doğru yanıt E’dir.

Taygeldi ailesi karşı cinsiyetten çocukları bulu­nan dulların evlenmesi ile oluşur. Bu evlilik karşı cinsiyetten olan bu çocukların da evlenmesi şartıyla yapılır. Bu şekilde kurulan ailelerin ekonomik zor­luklara karşı koruyucu olması kadar özellikle kırsal kesimde yaşayan ve eşlerini kaybeden kişilerin ve bu kişilerin çocuklarının aile kurma ihtiyaçlarını karşılamak gibi bir işlevi de vardır. Berdel ailesi başlık parasının bulunduğu böl­gelerde bu harcamanın altından kalkılamadığı du­rumlarda kurulan bir aile tipidir. Aileler karşılıklı olarak çocuklarını birbirleri ile evlendirerek başlık parası ödememe yoluna gitmektedirler.

Kongar, geleneksel geniş ailenin işlevlerini şöyle sıralamıştır:

Ekonomik işlev: Geleneksel geniş aile bir üretim ve tüketim birimidir. Gereksinime duyulan mal ve hizmetler bu aile tarafından üretilir ve tüketilir. Gelir tek elde toplanır ve giderler tek elden yapılır. Ayrıca, özellikle tarıma dayalı toplumlarda görüldüğü gibi bu ailede oldukça gelişmiş bir iş bölümü ve işbirliği vardır.

Saygınlık işlevi: Geleneksel geniş aile üye­leri toplumsal statülerini ailelerinden alır­lar. Kişiler öncelikle hangi aileye mensup oldukları üzerinde değerlendirilir, o ailenin olumlu ya da olumsuz özelliklerinin yarat­tığı sonuçlardan etkilenirler.

Koruma işlevi: Geleneksel toplumlarda, çağdaş toplumlarda olduğu gibi bireyi ko­ruyan çeşitli kurumlar olmadığı için, kişi­nin korunma işlevini de aile üstenmiştir. Bu bağlamda aile hem maddi hem manevi anlamda koruyucu bir işlev görür.

Dinsel işlev: Geleneksel geniş ailede, aile üyelerine sadece dinsel bir eğitim verilmekle yetinilmez, aynı zamanda, tam bir dinsel bir­lik olarak üyelerin ibadetleri de denetlenir.

Eğlenme ve dinlenme işlevi: Geleneksel ge­niş ailede, aile üyeleri tüm boş zamanlarını diğer aile üyeleriyle paylaşırlar. Eğlenme ve dinlenme işlevi aile tarafından organize edilir. Düğünlere beraber gidilmesi, bayram ziyaretlerinin beraber yapılması veya misa­firlerin birlikte karşılanması örnek olarak verilebilir.

Eşler arasında sevgiyi sağlama ve çocuk yap­ma işlevi: Kuşakların sürekliliği işlevi tüm aile biçimlerinin temel işlevidir. Bu işlev, aile üyeleri arasında sevgiyi ve saygıyı, bireylerin psikolojik doyumunu sağlamaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Canatan ve Yıldırım ise ailenin işlevleri konu­sunda daha genel bir değerlendirme yapmışlar ve ailenin işlevlerini aşağıdaki gibi sınıflandırmıştır:

Ailenin ekonomik işlevi: Geleneksel geniş aile, aile üyelerinin tümünün ekonomik üretime katıldığı, tüketimin birlikte ya­pıldığı, kırsal bölgelerde tarımla ilgilenen toplumlara uygun bir aile tipidir. Kadının evden uzak çalışılmasına izin vermeyen bir yapısı vardır. Modern çekirdek aile ile bir­likte, endüstrileşmiş tolumun ihtiyaçlarına paralel olarak, kadın ve erkeğin ev dışında çalıştığı, tüketim alışkanlıklarının değiştiği görülmektedir. Kadının da çalışmaya başla­ması, ona yeni rol ve statüler kazandırmış­tır. Ancak kadın eskiden kalma aile içindeki görev ve sorumluluklarını devam ettirme zorunluluğu ile karşılaşmıştır. Bu durum günümüzde erkek ve kadın arasındaki ça­tışmaların temel nedenlerinden birisi ol­maktadır. Geleneksel geniş ailede üretime yaptığı katkı nedeni ile daha fazla sayıda olan çocuk sayısı, modern çekirdek ailede çocuğun iş yaşamından uzaklaşması ile bir­likte azalmaya başlamıştır. Doğru yanıt E’dir.

İlkel topluluklardaki yaşam tarzında evlilikler küme şekline idi. Çok eşli bir yaşam sürdürülüyordu ve insanlar çocukların doğumunda erkeğin rolünün tam olarak farkında değildi. Böylelikle anneleri belli ancak babaları topluluk içerisindeki herhangi bir erkeğin olduğu çocuklar doğuyordu. Bu durum soyun sürmesini sağlayan olarak kadının önemli bir yer edinmesine neden olmuştu. Ayrıca toplayıcı olarak topluluğun beslenmesine katkı veriyor olmak, kadınlara, avcılık yapan ve her defasında beslenme kaynağını getiremeyecek olan erkeğe göre daha fazla otorite sağlıyordu. Yine avcılık yaptığından erkeğin oldukça uzun süre topluluktan ayrı kalması, kadının topluluk üzerindeki etkisini güçlendiren faktörlerden birisiydi. Tüm bu faktörler anaerkil yapıyı zorunlu olarak beraberinde getirdi. Doğru yanıt B’dir.

I’ de yer alan ifade çekirdek aile tanımına karşılık gelmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap D seçeneğidir. Bu tanımda, ailenin işlevi yerine ailede olması gereken bir duruma atıfta bulunulmaktadır

Doğru cevap D seçeneğidir. A,B ve C seçeneklerinde ailenin tanımına yönelik ifadeler bulunmaktadır. E seçeneğinde ise ailenin toplumsal düzeydeki dönüşümü için bir açıklama ifadesi yer almaktadır.

Sorudaki ifade polijinik aile tipi için karakteristiktir. Doğru cevap A seçeneğidir

Sorudaki ifade matrilokal aile tipi için karakteristiktir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Her üç seçenek de geleneksel geniş aile tanımı için geçerlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap D seçeneğidir. Diğer seçenekler çekirdek aile için karakteristik olmasına karşın D seçeneği geleneksel aile için geçerlidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Çünkü geleneksel ailede kişiler öncelikle hangi aileye mensup oldukları üzerinde değerlendirilir, o ailenin olumlu ya da olumsuz özelliklerinin yarattığı sonuçlardan etkilenirler.

Doğru cevap B seçeneğidir. Çünkü sanayi toplumlarında yaygın olan çekirdek ailenin, geleneksel geniş ailede görülen işlevlerin birçoğunu kaybettiği, bu işlevleri diğer toplumsal kurumlara devrettiği görülmektedir. Modern çekirdek aile tipinin baskın olduğu, kişisel farklılaşma ve çalışma alanında uzmanlaşmanın geliştiği sanayi toplumlarında ailenin, eğitim, üretim, sosyal güvenlik gibi işlevleri başka kurumlar tarafından üstlenilmektedir.

Anaerkil aile, aile içi egemenliğin kadın ve ailesinde olduğu bir aile tipidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.