AİLE YAPISI VE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 21

Aile kurumunu oluşturan en önemli bileşenler olan, yetişkinler gibi davranabilme özgürlüğünden yoksun olan çocuklar aslında vesayet altında tutulurlar. Ne zaman ne yapacakları ile ilgili kararlar genellikle yetişkinler tarafından verilir. Ekonomik açıdan tamamen bağımlı durumdadırlar. Çocuklar, haklar açısından insanlık tarihinde uzun bir dönem unutulmuşluk içinde kalmışlardır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen yetişkin yaşamına ve aile oluşumuna en önemli anlamı veren çocuklardır. Çocuk hakları ise çocuklar için yetişkinler tarafından yetişkinlere karşı savunulan haklar olarak tanımlanabilir. 

Çocukları ilgilendiren tüm konularda çocuğun yararı gözetilir.
• Her çocuk yaşama hakkına sahiptir.
• Her çocuk vatandaşlık statüsü kazanmalıdır.
• Çocukların kimliğini ve ismini koruma hakları vardır.
• Çocukların ebeveynleri ayrımcılığa tabi tutulamaz.
• Çocuk kendini ifade etme ve düşüncesini özgürce açıklama hakkına sahiptir.
• Çocuğun özel yaşantısına müdahale edilemez.
• Her çocuğun sosyal güvenlik hakkı vardır.
• Çocuk din, vicdan ve düşünce özgürlüğüne sahiptir.
• Çocukların dinlenme, oyun, eğlence hakkı vardır.
• Çocuğun kültürel kimliğine ve diline saygılı olunmalıdır.
• Çocuklar ekonomik sömürüye karşı korunmalıdır.
• Çocuklar cinsel istismara karşı korunmalıdır.
• Çocuklar zararlı maddelerden korunmalıdır.

Özellikle eğitim konusu çocuklarla ilgili düzenlenmesi gereken en önemli alanlardan biridir. Devlet kurumları, aile kurumunun güncel sosyal ve ekonomik gelişmişlik düzeyine çıkabilmesi için, çocukların uygun eğitimi almasını sağlamalıdır. Çocukların eğitimi temel alınarak yapılan aile yardımlarında toplum ve ailenin etkisi açısından ülkeler için aşağıdaki göstergeler oldukça önemlidir:
* Yetersiz ve düzensiz bakımın çocuğun geleceği üzerindeki olumsuz etkileri konusunda artan bilinç,
* Eğitimi insana bir yatırım olarak gören yaklaşım,
* Aile içerisinde, eşlerin iş yükü dağılımını sorgulayan anlayış, 

* Cinsiyet ayrımcılığı ve çocukların sosyal dışlanmaya maruz kalması gibi eşitsiz  uygulamalara yönelik artan farkındalık,
* Çocuk hakları alanındaki uluslararası örgütlere artan katılım

Türkiye aynı zamanda 1961 yılında imzalanan, Avrupa’da sosyal ve ekonomik hakları tanıyan ve bu hakları güvence altına alan, denetim mekanizması içeren önemli bir belge olan Avrupa Sosyal Şartı’nın (1961) aile kurumu ile ilgili anlaşmalarına taraftır. Avrupa Sosyal Şartı ile tanımlanan ve güvence
altına alınan aile ile ilgili temel haklar şunlardır:
• Çalışma hakkı,
• Adil çalışma koşulları hakkı,
• Güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları hakkı, 

• Adil bir ücret hakkı,
• Çocukların ve gençlerin korunma hakkı,
• Çalışan kadınların korunma hakkı,
• Mesleğe yöneltme hakkı,
• Mesleki eğitim hakkı,
• Sağlığın korunması hakkı,
• Sosyal güvenlik hakkı,
• Sağlık ve sosyal yardım hakkı,
• Sosyal refah hizmetlerinden yararlanma hakkı,
• Ailenin sosyal, yasal ve ekonomik korunma hakkı,
• Çocukların ve gençlerin sosyal, yasal ve ekonomik korunma hakkı,
• Çalışan göçmenlerin ve ailelerinin korunma ve yardım hakkı,
• İstihdam ve meslek konularında cinsiyete dayalı ayrım yapılmaksızın fırsat eşitliği ve eşit muamele görme hakkı,

Daha önceleri ülkemizde aile ile ilgili hizmetler ya Basbakanlık’a ya da Devlet Bakanlığı’na bağlı olarak devam ettirilmekteyken, 2011 yılında Aile ve Sosyal politikalar Bakanlığı kurulmuştur.  Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın görevleri 3.6.2011 tarihli ve 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile tanımlanmıştır.
“Altı yüz otuz üç sayılı KHK’ya göre Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının aile kurumu ile ilgili görevlerinden biri de;

*Kadınlara karşı ayrımcılığı önlemek, kadının insan haklarını korumak ve geliştirmek, kadınların toplumsal hayatın tüm alanlarında hak, fırsat ve imkanlardan eşit biçimde yararlanmalarını sağlamak üzere; ulusal politika ve stratejilerin belirlenmesini koordine etmek, kadınlara yönelik sosyal hizmet ve yardım faaliyetlerini yürütmek, bu alanda ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 8/3/2012 tarihinde kabul edilen 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun amacı “Kadınları, çocukları, aile bireylerini  ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarını şiddete karşı korumaktır”. Kanun ile şiddet uygulayan hakkında evden uzaklaştırma gibi birtakım tedbirler uygulanmaktadır. “Kanunun korumasından;
• Aile içi şiddete maruz kalan eş ve çocuklar ile aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireyleri (akrabalar),
• Tek taraflı ısrarlı takip mağdurları,
• Mahkemece ayrılık kararı verilen veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı olan ya da evli olmalarına rağmen fiilen ayrı yaşayan aile bireyleri yararlanabilir.

“Adli yardımdan faydalanmak için talepte bulunulması halinde 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında yapılan işlemler için hiçbir masraf alınmamaktadır.

Teknik yerine teknoloji kullanıldığında, herhangi bir şeyi üretme, elde etme becerisinin ve üretmenin bilgisinin toplumsal bir bağlamda oluştuğu ve topluca kullanıldığı vurgulanmaktadır. Bir bakıma teknoloji, tekniğin toplumsallaşması anlamına gelmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Toplum ve teknoloji arasındaki ilişkide tek bir tarafın egemenliğinden bahsetmenin doğru olmadığı söylenebilir. Zira ihtiyaçların dahi manipüle edilebildiği günümüz şartlarında, teknolojinin gelişiminde sadece toplumsal ihtiyaçlar belirleyici olamamaktadır. Ancak yine teknoloji ürünlerinin bir ihtiyaca, manipülasyonla yaratılmış olsun ya da olmasın, karşılık geldiği de ortadadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Teknolojik kötümserlik yaklaşımı, muktedirin topluma sunduğu teknolojinin “tek boyutlu” olacağı ve tek kaynaktan yayılan bilginin “totaliter aydınlanma” anlamına geleceğini savunmaktadır. Bu görüşe göre teknoloji toplumsal egemenliğin bir parçasıdır. Bu bağlamda teknoloji toplumu geliştirmekten çok muktedirin egemenliğini sürdürmesine katkı sağlamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Teknolojik icatların her zaman ilerleme sağladığı ve teknolojik gelişimin tamamen insan kontrolü altında olduğu fikri bugün için oldukça tartışmalıdır. Her icadın bir ilerleme sağlamadığı görüşü günümüzde birçok icat patentinin muhtemelen bir yenilik sunmadığı gerekçesiyle gündelik hayata geçmediği gerçeğiyle örneklendirilmektedir. Teknolojinin doğayı insan yararına kullanımın için olanak sunduğu görüşünü desteklemeyenler için günümüzde kanıt bulmak oldukça kolaydır. Yine de teknolojinin uygarlığın değerlendirilmesinde temel ölçüt olarak kabul edilmesi günümüzde kabul görmektedir. Diğer yandan teknolojik ilerleme her türlü ve her açıdan ilerlemenin kaynağı olmadığı da açıktır. Şayet öyle olsaydı bugün gerek teknolojik gerekse toplumsal açıdan sorunların teknolojik ilerleme ile uyumlu olarak azalması beklenirdi. Doğru cevap A seçeneğidir.

Orta Çağda sabanın keşfedilmesi tarım alanlarının genişlemesine imkan vermiş, tarım ürünlerinin bolca elde edilmesi tarım ürünlerinden işlenmesinin yolunu açmıştır. Yel değirmenleri tahılların öğütülmesi ve tanelerin ezilerek yağ üretiminin sağlanmasına yaramışsa da sonraları çıkrıkların döndürülerek enerji elde etmenin yolu olarak da kullanılmıştır. Sanayi devrimi ise ilk olarak dokuma teknolojinin gelişimine bağlı olarak İngiltere’de gerçekleşmiştir. C seçeneğinde verilen eşleştirme yanlıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Klan ailesi toplumda görülen değişimlere paralel olarak ilerleyen zamanda yerini yeni aile türlerine bırakmıştır. Toplumların göçebe hayattan yerleşik hayata geçmesi ile ana ailesi ortaya çıkmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sanayileşme sürecinin ardından aile kurumunda belirgin değişiklikler olmuştur. Geniş aile toplum için aynı zamanda bir üretim birimiyken sanayileşme sürecinde üretimin fabrikalara kaydırılmış olması nedeniyle geniş ailenin yerini bıraktığı çekirdek aile yeni toplumun tüketim birimi haline gelmiştir. Devasa fabrikalarda üretim için gerekli iş gücünün karşılanabilmesi için kadının çalışma yaşamına katılması ailenin üretim yapabilmesini tamamen olanaksızlaştırdı ve ailenin tüketim birimi halini almasına sebep oldu. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sanayi devrimi sonrası toplum bilgi akışının örgütlenmesi temelinde bilişim ve bilişimin kullanılması etrafında örgütlenmiştir. Artık büyümek için toplumlar bilgi kaynaklarına bağımlıdırlar. Tıpkı sanayi devrimi sonrasında tarım toplumlarının sanayi toplumların dönüştüğü gibi bilişim toplumları da sanayi toplumlarından farklı olacaktır ve bahsi geçen dönüşümün günümüzde yaşanmaktadır. Bilgi toplumunun oluşumu iletişim teknolojilerinin gelişimiyle başlamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İnternet ve online oyunların bir noktaya kadar, çocuğun gelişiminde içgüdüsel başarma ve ilerleme, gelişme ihtiyacını giderdiği gösterilmiştir. Ayrıca sayısal oyunların el-göz koordinasyonunu, problem çözme ve çoklu görev yetisini kuvvetlendirdiği bulunmuştur. Ek olarak, oyun-tabanlı öğrenme ortamının öğrencilerin bireysel öğrenme verimlerini artırdığı, kaygı ve endişe düzeylerini azalttığı saptanmıştır. Oyun tabanlı öğrenme öğrenmeyi çocuklar için daha eğlenceli hale getirmekle kalmayıp, öğrenciye keyifli vakit geçirten ve bu etkinlik esnasında önceki bilgilerinin pekişmesini sağlayıp yeni bilgiler öğrenmesine yardımcı olmaktadır. Özel olarak hazırlanmış bu tür yazılımlar bir yandan ders konularının öğrenilmesini sağlarken diğer yandan problem çözme yeteneklerini geliştirmektedir. Bu tür yazılımlar fen, matematik, tıp, mühendislik, dil bilgisi, problem çözme ve stratejik düşünme becerisini geliştirme amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun güncel verilerine göre göre ülkemizde internet kullanımının başlıca amacı %82,4 oranla sosyal medya üzerinde profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb. içerik paylaşmadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Önceleri teknoloji çoğunlukla bilimin bir par­çası olarak görüldüyse de, günümüzde teknoloji bi­limin önemli bir sonucu olarak kabul edilmektedir.

Teknoloji bilimsel metodo­lojinin yaratıcı fikirle ve kullanışlılıkla harmanlan­ması olarak da tanımlanmıştır.

Teknolojik iyimserlik yaklaşımı genel olarak yirminci yüzyılın ortalarına damga vurmuş­tur. O dönemde teknolojinin gelişimi yeniliklerin toplumda yayılmasını sağlamak, çağdaş değerleri, yaşam pratiklerini insanlara tanıtmak anlamına gelmekteydi.

İnsanlık tarihindeki belki en eski ve en de­ğerli icatlarından biri olarak gösterilen tekerlek, taş devrinin en büyük teknolojik başarısı olarak göste­rilmektedir.

Sanayi devrimi ilk olarak  dokuma teknolojisinin gelişimine bağlı olarak  İngiltere'de gelişmiştir.