AİLE VE ÇOCUKLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 19

Kadının insanlık tarihi boyunca aile içinde ve dışında üstlendiği rolleri ele alan feminist kuram aile içi ilişkiler bağlamında da uygulayıcıların yararlandığı bir kuram olmuştur. Bu kuram; aile içi ilişkileri ve çatışma kaynaklarını, sömürü, patriyarki ve cinsiyet kavramları çerçevesinde ele alır.

Psikanalitik kuram, sağlıklı kişilikten çok hastalıklı kişiliğin nasıl oluştuğunu açıkladığı, hastalık ve yetersizlikler üzerine odaklandığı, objektif verilere dayanılmadığı, geçerli ve güvenilir kaynaklar kullanılmadığı, kişilik gelişiminde yaşamın ilk altı yılına özel bir önem verilerek, daha sonraki dönemlere ait yaşantıların fazla önemsenmediği gibi eleştirilerle karşı karşıya kalmıştır. Kuramın güçlü yönleri ise bilinçaltı güçlerin aile ve evlilik hayatına etkisine dikkat çekmesi ve aile üyelerinin şimdiki yaşantılarının geçmişteki, özellikle çocukluk yıllarındaki temellerine inerek aile üyelerinin bu konuda bilinçlenmesini sağlaması olarak sayılabilir.

Bireyler stresli olduklarında iletişimlerinde genellikle dört problemli örüntüden birine başvururlar: Bunlar yatıştırma, suçlama, hesap yapma ve dağıtma olarak gruplandırılmıştır. Bunların hepsi de, düşük kendilik değerinin ürünüdür ve kırılganlığı örtmeye çalışmaktadır.

Yatıştırıcılar daima başkalarının onayını almaya çalışan “evet efendim”cilerdir. Karşısındakini memnun etmeye çalışırlar ve özür dilerler. Virginia Satir bu pozisyonu anlayabilmek için şu beden duruşunu denemeyi önerir. Dizinizin birisini yere değdirirken bir elinizi yalvarırcasına uzatın, ensenizi dik tutun ve başınızı yukarı doğru uzatın. Suçlayıcılar diktatör patronlardır, sert ve gergindirler, sesleri soğuk ve yüksektir. İri elleri kalçalarındadır ellerinin işaret parmağı size doğrudur.
Hesapçılar her şeyi analiz ederler. En ufak bir duygu belirtisi göstermezler. Bazen bunlara ‘süper mantıklılar’ da denir. Bunlar akıllı ve mantıklıdırlar ancak insanlara karşı soğuk ve mesafelidirler ve bu kişiler, fiziksel olarak bir bilgisayar gibi katı ve sakindirler. Sanki belkemiklerinden başlayarak ense arkalarına doğru uzanan uzun ve sert bir demir çubuk vardır.
Dağıtıcılar kafa karıştırıcılardır, söylediklerinin bir anlamı yoktur. Şarkı söyler gibi bir ses tonuna sahiptirler ve hiçbir zaman belli bir noktaya odaklanmazlar. Satir’in bunları tanımlamak için gösterdiği imaja göre yana eğik olan başı sürekli hareket halindedir ve de kollar, beden ve ağız farklı yönlere doğru uzanmaktadır.

Yaşantısal aile danışmanlığını dört unsuru:
• İçtenlik ve kabul,
• Güçlü yaşantısal şimdi ve burada teknikleri,
• Profesyonelin keşfetme çabası,
• Profesyonelin rahat ve insancıl yapısı

Yaşantısal aile danışmanlığı yaklaşımının temel becerileri;

 Ailenin kendi heykelini yapması

Duyguların ifade edilmesi

Dokunma

Yapısal aile danışmanlığının temel becerileri

• Katılma ve uyum sağlama (dahil etme)
• Canlandırma
• Yapısal harita çıkarma
• Etkileşimlere odaklanma ve bunları değiştirme
• Sınır çizme
• Dengeleri değiştirme
• Kısır varsayımları sorgulama

Kadının erkeğe “sana banyoyu temizlemeni söylemekten bıktım” şeklindeki ifadesi analog iletişim örneğidir ve aynı anda iki mesaj iletmektedir. Birinci mesajda “banyoyu temizle” derken, ikinci mesajda ise “bu evde patron benim” demeye çalışmaktadır.

Dolaylı yönergede belirli bir davranışı yapmaktan ziyade kısıtlayıcı yönlendirme yapılarak belirli davranışların özellikle
yapılmaması istenir. Örneğin 12 yaşındaki oğlunun yatağını ıslatmasını endişe eden bir anneden çocuğunu her  gün sabahleyin dörtte kaldırarak yatağını kontrol etmesi istenir. Eğer yatak ıslaksa çocuğu  uyandırır ve uyandırılan çocuk sabahleyin yedi oluncaya kadar bir kitaptaki yazıları el yazısıyla kopyalar. Böylelikle çocuk el yazısını geliştirecektir. Şüphesiz ortaya çıkan sorun için geliştirilen dolaylı yönerge sorundan daha zahmetli olduğu ve güçlük yarattığı için çocuğun  altını ıslatma sorunu kısa süre sonra ortadan kalkmaktadır. Başka bir deyişle ifade edecek olursak, kişiler için semptomları sergilemek bu semptomlardan vazgeçmekten daha güç olduğunda kişi semptomlarından kurtulur.

Hesapçılar her şeyi analiz ederler. En ufak bir duygu belirtisi göstermezler. Bazen bunlara ‘süper mantıklılar’ da denir. Bunlar akıllı ve mantıklıdırlar ancak insanlara karşı soğuk ve mesafelidirler ve bu kişiler, fiziksel olarak bir bilgisayar gibi katı ve sakindirler. Sanki belkemiklerinden başlayarak ense arkalarına doğru uzanan uzun ve sert bir demir çubuk vardır.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2014), “Türk Aile Yapısı Araştırması” sonuçlarına
göre son 50 yıl içinde Türkiye’deki aile yapısında çok önemli değişimler meydana gelmiştir. Bu değişimler aşağıda on başlık altında özetlenmiştir:
1. 1980’li yılların ortalarına kadar dirençli bir yapı göstererek %25 seviyesinde kalan geniş aile, bu tarihten itibaren yaşanan çok güçlü sosyoekonomik ve demografik dönüşümlerin sonucu olarak direncini kaybederek 2010 yılına doğru gelindiğinde %12 seviyesine kadar gerilemiştir. Geniş ailenin direncinin kırılarak
hızlı bir şekilde azalma sürecine girmesinin temel olarak geniş ailenin en önemli
alt aile biçimi olan ataerkil dirençli yapısının ortadan kalkması ile ilişkili olduğu
görünmektedir.

İhmal: Kişinin sosyal, psikolojik ve ekonomik ihtiyaçlarını gidermemedir. Örneğin çocuğun okul ihtiyaçlarını karşılama gücü olduğu halde ertelemek. Doğru cevap E'dir.

Aile içinde eşler arasındaki şiddetin en yaygın türü kadına yönelik şiddettir. Doğru cevap A'dır.

Ekonomik şiddetin varlığını gösteren hareketlere; “Kadının çalışmasına veya iş yaşantısında ilerlemesine engel olmak, para vermemek veya kısıtlı şekilde para vermek, ailenin tasarrufları gelir ve giderler hususunda bilgi vermemek, aileyi ilgilendiren ekonomik konularda tek başına karar almak, çalışmayı reddedip kadının gelirini harcamak” örnek gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

İhmal, çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin, çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır. Doğru cevap A'dır.

Bir çocuğun fiziksel olarak istismar edilip edilmediğini anlamak için şu soruları sormak gerekir:
• Çocuk yaşına göre diğerlerinden daha mı sık yaralanıyor?
• Çocukta birden çok yara var mı?
• Yaralanmalar tanınabilir şekiller ya da çürük, yırtık, kırık, yanık, kafa yarası ve iç
yaralanma olarak mı meydana geliyor?
• Yaralanmalar gelişim çağındaki bir çocuk için olanaksız görünen türden mi?
• Yaralanmalar için verilen açıklamaların bir anlamı var mı?

Doğru cevap D'dir.

Aile ile madde kullanımı arasındaki ilişki aşağıdaki gibi özetlenebilir;
1. Madde kullanan gençlerin büyük çoğunluğunun ailesinde de uyuşturucu madde kullanan kişiler saptanmıştır.
2. Madde kullanan gençlerin aileleri genellikle ihmal eden, yeterli kontrol, sevgi ve destek sağlamayan, gevşek disiplinli ana babalardır. Madde bağımlılığı aileyi her yönden etkileyen bir hastalıktır.
3. Kimi ailelerin ise ileri derecede katı, baskın, çocuğun gelişimine olanak tanımayan yapıya sahip olduğu belirlenmiştir.
4. Boşanmış, ayrı yaşayan, ebeveynden birinin kaybedilmiş olduğu, parçalanmış aile çocuklarında uyuşturucu madde kullanımı yaygındır.
5. Anne babanın iyi birer model olmaması da önemli bir etkendir. Sorunlar karşısında aciz kalan, çözüm üretemeyen ya da uyuşturucu maddelere karşı hoşgörülü ailelerin çocukları risk altındadır.
6. Aile içinde gencin özdeşim kurabileceği bir bireyin olmaması önemli sorunlar yaratabilmektedir.
7. Aşırı koruyucu, kollayıcı ailenin çocuklarında da uyuşturucu kullanımı yaygın olduğu gözlenmiştir.

Doğru cevap B'dir.

Boşanma, yasal, duygusal, ekonomik, ebeveynlik, sosyal ve psikolojik boyutları olan bir sosyal sorundur. Hukuki sorunlar boşanmanın yasal; eşlerin birbirine yabancılaşması duygusal; para ve mal bölümü gibi konular ekonomik; çocukların velayeti ile ilgili konular ebeveynlik; arkadaşlıklar ve sosyal ilişkilerdeki değişimler sosyal; bireyin bağımsızlığı ve yeni yaşamına uyumu ise psikolojik boyutta yer alır. Doğru cevap C'dir.

Aile içi iletişimde çatışmaların yaşanması sorunlara çocuklarda güvensizliğe neden olur. Doğru cevap E'dir.

Depresyon gibi, psikolojik bir sıkıntıyı burada ifade ettiğimiz çevresel bağlamlardan bağımsızmış gibi ele almak ve yalnızca bireyin iç ruhsal dinamiklerinde aramak artık ‘indirgemecilik’ olarak değerlendirilmektedir

ABD’de aile sosyal hizmetinin öncüsü olan Mary Richmond, ‘Sosyal Teşhis’ adlı kitabında ailenin doğal bağlamında incelenmesi ve bir bütün olarak tedavi edilmesi gerektiğini yazdığında yıl 1917’dir.