AİLE SOSYOLOJİSİ

Demografik dönüşümün ilk aşamasında doğum oranları yüksektir. Kadın başına ortalama 7 veya daha fazla doğum gerçekleşir. Ancak yüksek doğum oranına rağmen bebek ve çocuk ölümlülük oranları çok yüksektir. Doğan bebeklerin neredeyse yarısı yetişkinliğe ulaşamadan yaşamını yitirir. Yaşlı ölüm oranları da oldukça yüksektir. Bu yaşlı bağımlılık oranlarının düşük olması anlamına gelir. Aile yapılarında daha çok geniş ve ataerkil aile biçimleri görülür. Bu bilgiler ışığında doğru cevap B'dir.

Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2019 verilerine göre Türkiye, yaşlı nüfus oranlarının en yüksek ve en düşük olduğu ilk 10 ülke arasında değildir. Aynı zamanda Türkiye'deki yaşlı nüfus oranı dünya ortalamasından çok yüksek ya da düşük de değildir. Türkiye'nin yaşlı nüfus oranının dünya ortalamasına oldukça yakın olduğu belirtilmektedir.

Modernlik ve küreselleşme ile birlikte aile sistemleri de değişime uğramaktadır. Modernlik ve küreselleşme ile birlikte ataerkillik gerilemekte, doğurganlık azalmakta, evlilik ve cinselliğe yaklaşım değişmektedir. Bu değişmeler de boşanma oranlarında, tek ebeveynli ailelerde, nikahsız birlikteliklerde artışa neden olmaktadır. Verilenlere göre II ve III'ü içeren D seçeneği doğrudur.

"Ortanca yaş”, 2000’li yılların başında 26 iken 2018’de 40’a değil 32'ye yükselmiştir. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2018 yılında yüzde 20 değil 9 olmuştur. 20-30 yıl önce bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısı 2,6 iken günümüzde doğurganlık 1,2 değil 2,1 civarındadır. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 2019 yılında Türkiye nüfusu 85 milyon değil 83 milyon 154 bin 997 kişiye ulaşmıştır. Doğuşta beklenen yaşam süresi 1950’lerin başında 44 iken, 2016-2018 döneminde 78 yıla ulaşmıştır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Türkiye’de iç göçte şehirden şehire doğru göçlerin payı yükselmektedir. Ancak köyden şehire, şehirden köye ve köyden köye doğru olan göçlerin payı ise azalma eğilimindedir. 2016 yılındaki şehirden köye göç oranı 2009 yılının neredeyse yarısıdır. Doğru cevap I ve III'ü içeren C seçeneğidir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı çalışması ülkemizde kadınların ve erkeklerin evlenecekleri kişide aradıkları özellikleri ortaya koymuştur. Sonuçlara göre tercihlerin sıralamasında büyük benzerlikler olmakla birlikte en önemli özellik farklılık göstermektedir. Buna göre kadınlar evlenecekleri kişinin bir işinin olmasını en öncelikli görürken erkekler kadının ilk kez evlenecek olmasını en önemli özellik olarak görmektedir. Doğru cevap E'dir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2016 verilerine göre sosyoekonomik statüye göre kadınların hanede karar alıcı olduğu konular oransal olarak değişebilmektedir. Ancak statüler açısından en çok ve en az karar alıcı olunan konular sıralama olarak değişmemektedir. Buna göre kadınlar oransal olarak en çok alışveriş, en az da tatil ve eğlence konularında karar alıcı konumundadır. Doğru cevap E'dir.

Kağıtçıbaşı ve ekibi tarafından, Çocuğun Değeri araştırmalarında çocuğa atfedilen ekonomik, psikolojik ve sosyal olmak üzere üç farklı değer türü tanımlanmıştır. Çocuğun ekonomik değeri, öncelikle eve ekonomik açıdan gelir getirmesi ve katkı yapması, çocuğun ev işleri yapması ve yaşlılıkta anne ve babasına bakım sağlamasını ifade eder. Dolayısıyla doğru cevap A'dır. Diğer seçeneklerde yer alanlar çocuğun psikolojik ve sosyal değeri ile ilgilidir.

Psikolojik veya duygusal bağımlılık modeline ailede çocukların psikolojik değeri ön plana çıkmıştır. Çok sayıda çocuk sahibi olmanın anlamı azalmıştır. Psikolojik/duygusal yatırımlar hem ebeveynlere hem de çocuklara yönelmiştir. Doğru cevap yalnız I'i içeren A seçeneğidir.

Aile tipolojilerinin yaygınlığı ve değişimi hakkında yürütülen demografik araştırmalardan elde edilen bulgular bir bütün olarak incelendiğinde Türkiye’de çekirdek aile tipinin, tüm aile tipleri arasında büyük çoğunluğu oluşturduğu görülür. Son elli yıl içinde çekirdek aile tipinin yaygınlığı yaklaşık yüzde 10 oranında artmıştır. Geniş aile tipolojilerinin yaygınlığı azalma eğilimindedir. Bu durum özellikle ataerkil geniş aile için daha belirgindir. Bir başka deyişle ataerkil geniş aile tipinin yaygınlığı azalmaktadır. Dağılmış/çözülmüş ailelerin oranı ise son elli yılda iki kattan daha fazla bir artış göstermiştir. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de orta sınıfın büyümesi, göç, sağlıksız kentleşme, yoksulluk, küreselleşmenin kültürel etkileri gibi büyük çaplı sosyal değişmeler Türk aile yapıları üzerindeki etkileri, 1990’lı yıllarda iyice görünür hâle gelmiştir

Endüstriyel üretim ulusal veya uluslararası düzeydeki pazarlara yönelik olarak yapılır ve hem üretim, hem yönetim süreçleri bilimsel yöntemlere göre gerçekleştirilir.

Geleneksel toplumlarda bireysellik ve otonominin değerler skalasında öne çıkmasıyla birlikte, aile üyelerinin ayrı hanelerde yaşama eğilimi de yükselir.

Modern toplumların oluşumuyla aile yapılarındaki dönüşüm, en genel ifadesiyle geniş aile olarak ifade edilen büyük veya karmaşık yapıdaki ailelerin payının azalması ve çekirdek olarak ifade edilen küçük ve basit ailelerin payının artmasıdır.

Ekonomik yapının endüstrileştiği ve nüfusun daha büyük kesiminin kentlerde yaşamaya başladığı dönemde   çocuk sahibi olmanın ve yetiştirmenin maliyeti geçmişe göre önemli düzeyde artar. Ayrıca ailenin ekonomik üretim işlevi azaldığı için çocuktan ekonomik fayda ve beklenti de eskisi kadar yüksek değildir.

Göçlerin yönü dikkate alındığında, günümüzde Türkiye’de iç göç daha ziyade kentten kente doğru göçler şeklindedir. Köyden kente, şehirden köye ve köyden köye doğru olan göçlerin payı ise azalma eğilimindedir.   Bu süreçte göç eden sadece işgücü değil, göç yönünde küçük ve orta büyüklükteki sermaye hareketliliği de yaşanmaktadır. Ayrıca, zaman içinde iller arası göç edenlerin payı azalırken il içi hareketliliğin payı artmaktadır

Doğurganlık çağı   15-49 yaş grubunu kapsamaktadır

Bugün sadece Türkiye’de değil dünyada da gençler daha geç yaşlarda evlenmektedir.

Ailelerde erkekler ve kadınların farklı türde görevleri yerine getirebildiği ancak cinsiyetler arasında eşitliğin ve ev içi işbölümünün daha eşitlikçi olduğu aileler simetrik aile olarak isimlendirilmektedir. Bu ailelerin iş yaşamına katılımları ve Küreselleşen dünya ile bütünleşme eğilimleri yüksektir.

Yoksulluğun aile yapıları üzerindeki başlıca olumsuz etkileri arasında; aile bireylerinde sağlık sorunlarının ortaya çıkması, kadının ve özellikle de çocukların uygun olmayan ortamlarda çalışması, çocukların eğitimden uzaklaşması, ailenin kötü
ortamlarda yaşaması, eşler arasındaki ilişkilerin bozulması, aile içi şiddet, suça eğilim, ailenin parçalanması,
toplumsal çevre ile ilişkilerin bozulması ve ruh sağlığının bozulması sayılabilir