AİLE VE ÇOCUKLA SOSYAL HİZMET

Kağıtçıbaşı'nın yaptığı çalışmaların sonuçlarına göre, 1975 yılındaki çalışmada yüksek çıkan çocuğun faydacı/ekonomik değeri, 2003 çalışmasında ciddi anlamda azalmıştır. Çocuklar artık ekonomik olarak aileye katkı sağlayacak değerler olarak görülmemektedir.

Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi 26 Ocak 1990 tarihinde imzaya açılmış ve imzaya açılışının ilk gününde 61 ülke tarafından imzalanmıştır.

Katılım, çocuğun kendini etkileyecek kararlara dâhil olması için güçlendirilmesini ve kapasitesinin artırılmasını teşvik eden bir süreçtir. Katılım ayrıca kendini ve düşüncelerini ifade etme özgürlüğünü ve temel sivil hakları içerir. Çocuğun katılım hakkı,     Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin               12. maddesinde aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.

Madde 12 – Her çocuk, kendisini ilgilendiren herhangi bir konu ya da işlem sırasında görüşlerini serbestçe ifade etme, görüşlerinin dikkate alınmasını isteme ve katılma hakkına sahiptir.

Risk altındaki çocuk, fiziksel ve psikolojik gelişimleri ve kişisel güvenliği tehlikede olan; ana babasız, bakıcısı tarafından terk edilmiş; fuhuş, dilencilik, alkollü içkiler veya uyuşturucu madde kullanma gibi sosyal tehlikelerle ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan çocuk olarak tanımlanabilir.

Çocukta davranış bozuklukları ve sürekli ya da aşırı ağlayan çocuk, çocuk istismarında çocukla ilgili risk faktörleri iken; yoksulluk çocuk istismarında aile ile ilgili risk faktörlerindendir.

Çocuğa verilen değerin az olması çocuk istismarında toplumla ilgili risk faktörlerindendir. Üvey anne-baba olma ve sık aralıklarla doğum yapan anne ebeveynler ile ilgili risk faktörlerinden iken; Çocukta okul başarısızlığı ve antisosyal arkadaş grubu çocuk ile ilgili risk faktörlerindendir.

Ayşe’nin babası kızına sıcaklık göstermeyerek ve onun ihtiyaçlarına karşı duyarsız kalarak kızını reddetmekte ve başkalarının yanında kızını azarlayarak onu aşağılamaktadır. Bu davranışlar babanın kızına duygusal istismar uyguladığını göstermektedir.

Çocuğun yaramaz olması çocuğu suça iten bir etken değildir. Fakat, sağlıksız aile ilişkileri ve aile içi şiddet çocuğu suça itebilir. Ayrıca çocuğun parçalanmış bir ailede büyümesi ve ailede suç işleyen başka bireylerin olması çocuğun suç işlemesine sebep olabilir.

Çocuk hakları sözleşmesi ilkeleri; ayrımcılığın önlenmesi, eşitlik,
adalet çocuğun yüksek yararının gözetilmesi, çocuklara sevgi, hoşgörü, çocuğun kendisiyle
ilgili süreçlere katılımı ve görüşlerinin alınması boyutlarını içerir.

Bu çocuklardan yaşı çalışmak için uygun olanlara meslek edindirilmesi bir sosyal hizmet uygulamasıdır.

Çocuğun psikolojik değeri eğlence, oyun oynama, gurur duyma, başarı hissi
ve arkadaşlık gibi durumları ifade etmektedir.

Çocuk hakları; çocuğun, fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal, ahlaki ve ekonomik bakımdan, özgürlük ve insan onuruna yakışır, sağlıklı bir biçimde yetişebilmesi için ona hukuk kurallarıyla tanınan yetkiler ve menfaatlerdir. Çocukları zarar görmekten ve istismardan korumayı; onları duygusal olarak uygun tarzda yetişmeleri için şans vermeyi; sağlık, barınma ve eğitim gibi temel ihtiyaçları sağlamayı öngören haklara çocuk hakları denilmektedir.

Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi; insan hakları ilke ve standartlarının çocuklar açısından geliştirildiği bir sözleşmedir. Sözleşme 26 Ocak 1990 tarihinde imzaya açılmış ve imzaya açılışının ilk gününde 61 ülke tarafından imzalanmıştır. Türkiye Sözleşmeyi imzalayan 43. ülke olmuştur. Sözleşme, şu an 193 ülke tarafından imzalanmış durumdadır ve bu sayı diğer tüm insan hakları belgelerine atılan imzalardan daha fazladır.

Eşitlik-ayrım gözetmeme ilkesine göre kanun önünde, politikalarda ve uygulamalarda eşitlik ve ayrım gözetmeme, tüm insanlar için temel haklardan birisidir. Bu ilke, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi başta olmak üzere birçok uluslararası sözleşmede yer almış ve hatta eşitlik bakışı, bu sözleşmelerin temelini oluşturmuştur.

Katılım, çocuğun kendini etkileyecek kararlara dâhil olması için güçlendirilmesini ve kapasitesinin artırılmasını teşvik eden bir süreçtir. Katılım ayrıca kendini ve düşüncelerini
ifade etme özgürlüğünü ve temel sivil hakları içerir (The State of the World’s Children,
2009, s. 15). Çocuğun katılım hakkı, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 12. maddesinde aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.
Madde 12 – Her çocuk, kendisini ilgilendiren herhangi bir konu ya da işlem sırasında
görüşlerini serbestçe ifade etme, görüşlerinin dikkate alınmasını isteme ve katılma hakkına
sahiptir.

Sokaktaki çocuklar çoğunlukla harçlıklarını çıkarmak, aile geçimine katkıda bulunmak ve bazen de tek başına ev geçindirmek amacıyla sokakta çalışan çocukları ifade etmektedir. Yere göre değişmekle birlikte sokakta görülen çocukların çoğu bu gruptandır ve çoğunlukla erkektir. Sokağın çocukları ise ailesi olmayan, evden kaçmış ya da atılmış veya da terk edilmiş, sürekli olarak sokaklarda başı boş dolaşan, yaşayan ve çalışan çocukları ifade etmektedir

Çocuk haklarının yaşama geçmemiş olması v.b. nedenlerle sokağa itilen çocuk sayısı her geçen gün artmaktadır.

Sokak Çocuklarının Korunması ve Rehabilitasyonu İçin Sosyal
Hizmet Uygulamaları aşağıdaki gibidir:
• Ebeveyn bilinçlendirilmesi
• Ailedeki çalışmayanlara iş imkanı sağlama
• Yaşı çalışmak için uygun olan çocuklara meslek edindirme
• Koruyucu aile uygulaması
• Çocuk ve gençlik merkezleri
• Toplumla Çalışma Uygulamaları
• ALO 183
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Sokakta Yaşayan/Çalıştırılan Çocuklara Yönelik Hizmet Modeli

Son olarak toplumla ilgili risk faktörleri ise şu şekildedir:
• Yoksulluk
• Sosyal eşitsizlikler (cinsiyet ile ilgili eşitsizlikler: kız çocuklarının okula gönderilmemesi,
• 13-14 yaşında evlendirilmeleri vb. o toplumda uygulanan ve normal kabul edilen
durumlar
• Korunmaya yönelik yasa olmaması veya uygulanmasındaki aksaklıklar
• Çocuğa verilen değerin az olması
• Organize şiddet (silahlanma, suç hızında artma, büyük sosyal çatışmalar, iç ve dış
savaş çocuk istismarının yaşanmasını kolaylaştıran faktörlerdendir.
• Şiddetin sosyal kabul edilebilirliğinin artması (dayak cennetten çıkmadır vb.)
• Kültürel normlar (kadın ve erkeklerin rolleri, ebeveyn-çocuk ilişkileri ve aile içi
ilişkilerin gizliliği ile ilgili kültürel normlar, ailelerin tercihlerini belirleyen kültürel
değerler ve ekonomik güçler)
• Çocuk-aile politikaları (ebeveynin çocuğu terk etmesi, annenin çalışması, çocuğun bakımının sağlanamaması vb.)
• Sosyal bağlantılar ve komşuluk ilişkilerinin düşük olması

B şıkkı doğrudur. A şıkkı yanlıştır.  Sözleşmede, çocuk haklarının içeriğinde hem çocuklara özgü haklar hem de çocukların insan haklarının genelinden eşit biçimde yararlanmasını sağlamak için alınacak tedbirler yer almaktadır. C şıkkı yanlıştır. Sözleşme 26 Ocak 1990 tarihinde imzaya açılmış ve imzaya açılışının ilk gününde 61 ülke tarafından imzalanmıştır. D ve şıkkı yanlıştır. Sözleşme 26 Ocak 1990 tarihinde imzaya açılmış ve imzaya açılışının ilk gününde 61 ülke tarafından imzalanmıştır. Türkiye Sözleşmeyi imzalayan 43. ülke olmuştur. Sözleşme, şu an 193 ülke tarafından imzalanmış durumdadır ve bu sayı diğer tüm insan hakları belgelerine atılan imzalardan daha fazladır.