AİLE VE ÇOCUKLA SOSYAL HİZMET

Sosyal bir kurum olarak aile, hemen her toplumda var olmuş ve insanlığın geçirdiği tarihsel süreçte farklı yapılanma biçimleriyle değişim göstererek farklı biçimlerde tanımlanmıştır.

Aile, biyolojik ilişkiler sonucu insan türünün devamını sağlayan, toplumsallaşma sürecinin başladığı, karşılıklı ilişkilerin belirli kurallara bağlandığı, o güne dek toplumda oluşturulmuş özdeksel ve tinsel zenginlikleri kuşaktan kuşağa aktaran, biyolojik, psikolojik, ekonomik, toplumsal ve hukuksal gibi yönleri bulunan toplumsal bir birim (Sayın, 1990, s. 2) olarak tanımlanabilir.

Değişen toplum dinamiği artık ebeveynler ve çocuklardan ve/veya diğer aile üyelerinden oluşan aile tablosunu değişikliğe uğratmıştır.

Aileyi anlayabilmek amacıyla ailenin temel özelliklerine de bakmak gerekir. Bu bağlamda ailenin temel özellikleri şöyle sıralanabilir (Maclver ve Page, 1949):
• Aile evrenseldir; aile bütün sosyal ilişkiler içinde evrensellik özelliği göstermektedir.
• Aile duygusal bir temele dayanır.
• Aile kökeni organik bünyemizde olan karmaşık duygularımızla temellendirilmiştir. Bunlar; nesli devam ettirme isteği, annelik, arkadaşlık, ebeveynlik duygularıdır.
• Aile şekillendirme özelliğine sahiptir

Aile yapısının güçlü ve sağlıklı olması, ailenin işlevlerini yerine
getirip getirememesi ile ilgilidir.

Her aile yapısının paylaştığı kaçınılmaz bazı temel görevlerinden söz etmek olasıdır. Bunlar; biyolojik, psikolojik ve ekonomik görevlerdir.

Ailenin işlevleri en genel anlamda;
• Biyolojik (üreme, cinsellik ve neslin devamı gibi)
• Sosyal (statü sağlamak, çocukların eğitimini planlamak, eğitim vermek, boş zaman faaliyetlerini gerçekleştirmek gibi)

Toplumsallaşma ailede başlar.

İnsanlar, özellikle bebekliklerinde çok uzun süreli bir bakım ve güvenliğe ihtiyaç duyar. Bu ihtiyaçların karşılanmasından birincil olarak aile sorumludur.

Birleşik/Bütünleşik aile: Evlenen tüm oğulların eş ve çocuklarıyla baba evinde birlikte yaşamaları ile oluşan aile biçimine denir.

Başta çocuk hakları olmak üzere tüm dünyada çocukları her türlü istismardan koruyan yasalar çıkarılmıştır. Ancak bu yasaların çoğu uygulamaya geçirilememiş, en azından bütün çocuklar için elverişli koşullar yaratılamamıştır. Bu çerçevede bazı sorular düşündürücü niteliktedir. Medyada çocuk istismarı önlenebilmiş midir? gibi. Doğru cevap D seçeneğidir.

Mayer ve Trommsdorff ise içinde Türkiye’nin de bulunduğu 10 farklı ülkenin; Hindistan, Endonezya, Çin, Türkiye, Güney Afrika, Rusya, Polonya, İsrail, Fransa, Almanya, kültürlerinde çocuğun değerine ilişkin yapıları incelemişlerdir. Çalışmanın bulgularına göre İsrail ve Çin dışında tüm kültürlerdeki yetişkinler,iki veya üç çocuğa sahip olmanın gerektiğini belirtmişlerdir. Doğru cevap A sçeneğidir

Çocuk hakları; çocuğun, fiziksel, zihinsel,duygusal, sosyal, ahlaki ve ekonomik bakımdan, özgürlük ve insan onuruna yakışır, sağlıklı bir biçimde yetişebilmesi için ona hukuk kurallarıyla tanınan yetkiler ve menfaatlerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Çocuk hakları sözleşmesi ilkeleri; ayrımcılığın önlenmesi, eşitlik, adalet çocuğun yüksek yararının gözetilmesi, çocuklara sevgi, hoşgörü, çocuğun kendisiyle ilgili süreçlere katılımı ve görüşlerinin alınması boyutlarını içerir. Doğru cevap E seçeneğidir

Risk altındaki çocuk, fiziksel ve psikolojik gelişimleri ve kişisel güvenliği tehlikede olan; ana babasız, bakıcısı tarafından terk edilmiş; fuhuş, dilencilik, alkollü içkiler veya uyuşturucu madde kullanma gibi sosyal tehlikelerle ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan çocuk olarak tanımlanabilir. Doğru cevap E seçeneğidir

Dünyada çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri kapsamında ifade edilen ve çocukların çalıştırıldığı çok sayıda iş alanları bulunmaktadır. Bunlar kısaca; tehlikeli işlerde çalıştırılma,ev işlerinde zorla çalıştırılma, fuhuş veya cinsel sömürü, kölelik ve borç karşılığında zorla çalıştırılma olarak belirtilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir

Şiddet, madde bağımlılığı, suça karıştırılma, sağlık sorunları, cinsel istismar gibi çocukları sokakta bekleyen risk ve tehlikeler vardır. Doğru cevap C seçeneğidir

Sokak çocuklarının korunması ve rehabilitasyonu için sosyal hizmet uygulamalar;

Ebeveyn bilinçlendirilmesi

Ailedeki çalışmayanlara iş imkanı sağlama

Yaşı çalışmak için uygun olan çocuklara meslek edindirme

Koruyucu aile uygulaması

Çocuk ve gençlik merkezleri

Toplumla Çalışma Uygulamaları

 ALO 183

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Sokakta Yaşayan/Çalıştırılan Çocuklara Yönelik Hizmet Modeli

Doğru cevap B seçeneğidir.

Çocukların ana babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle görevli kişiler (öğretmen,usta, bakıcı anne vb.) Doğru cevap E seçeneğidir

Aile ile ilgili risk faktörleri;

Yoksulluk

 Evsizlik

 İşsizlik

 Düşük eğitim düzeyi

 Zamansız ve istenmeyen gebelik veya evlilik dışı gebelik

 Çok çocukluluk

 Stresli iş ortamı veya iş yaşamında başarısızlık

 Stresli yaşam olayları

 Zayıf destekli tek ebeveyn

 Sosyal izolasyon ve sosyal destek zayıflığı

 Kültürel açıdan uyumsuzluk

Sağlık, bakım ve sosyal hizmet olanaklarına yeterince ulaşamama. Doğru cevap C seçeneğidir