AİLE VE ÇOCUKLA SOSYAL HİZMET

Çocuk evleri; 0-18 yaş grubu en çok 6-8 çocuğun barınıp yaşamlarını sürdürebileceği, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği, toplu yaşamın getirdiği olumsuzlukları yaşamadan hayatını devam ettirebileceği ev tipi kuruluşlardır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çocuk evleri, en çok 6-8 çocuğun barınıp yaşamlarını sürdürebileceği, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği, toplu yaşamın getirdiği olumsuzlukları yaşamadan hayatını devam ettirebileceği ev tipi kuruluşlardır. Çocuk evlerine korunma ve tedbir kararı alınmamış çocukların kabulü hiçbir şekilde yapılamaz. Çocuk evleri hem kolay ulaşılabilir hem de güvenliğin sağlanması açısından genellikle şehrin hastanelere ve okullara yakın merkezi yerlerinde açılmaktadır. Çocuk evlerinin çocuklar açısından önem taşıyan bir diğer unsuru ise çocuk evlerine dışarıdan bakıldığında bu yerin çocuk evi olduğunun belli olmamasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Çocuk Evleri Sitesi; 0-12 yaş erkek, 0-18 yaş kız çocuklardan korunmaya muhtaç olanların fiziksel, psiko-sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamayı, uygun durumda olan çocukların ailelerine dönme koşullarını oluşturmayı, ailelerine dönemeyecek durumda olanların ise alternatif hizmet modellerinde yararlandırılmasını amaçlamaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal çalışmacının ana görevi; kuruluşlarda sosyal hizmet sunulacak birey ve ailelere
yönelik çalışmaları yürütmek ve sorunların çözümü için mesleki çalışmalarda bulunmaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Suça sürüklenen çocuk; suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuğa denir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Çocuk Şube Müdürlükleri korunmaya ve yardımcı muhtaç çocuklarla, ilgili yönetmeliğin 8. maddesine göre işlemlerini yürütmektedir. Bu maddeye göre; çocuk polisi, korunmaya ve yardıma muhtaç çocukların kimlik tespitini yapmak, muhafazasını sağlamak, kanuni mümessillerini araştırmak, haklarında yetkili idari veya adli makamlarca verilen kararın niteliğine göre ilgili kuruluşa veya kanuni mümessiline teslimini yapmak ile görevlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İhmal; çocuğun beslenme, barınma, korunma, sevilme gibi temel fiziksel ve duygusal gereksinimlerinin karşılanmamasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Duygusal/psikolojik istismar;çocuğun ruh sağlığını ve gelişimini bozan, reddetme, aşağılama, tehdit etme, suçlama gibi söz ve davranışlara süreğen olarak maruz kalmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ceza infaz kurumlarında kalan tutuklu ve hükümlü çocuklara yönelik sosyal hizmet faaliyetleri psiko-sosyal yardım servislerinde yürütülmektedir. Bireylerin kendileri ve yaşadıkları sosyal çevreleri ile ilgili psiko-sosyal özelliklerini içeren çalışmalar psiko-sosyal servis uzmanları tarafından yapılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Alkol ve madde bağımlılığı merkezleri madde bağımlılığı tanısı alan erişkinlere hizmet vermektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Çocuk destek merkezleri, suça sürüklenmesi, suç mağduru olması veya sokakta sosyal tehlikelerle karşı karşıya kalması sebebiyle haklarında bakım tedbiri veya korunma kararı verilen çocuklardan, psiko-sosyal desteğe ihtiyaç duyduğu tespit edilenlere, bu ihtiyaçları giderilinceye kadar geçici süre ile bakım ve korunmaları sağlanmaktadır. Bu merkezler hizmet süresi içerisinde aile, yakın çevre ve toplum ilişkilerinin düzenlenmesine yönelik çalışmalar yürüten; çocukları mağduriyet, suça sürüklenme, yaş ve cinsiyet durumuna göre ayrı ayrı yapılandıran veya ihtisaslaştıran geçici süre ile hizmet veren yatılı sosyal hizmet kuruluşlarıdır.

Merkeze yerleştirilen çocuğa merkez müdürü tarafından bir danışman görevlendirilir.
Danışman, en kısa sürede çocuk ile görüşerek merkezi ve alacağı hizmetleri çocuğa tanıtır. Çocuğa uygulanacak psiko sosyal destek programını on gün içinde hazırlayarak uygular. Merkezlerde en fazla her 10 çocuğa bir meslek elemanı sorumlu danışman olarak atanır.
Bu danışmanın görevleri
• Merkeze kabul edilen her çocuğun merkeze uyumunu sağlamak,
• Takibini yapmak,
• Bireyselleştirilmiş psiko-sosyal destek programı hazırlamak,
• Uygulama ve mesleki çalışma planlarını hazırlayarak yürütmek,
• Vaka sunumu yapmak,
• Çocuğun aile ilişkilerini, sosyalleşme ve yaşam becerilerini geliştirmek,
• Öz bakım ve özgüven yeterliliğini geliştirmek,
• Eğitimini yönlendirmek ve desteklemek,
• Çocuğun aldığı sağlık hizmetlerinin sonuçlarını izlemek,
• Çocukların, merkezden ayrıldıktan sonraki hayata hazırlanmasına yönelik çalışmaları yürütmek

Suç Mağduru Çocuklara Yönelik Çocuk Destek Merkezleri: Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiilin kendisine karşı işlenmesi sonucu mağdur olan ve bakım tedbiri kararı verilen çocuklardan psiko-sosyal desteğe ihtiyaç duyduğu tespit edilen çocukların temel ihtiyaçlarını karşılamak.

Çocuk Şube Müdürlükleri korunmaya ve yardımcı muhtaç çocuklarla, ilgili yönetmeliğin 8. maddesine göre işlemlerini yürütmektedir. Bu maddeye göre; çocuk polisi, mevzuatın verdiği yetkiye göre; korunmaya muhtaç olduğundan şüphe edilen, ihmal ve istismara maruz kaldığı ihbar edilen, evden veya bulunduğu kuruluştan kaçan, suça maruz kalan, suç işleme eğiliminde olan, sokakta yaşayan, sokakta çalıştırılan, oturduğu yeri haber vermekten aciz, kendini ifade edemeyen, kimliği tespit edilemeyen, buluntu, mülteci ve refakatsiz çocukların;
a. Kimlik tespitini yapmak,
b. Muhafazasını sağlamak,
c. Kanuni mümessillerini araştırmak,
d. Haklarında yetkili idari veya adli makamlarca verilen kararın niteliğine göre ilgili kuruluşa veya kanuni mümessiline teslimini yapmak ile görevlidir.

Fiziksel istismar: Çocuğun anne baba, öğretmen, bakıcı gibi çocuğa bakmakla yükümlü kişiler tarafından gerçekleştirilen dayak atma, yakma, ısırma, sarsma, kaynar suyla haşlanma gibi olaylar sonucunda kaza dışı her türlü yaralanmasıdır.
Fiziksel istismar olarak tanımlanmış suçlar: Çocuğun aç veya susuz bırakılması, uykusuz bırakılması, zor koşullarda çalışmaya mecbur edilmesi gibi ona karşı merhamet ve şefkatle bağdaşmayacak nitelikte kötü muamelede bulunulması (TCK m. 232). Çocuğun bedeninde sigara söndürülmesi veya diğer ağır yaralamalarda bulunmak, günlerce bir odaya kapatmak gibi kötü muamele boyutunun ötesine geçen davranışlara maruz kalması (TCK m. 86, 94, 96, 109).

Ekonomik İstismar: Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde ya da düşük ücretli iş gücü olarak çalışması veya çalıştırılması “Ekonomik İstismardır”

Çocuklar Açısından Denetimli Serbestlik Uygulanabilecek Hâller
• Hapis cezasının ertelenmesi,
• Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlar,
• Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak,
• Örgüt suçlarında etkin pişmanlık hãli,
• Adli kontrol tedbiri,
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması,
• Koşullu salıverme.

Çocuğa uygulanacak denetimin yöntemi, denetim görevlisince, sosyal incelemeyi yapan uzman veya mahkeme nezdindeki sosyal çalışma görevlisi ile birlikte, görevlendirmeyi takip eden on gün içinde hazırlanacak bir planla belirlenir. Denetim planı hazırlanırken şunlar dikkate alınır:
• Çocuk hakkında alınan tedbirin amacı, niteliği ve süresi,
• Çocuğun ihtiyaçları,
• Çocuğun içinde bulunduğu tehlike halinin ciddiyeti,
• Çocuğun ana ve babası, vasisi, bakım ve gözetiminden sorumlu kimse tarafından çocuğa verilen desteğin derecesi,
• Suça sürüklenmesi sebebiyle tedbir alınmış ise suç teşkil eden fiilin mahiyeti,
• Çocuğun görüşü

Ailesi olmayıp madde kullanan ve sokağa düşmüş ergen ve yetişkin bireylere yönelik 2003 yılına kadar kısa adı UMATEM olan Uçucu Maddeler Araştırma Tedavi ve Eğitim Merkezleri tedavi hizmetleri vermekteydi. 2003’ten sonra madde kullanım yaşının düşmesi ve ailesi olan çocukların da bu tür alışkanlıklar kazanmasının artından yeni yapılanmaya gidilerek sağlık bakanlığı kuruluşları bünyesinde hizmet veren ve kısa adı ÇEMATEM olan Çocuk ve Ergen Madde Bağımlılığı Araştırma ve Tedavi Merkezleri açılmıştır. Ülkemizde çoğu ilimizde olan bu merkezlerin tedavi programı eklektik yaklaşımları içermekle birlikte, daha çok bilişsel davranışçı yönteme dayanmaktadır. Tedavi en az bir ay sürmekte ve çocuğun durumuna göre kalış süresi uzamaktadır. Ergenlerle yapılan bir çalışma olması nedeniyle esnek bir program uygulanmaya çalışılmaktadır. Çocuklar gün içinde hiçbir şekilde boş kalmamakta, sürekli aktif tutulmaya çalışılmaktadır. Bunun amacı, dikkat eksikliği de olan bu çocukların kendisini oyalamayı bilmemesinden kaynaklanan sorunların çıkmasını engellemektir.

SAMBA Programı
Eğitsel faaliyetler için uzun süreli ayıklığın hedeflendiği SAMBA (Sigara, Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Programı) uygulanmaktadır. SAMBA programı denetimli serbestlikle ortak bir çalışma ile yürütülür. Bu programın amacı: Alkol veya madde konusunda kişinin bilgilenmesini sağlamak, değişim motivasyonunu sağlamak, bulaşıcı hastalıklardan
korunmayı sağlamak ve zarar azaltmak. Yinelemeyi engelleyecek becerileri kazandırmak, öfke ve stresle başa çıkma becerisini öğretmek, etkili iletişim yöntemlerini öğretmek, kişinin alkol/madde kullanımı ile ilgili düşünce hatalarının farkına varmasını sağlamak.