AİLE YAPISI VE İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 2

Berksun (2008) aile tiplerini (a) aile içi egemenliğin anne ya da babada olmasına göre, (b) evlenme biçimlerine göre ve genel sınıflama olmak üzere üç ana grupta sınıflandırmaktadır. Aile içi egemenliğin anne ya da babada olmasına göre yapılan sınıflandırmada ataerkil aile, anaerkil aile ve eşitlikçi aile olmak üzere üç aile tipi yer almaktadır. Monogamik aile, babasoylu aile  ve patrilokal aile tipi evlenme biçimlerine göre yapılan sınıflandırmada yer alan aile tipleridir. Geleneksel geniş aile ise genel sınıflamada yer alan aile tipidir. Doğru cevap A' dır.

Berksun (2008) tarafından aile tiplerine yönelik yapılan sınıflandırmada yer bulamamış aile türleri (a) alternatif yaşam biçimlerinden doğan aile tipleri, (b) yerleşim yerine göre ve (c) yöresel özelliklere göre aile tipleri olarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre  yerleşim yerine göre aile tipleri gecekondu ailesi, büyük kent ailesi, kasaba ailesi, köy ailesi ve göçebe aile tiplerinden oluşmaktadır. Taygeldi aile tipi yöresel özelliklere göre yapılan sınıflandırmada yer alan aile tipidir. Doğru cevap C' dir.

Endüstriyel, modernleşmiş toplumlarda en sık rastlanılan evlilik ve aile biçimi monogamik ailedir.Monogamik aile tek eş ile evlenmek sureti ile yapılmış evliliğe denmektedir. Monogamik aile evlenme biçimine göre yapılan aile tipi sınıflamasında evlenecek kişilerin sayısına göre yapılan evlilik sonucu oluşan aile tipidir. Doğru cevap B' dir.

Geleneksel geniş aile, birçok üyeden oluşur ve akrabalık bağları ile varlığını sürdürür. Geleneksel geniş aile kan bağına  bağlı  bir aile tipidir. Geleneksel  geniş  ailede,  anne ve  baba  ailesiyle,  bu  anne  ve  babanın evlatlarının evlenerek kurdukları aileler  birleşir ve böylece bu aile tipi  ortaya çıkmış olur. Geleneksel geniş aile henüz modernleşme yolundaki sosyalliklerde çok daha    fazla görülmektedir. Bu aile tipinin sık olarak görüldüğü kırsal kesimin ihtiyaçlarına göre şekillendiği söylenebilir. Buna göre I, II, III ve IV de verilen özelliklerin tümü “Geleneksel Geniş Aile” özellikleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap E' dir.

Berdel ailesi başlık parasının bulunduğu bölgelerde bu harcamanın altından kalkılamadığı durumlarda kurulan bir aile tipidir. Aileler karşılıklı olarak çocuklarını birbirleri ile evlendirerek başlık parası ödememe yoluna gitmektedirler. Doğru cevap C' dir.

Kongar geleneksel geniş ailenin işlevlerini ekonomik, saygınlık, koruma, dinsel, eğlenme ve dinlenme ve eşler arasında sevgi sağlama ve çocuk yapma işlevi olarak sıralamıştır. Yukarıdaki tanım Kongar'ın (1998)  ailenin ekonomik işlevine ait tanımıdır. Doğru cevap A' dır.

Yukarıdaki tanım Canatan ve Yıldırım'a göre  (2011)  “Ailenin eğitim işlevi”ne aittir. Canatan ve Yıldırım ailenin eğitim işlevni şu şekilde tanımlamaktadır: "İnsan doğduktan sonra genel olarak kültür şeklinde adlandırabileceğimiz dış çevre ile karşılaşmaya başladığında bu dış çevreye uyum sağlama çabası da başlamış olur. Bu sürecin ilk başladığı yer ailedir. Çocuklar aile ile girdikleri ilişki üzerinden uyum sürecini inşa etmeye başlamış olurlar. Bu inşa süreci çocuğa toplumsallaşma yolunda hangi bilgi, beceri, tutum, görgü ve değerlere sahip olması gerektiğini öğretir. Bu süreçte çocukların, hakları olduğu kadar sorumluluklarının da bulunduğunu anlaması gerekir. Geleneksel geniş ailede çocuklara meslek edindirme ile ilgili eğitim de aile içinde verilmektedir. Ancak modern çekirdek aile ile birlikte bu işlevsel sorumluluk eğitim kurumlarına devredilmiştir". Doğru cevap D' dir.

İletişimin pek çok iletişim tanımı vardır. Ortak ve üzerinde uzlaşılan bir iletişim tanımı; katılanların, bilgi ya da sembol üreterek birbirine ilettikleri ve bu iletileri anlamaya yorumlamaya çalıştıkları bir süreçtir. İletişim, iletilen bilginin hem gönderici hem de alıcı tarafından anlaşıldığı ortamda bilginin bir göndericiden bir alıcıya aktarılma sürecidir. İletişim tüm tarafların üzerinden bilgi alışverişi yapılacak ortak bir dili anlamalarına ihtiyaç duyar. İletişim, en az iki kişi arasında sözel ya da sözel olmayan iletilerin sunulması ve alınması sürecidir. İletişim sürecinde taraflar düşüncelerini ve duygularını sözcüklerle, ses tonuyla, hareket ve duruşlarıyla karşı tarafa iletmeye çalışır. Doğru cevap C'dir.

Kaynak ya da gönderici, mesajın oluştuğu yerdir. Eğer insanın beyni, bilgi kaynağı sayılır. Gönderici, duygu düşünce ve isteğin aktarılmasında sözü söyleyen kişi veya topluluklara denir. İleti ya da mesaj gönderici ile alıcı arasında aktarılmakta olan duygu, düşünce ya da isteğe denmektedir. Bağlam ya da ortam temel iletişimin gerçekleştiği ortama denir. Kanal ya da araç, iletici ve hedef arasındaki iletişimi sağlayan bir araçtır. Geribildirim ya da dönüt ise eğer varsa iletiye verilen her türlü yanıt da geri bildirim olarak adlandırılmaktadır. Geri bildirim sayesinde kaynak, hedefin algılama ve anlama fonksiyonu hakkında bilgi edinmektedir. Ayrıca geribildirim iletişimde bulunanlar arasındaki anlaşmanın başarı durumu hakkında da bilgi vermektedir. Doğru cevap D'dir.

İletişim çeşitleri, “gönderilme biçimine” ve “ birey üzerindeki etkilerine” göre iki grupta toplanabilir. Gönderilme özellikleri bakımından iletişim çeşitleri; "sözlü" ve "sözsüz" olarak, birey üzerindeki etkileri bakımından da "etkili" ve "etkisiz" iletişim olarak ikiye ayrılır. Doğru cevap A'dır.

Çocuğa karışmama, çocuğa kabul edildiğini göstermenin yollarından biri, onun eylemlerine ve etkinliklerine karışmamaktır. Bu durumda çocuk, "Yaptığım şey doğru ", “Annem ve babam yaptığım şeyi kabul ediyor" diye düşünür. Çocuk oyun oynarken oyunu kendi istediği gibi yönlendirmesi ve ebeveynlerin müdahaleci olmaması da bu duruma örnektir. Doğru cevap A'dır.

Emir veren yönlendiren iletiler kişinin duygularının önemsiz olduğu mesajını verir. Kişi diğer kişinin istediğini yapma zorunluluğunu hisseder. Ahlak dersi veren ilişkilerde otoritenin ve zorunlulukların gücü kişiye karşı kullanılır. “Yapmalısın, etmelisin” mesajlarını iletir ve bireyi karşı koymaya zorlar. Öğretme, nutuk çekme, mantıklı düşünceler önermek, mantıklı düşünceler önerme kişiye mantıksız ve bilgisiz olduğuna dair mesaj iletir. Yargılamak, eleştirmek, suçlamak, aynı düşüncede olmamak, kişi üzerinde diğerlerinden daha fazla olumsuz etki yapar ve kendilerini yetersiz, değersiz, aşağılanmış ve kötü hissetmelerine neden olur. Öğüt vermek ve çözüm önerileri getirmek ise kişinin sorunlarını kendi kendisine çözeceği yeteneğinin olmadığına inanıldığını gösterir. Doğru cevap B'dir.

En az iki taraf arasında, değer, fikir, inanç, ilgi, algı, kültürel faktörler, sosyal roller, ihtiyaçlar, iletişim becerileri yönünden farklılıklar olduğu durumlarda yaşanabilen, gerilim, engellenme, rekabet, değişiklik ve müdahaleler yaşanan durumlara çatışma denir. Doğru cevap E'dir.

Bir kişinin kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygu ve düşüncelerini anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Çatışma olumlu yönetildiğinde; kişinin kendini tanımasına, karşıdaki kişinin özellikleriyle ilgili farkındalığını arttırmasına, ilişkilerde çözülmesi gereken sorunların farkına varılmasına, değişimi cesaretlendirmesine, sorunları çözme için enerji ve motivasyonun artmasına, büyük sorunlar olarak algılanan küçük sorunları ortaya çıkarmasına katkıda bulunur. Doğru cevap B'dir.

Seçici soyutlama, kişinin belirli bir bütünün içindeki önemsiz bir ayrıntıdan yola çıkarak bütünü göz ardı etmesi ya da önemsiz ayrıntıya seçici bir körlük geliştirerek değerlendirmesidir. Aşırı genelleme, birey karşılaştığı olumsuz bir durumu ya da olayı aşırı derecede genellemeye yönelir. Belli bir özelliğin, her yerde, herkes için geçerli olduğunu düşünmek genelleme yapmaktır. Bu kişiler herhangi bir olumsuzluğu, genel bir olumsuzluk yargısına dönüştürürler. Kişiselleştirme, kişinin, aslında hiç bir etkisi olmadığı halde, başkalarının uğradığı sıkıntılardan, ortaya çıkan sorunlardan kendisini sorumlu tutması kişiselleştirmesidir. Akıl okuma, birey karşısındaki kişiyi dinlemek ve söylediklerini onun ifade ettiği biçimde anlamak yerine önyargılarla onun davranışlarını varsayımlarla açıklar ve buna göre hareket eder. Mutlakacılık (“Meli”, “Malı “Düşünme), kuralların mutlak olduğu, yere ve zamana göre değişemeyeceğini düşünen bu kişiler en doğru davranışları kendisinin gösterdiğine inanır. Kişilerarası ilişkilerde neyin doğru neyin yanlış olduğunu çok iyi bildiğini ileri sürerler. Diğer kişilerin davranışları, bireyin kendi doğrularına uymuyorsa onlara karşı öfke duyar. Doğru cevap C'dir.

Uzlaşma - “Biz Birlikte Kazanalım, Birlikte Kaybedelim” yaklaşımına sahip kişiler kendi amaçlarına ve başkalarıyla ilişkilerine karşı ılımlıdırlar. Bir uzlaşma yolu ararlar, taviz verirler ve karsı tarafı da kendi amaçlarından taviz vermeleri için ikna ederler. İki tarafında bir şeyler kazanacağı bir çözüm yolu ararlar. Tarafların işbirliği yapamadıkları bir durumda uzlaşmak zorunluluğunu hissetmeleri, durumun ve ilişkinin niteliğinden kaynaklanır. Her iki tarafında amacı kısmen karşılandığı için taraflar iletişimde ancak belirli düzeyde etkili olurlar. Eğer görüş birliği sağlanamıyorsa, her iki tarafta eşit ölçüde güçlüyse karmaşık bir soruna geçici bir çözüm ihtiyacı varsa kullanılabilir. Bu anlamda uzlaşmayı hiç bir zaman taviz ya da ödün vermekle eş değer görmemek gerekir. Doğru cevap E'dir.

Çocukların hayatının her dönemine dahil olmak isteyen, çocukların deneyimlerine ve sorunlarına aşırı yakın olan, onların önüne çıkan engelleri kaldırmaya çabalayan ve bir benzetme ile "helikopter anne ve baba" olarak adlandırılan anne ve baba tarzı "aşırı koruyucu annelik ve babalık" olarak adlandırılır.

Doğru Cevap A'dır.

Kornhaber (1996), büyükanne ve büyükbabalık rollerini dört başlık altında incelemiştir. Bunlar: sosyal ve sembolik rol, işlevsel rol, duygusal rol ve ruhsal roldür.

Doğru Cevap B'dir.

Çocuk 9 aydan sonra anne babadan kısa süreli ayrılabilmekte ancak kreş gibi okul öncesi kurumlara uyum sağlayabilmek için gerekli sosyalleşmeyi yaklaşık olarak 2.5-3 yaşında sağlayabilmektedir.