AİLE VE ÇOCUKLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 9

Risk altındaki çocuk, fiziksel ve psikolojik gelişimleri ve kişisel güvenliği tehlikede olan;
ana babasız, bakıcısı tarafından terk edilmiş; fuhuş, dilencilik, alkollü içkiler veya uyuşturucu madde kullanma gibi sosyal tehlikelerle ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız
bırakılan çocuk olarak tanımlanabilir. Genel olarak sosyoekonomik yetersizlikler, alkol ve
madde bağımlılığı, ağır koşullar altında çalıştırılma, ihmal ve istismar, suça sürüklenme
gibi sorunlar risk altındaki çocukların karşı karşıya oldukları ya da içinde yaşadıkları tehlikeleri ifade etmektedir.

• Aile içi şiddete maruz kalmaları
• Ailelerinin parçalanması
• Ailenin bakamayacağı sayıda çocuk yapması
• Ekonomik yetersizlik
• İstenmeyen gebelikler sonucu dünyaya gelmeleri
• İstismara uğramaları ve kurtuluşu sokakta aramaları
• Çarpık kentleşme sonucu sağlıksız yerleşim bölgelerinde olmaları
• Çocuk haklarının yaşama geçmemiş olması v.b. nedenlerle sokağa itilen çocuk sayısı her geçen gün artmaktadır

Sokak Çocuklarının Korunması ve Rehabilitasyonu İçin Sosyal
Hizmet Uygulamaları
• Ebeveyn bilinçlendirilmesi
• Ailedeki çalışmayanlara iş imkanı sağlama
• Yaşı çalışmak için uygun olan çocuklara meslek edindirme
• Koruyucu aile uygulaması
• Çocuk ve gençlik merkezleri
• Toplumla Çalışma Uygulamaları
• ALO 183
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Sokakta Yaşayan/Çalıştırılan Çocuklara Yönelik Hizmet Modeli

Sözleşmenin 39. maddesi, “çocuğun gerek bedensel gerek zihinsel bakımdan tam erginliğe ulaşmamış olması nedeniyle doğum sonrasında olduğu kadar, doğum öncesinde de
uygun yasal korumayı da içeren özel güvence ve koruma gereksiniminin bulunduğu” temelinde düzenlenmiştir

I ve II

Çocukla ilgili risk faktörleri şu şekildedir (Yalçın, 2011):
• Çocukta hiperaktivite, tik, kekemelik
• Engelli çocuk (fiziksel sakatlık, doğumsal anomaliler, zeka geriliği )
• Sürekli veya aşırı ağlayan çocuk
• Çocukta davranış bozuklukları
• Çocukta okul başarısızlığı
• Anti sosyal arkadaş grubu
• Bazı toplumlarda kız çocuğu olmak
• Gebe annenin diğer çocuğu olmak
• Az uyuma ve uyku düzensizlikleri
• İkiz, üçüz çocuklardan biri olmak
• Düşük doğum ağırlıklı ve/veya prematüre çocuklar
• Çocuğun beklenen, istenen cinsiyette olmaması
• Yemek yemeyen iştahsız çocuk veya aşırı iştahlı çocuk
• Gece işemeleri (enüresis)
• Kronik hastalıklar ve çocukluk travmaları

Anne baba ile ilgili risk faktörleri şu şekildedir:
• Çocukluklarında istismara uğramış olmaları (ailede değişik tipte istismarların kuşaktan kuşağa geçmesi – saldırganlık)
• Mutsuz çocukluk geçirmiş olmaları
• Her türlü ruhsal problemler ve hastalıklar (depresyon, kişilik bozuklukları)
• Duygusal açıdan olgunlaşmamış olmaları (çocuğun sorumluluğunu alabilecek olgunlukta olmamaları)

Aile ile ilgili risk faktörleri ise şu şekildedir (Yalçın, 2011):
• Yoksulluk
• Evsizlik
• İşsizlik
• Düşük eğitim düzeyi
• Zamansız ve istenmeyen gebelik veya evlilik dışı gebelik
• Çok çocukluluk
• Stresli iş ortamı veya iş yaşamında başarısızlık
• Stresli yaşam olayları
• Zayıf destekli tek ebeveyn
• Sosyal izolasyon ve sosyal destek zayıflığı
• Kültürel açıdan uyumsuzluk
• Sağlık, bakım ve sosyal hizmet olanaklarına yeterince ulaşamama

Eşlerin en az iki yıllık evli olmaları ve her ikisinin de yirmi yaşını doldurmuş bulunmaları.

Ludwig’e göre (2006) fiziksel istismar; birincil olarak ihmal sonucu, (1) çocuğun güvenliğinin tehlikeye girmesi, (2) çocuğun fiziksel yeteneklerinin geçici ya da kalıcı olarak zarar
görmesi, (3) sürekli tekrarlandığı anlaşılan ve tanımlanamayan fiziksel yaralanma belirtilerinin gözlenmesidir.

4-6 yaş aralığı

Yurt dışına çıkılmak istenmesi durumunda, çocuğun emanet edileceği kişiyi il müdürlüğüne bildirmek

Çocuk evleri; en çok 6-8 çocuğun barınıp yaşamlarını sürdürebileceği, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği, toplu yaşamın getirdiği olumsuzlukları yaşamadan hayatını devam ettirebileceği ev tipi kuruluşlardır.

Çocuk evleri ilk olarak çocuk grup evi adı altında Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne bağlı Çevre Eğitim Sağlık Sosyal Yardımlaşma Vakfı ile iş birliği protokolü ile 2000 yılında Ankara ilinde açılmıştır.

Çocuk evleri faaliyetleri, 24 saat esasına dayalı olarak yürütülür. Her bir çocuk evinde en fazla 3 bakım elamanı görevlendirilir.

Koordinasyon Merkezinin Görevleri
• Koruyucu aile ve evlat edindirme hizmetinden yararlandırılamayacak çocuklara öncelik tanımak,
• Çocuklar arasında cinsiyet, yaş ve kardeş olma durumunu değerlendirmek, aynı evde kalması uygun bulunan en küçük ve en büyük çocuk arasındaki yaş farkının en fazla üç yaş olmasını, seçilecek çocukların kardeş olması durumunda ise yaş farkı aramamak,
• Çocuk evine kabul edilen çocuğun uyumu için gerekli mesleki çalışmaları yapmak,
• Çocuk evinde bakılan çocukların, çocuk evinden ayrılacak çocuğun, yeni yaşantısına hazırlanması, toplum içinde izlenmesi konusunda gerekli çalışmaları yürütmek,
• Çocuk evinde hizmetin verimliliğini artırmak ve personelin çocukların özelliğine uygun davranış geliştirmelerini sağlamak amacıyla çocuk evi personeline eğitim programları ve seminerler düzenlemek,
• Çocukların sağlık dosyalarının oluşturulmasını sağlamak,
• Çocukların psikolojik, sosyal ve bedensel yönden gelişimlerinin sağlanması amacıyla sosyal, kültürel ve sportif etkinlikler düzenlemek.

Sevgi evleri, çocukları toplu yaşamın beraberinde getirdiği risklerden uzak tutacak ev ve aile ortamının oluşturulmaya çalışıldığı kuruluşlardır. Sevgi evleri projesi, özellikle kurum bakımının sakıncaları ve uygulamalardaki verimsizliklerden ötürü çocukların kurumlarda bakımına (çocuk yuvası ve yetiştirme yurtları) bir alternatif çalışma olarak SHÇEK tarafından ilk defa 2000 yılında uygulama konan ve 2005 yılında geliştirilen bir projedir.

Çocuk Evleri Sitesi; 0-12 yaş erkek, 0-18 yaş kız çocuklardan korunmaya muhtaç olanların fiziksel, psiko-sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamaya uygun durumda olan çocukların ailelerine dönme koşullarını oluşturmayı, ailelerine dönemeyecek durumda olanların ise alternatif hizmet modellerinde yararlandırılmasını amaçlamaktadır.

Çocuk Evleri Sitesi; 0-12 yaş erkek, 0-18 yaş kız çocuklardan korunmaya muhtaç olanların fiziksel, psiko-sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamaya uygun durumda olan çocukların ailelerine dönme koşullarını oluşturmayı, ailelerine dönemeyecek durumda olanların ise alternatif hizmet modellerinde yararlandırılmasını amaçlamaktadır.

Merkezler, çocukların mağduriyet, suça sürüklenme ve sokakta yaşama durumları dikkate alınarak yaş ve cinsiyetine göre ayrı ayrı ihtisaslaştırılmıştır. Merkeze yerleştirilen çocukların, sosyal çevreleri ile toplumdan gelebilecek olumsuz etkilere karşı korunması amacıyla merkezin adresi gizli tutulur; iletişim bilgileri elektronik ortam da dâhil olmak 228üzere paylaşılmaz ve merkeze tabela asılmaz. Merkezlerde 11-14/15-18 yaş grubu çocukların kabulü sağlanır.