AİLE SOSYOLOJİSİ

Doğru cevap "a" şıkkıdır, çünkü diğer şıklarda metinde bulunan tanımlar veya başka bir bilim adamının tanımı vardır. Wincnh ise aileyi, “kuşak
ilişkilerine göre ana, baba ve çocuklardan meydana
gelen bir gruptur” olarak ifade etmiştir.

Doğru cevap "b" şıkkıdır.  Çocuklar dâhil dayanışmaya bağlı grupların bulunduğu ve bütün toplumlarda var olan, insanları birbirine  bakmaları için bir araya getiren sosyal kuruma aile denir. Günümüzde sokağa terk edilip devletin bakımını üstlendiği bireyler hariç her birey bir aileye sahiptir. Evlilik, ortak soy veya evlat edinmeye dayalı sosyal bağa akrabalık denir. İki eşi birleştiren tek eşli evlilik monogami olarak tanımlanırken iki veya daha fazla eşten oluşan evlilik poligami olarak tanımlanmıştır. Gelişmiş ülkelerde monogami evliliklere izin verilirken Afrika ve Ortadoğu’da poligami daha fazla görülmektedir. Bir erkek ve iki veya daha fazla kadının evlenmesi polijini, bir kadın ile iki veya daha fazla erkeğin evlenmesi poliandri olarak tanımlanır.

Bazı toplumlarda levirat ve sororat evlilikler de söz konusudur. Bir erkek öldüğünde geride eşi ve çocukları kalıyorsa kadının ölen erkeğin erkek kardeşiyle (kayınbirader) evlenmesine levirat evlilik denir. Bu evlilikte amaç dul kalan kadın ile çocuklarının
yaşamını güvence altına almak, akrabalık bağlarının devamını sağlamak ve kadının cinselliğinin devamı ile gelecekte doğacak çocuklar üzerinde hak sahipliğini devam ettirme gayesi vardır. Erkeğin ölen eşinin kız kardeşiyle (baldızı) evlenmesine ise sororat evlilik denir. Kız veren aile, ölen kişinin yerine bir kız daha vererek hem ilişkiyi devam ettirmiş olur hem de torunlarının bakımını garanti altına almış olur. Sororot ve leviratın evliliklerin uygulandığı toplumlarda iki aile arasında kurulmuş kayınlık ilişkileri eşlerden birinin ölümünden sonra bile devam ettirilir.Potansiyel eşlerini aynı yaş, ırk, din, mezhep veya sosyal sınıf ile sınırlayan aynı sosyal kategorideki insanların evlenmesine endogami (içeriden evlenme) denir. Yaş, ırk, din, mezhep veya
sosyal sınıfları farklı olan ve farklı sosyal kategorideki bireylerin evlenmesine egzogami (dışarıdan evlenme)denir. Bir kadın ile iki veya daha fazla erkeğin evlenmesi poliandri olarak tanımlanır

Sosyal çatışmacı yaklaşım, aileyi toplumun merkezine koymakla birlikte aile kurumunun toplumda var olan eşitsizliği sürdüren bir işleve sahip olduğunu öne sürmektedir. Engels’e göre aile reisinin
bütün mal varlığını oğullarına aktarmasının sebebi
erkeklerin ihtiyacının karşılanmasını sağlamaya
dönüktür. Böylece aile her yeni nesilde sosyal sınıflarını yeniden üreterek toplumun diğer bireylerine
göre ekonomik yönden avantaj sağlar ve refahlarını
devam ettirirler. Ataerkillik bu eşitsiz durumu devam ettirmek için kullanılır ve kadını erkeğin ekonomik ve cinsel mülkiyetine dönüştürür.

Bu açıklamalardan hareketle toplum tanımını şu şekilde yapmak mümkündür. Toplum; belli bir coğrafya üzerinde temel toplumsal değerler ve hedefler çerçevesinde örgütlenen,
insan ve insan topluluklarının ortak kültürü sonucu üretilen kurumsallaşmış sosyal ilişkiler bütünüdür.
Bu ilişkilerin niteliği toplumların geleneksel-kapalı
toplum ya da modern-açık toplum olmalarını sağlar .

Okulu diğer sosyal kurumlardan ayıran veya okulu farklı kılan özellikleri
şöyle sıralayabiliriz (Çelikkaya, 2014: 83-84);
• Okulun belirli bir kültürü vardır. Bu kültür
akademik, sosyal, kültürel ve sanatsal bir
nitelik taşır. Çünkü okullar formal eğitim
verilen kurumlar olup belirli bir plan ve
program tarafından bireyleri belirli kazanımlara ulaştırmak istemektedir. Halbuki
halk kültüründe böyle bir nitelik bulunmamaktadır.

Paulo Freire’nin Eğitim ile İlgili
Görüşleri
Eleştirel pedagojinin önemli isimlerinden olan
Freire’ye göre tarafsız eğitim diye bir şey yoktur.
Eğitim; ya bireyleri var olan sistemin mantığı ile
bütünleşmesini kolaylaştırarak düzene uyumlu hâle
getirmeye çalışan bir araç olarak işler ya da onların
içinde buldukları gerçeklik durumuna eleştirel ve
yaratıcı bir bakış açısıyla bakmalarını ve dünyalarını dönüştürmelerine nasıl katkı sunacaklarını keşfetmelerine yarayan bir araç ve bir özgürlük pratiği
hâline gelir.

Apple için okullar egemen ideolojinin üretildiği yerler olduğundan toplumu dinamik tutabilmek için okulların öğrencilere eleştirel düşünmeyi
ve olaylara eleştirel yaklaşmayı öğretmesi gerekir.
Eğitimcilerin ve entelektüellerin birinci görevi insanların kazanılması ve mücadele edilen alanlarda
birlik sağlanmasıdır. Apple’a göre okullar, kültürel
sermayenin birikiminde temel rol oynar.

Macionis’e (2013) göre toplum,
halk sağlığını dört ana yoldan biçimlendirir:
1. Kültürel örüntüler sağlığı tanımlar. Sağlık
standartları kültürden kültüre değişimler
gösterir. Örneğin tropikal bölgelerde ciltte
bir enfeksiyon sonucu ortaya çıkan yaws
hastalığı, Sahra Afrika’sında sık görülmekte
ve normal karşılanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde obezite ciddi boyutlara ulaşmasına
rağmen bu sorun normal karşılanabilmektedir. Toplumlarda insanların diğer bireylere yansıttıkları güç, moral ve motivasyon
olarak düşündükleridir. Toplumda özellikle
erkeklerin rekabetçi yaşam biçimi sağlıktır.
Çünkü fiziki yönden kaslı ve güçlü olmak
geleneklere uygundur.

Hastalık ve Hasta Rolü
İşlevselci yaklaşımın önde gelen sosyologlarından olan Talcott Parsons (1952) hasta rolü kavramını, hastaların hastalığın yıkıcı etkilerini hafifletmek
için benimsediklerini davranış kalıplarını ifade etmek için kullanır.

Doğru yanıt B seçeneğindedir. Comte, insanlık tarihi ve bireyin gelişim tarihini açıkladığı Üç Durum Yasasına göre insanın düşünme yapısındaki değişikliklerle ortaya çıkan ve birbirini izleyen teolojik, metafizik ve pozitivist olmak üzere üç aşama bulunmaktadır. Pozitif aşamaya geçişi sağlayan olay Fransız Devrimi’dir. Pozitivist dönemde insanlar doğadaki ve toplumsal yaşamdaki olguları açıklayabilmek için somut ve gözlenebilir olguları incelemeye yönelmişlerdir. Comte’a göre pozitif düşünme endüstriyel girişimcilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Doğru yanıt E seçeneğindedir. Eleştirel pedagojinin önemli isimlerinden olan Freire’ye göre tarafsız eğitim diye bir şey yoktur.

Doğru yanıt B seçeneğindedir. Okulların öğrencilere eleştirel düşünmeyi ve olaylara eleştirel yaklaşmayı öğretmesi gerekir. Eğitimcilerin ve entelektüellerin birinci görevi insanların kazanılması ve mücadele edilen alanlarda birlik sağlanmasıdır. Apple’a göre okullar, kültürel sermayenin birikiminde temel rol oynar. Okullar kapitalist toplumun ihtiyaç duyduğu kültürel metaları ortaya koyarak bir üretim aracına dönüştürür. Okullar birçok sosyoloğun iddia ettiği gibi meritokrasiye (liyakat) dayalı yerler değildir. Apple, klasik Marksist kuramın temel söylemini oluşturan işçi sınıfının önderliğinde gerçekleştirilecek bir devrim ile alt yapının dönüştürüleceği düşüncesinde değil daha çok kültürel mücadele ile kazanılan alanları gündeme getirmektedir.

 

Doğru yanıt C seçeneğindedir. Giddens, aileyi “Yetişkin üyelerin çocuklara bakma sorumluluğunu üstlendiği ve akraba bağlantıları ile doğrudan doğruya bağlanan bir insanlar topluluğu” olarak tanımlamıştır.

Doğru yanıt C seçeneğindedir. Sanayileşmeyle birlikte şehirdeki yaşamın pahalı olması, nitelikli iş gücüne dayanan talebin fazla olması ve büyükanne ve büyük babaya duyulan ihtiyacın fazla olmaması nedeniyle geniş ailenin yerini çekirdek aile almıştır.

Doğru yanıt B seçeneğindedir. Anaerkil ailede; ev, toprak ve her türlü eşya ortaktır. Bu ailedeki kişilerde özel mülkiyet söz konusu değildir. Bu aile türünde kadın ve erkek aynı haklara sahip olmakla birlikte kadın daha fazla statüye sahiptir. Ancak anaerkil ailede ana akrabalığı hâkim olsa bile otorite anadan ziyade ananın erkek kardeşi olan dayıda toplanmaktadır. Seçeneklerdeki diğer iki özellik başka aile türlerine aittir.

Doğru yanıt D seçeneğindedir. Ensest tabu, birincisi cinsel ilişkiyi yakın akrabalar arasında kısıtlayarak aile bireyleri arasındaki rekabeti engeller. İkincisi akrabalar arasında hak ve sorumlulukları düzenleyerek aile düzenini tehdit edebilecek ilişkileri yasaklar. Üçüncüsü ise aile bireylerini akrabalar dışında evlenmeye teşvik ederek toplumun genişlemesini ve farklı ailelerle toplumsal bağların oluşmasını sağlar.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Bu yaklaşıma göre aile, pek çok hayati görevi yerine getirdiği için toplumun omurgasını oluşturur. Ailenin ilk ve en önemli görevi çocukların toplumun diğer üyelerine katılabilmeleri ve toplumun devamını sağlayabilmeleri için ebeveynleri tarafından yetiştirilmeli ve sosyalleştirilmelidir. Ailenin ikinci görevi ise cinsel etkinliği toplumsal kurallara bağlı olarak düzenlemesidir. Bu düzenleme ihtiyacı her kültürde var olup mülkiyet haklarının ve akrabalık organizasyonlarının sürdürülmesini amaçlamaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Hem yapısal işlevselci yaklaşım hem de sosyal çatışmacı yaklaşım aileyi yapısal bir sistem olarak makro düzeyde analiz ederken sembolik etkileşim yaklaşımı yaşamdaki deneyimlerin ve bireysel kalıpların oluştuğu mikro düzeyde oluşan bir sistem olarak görmektedir. Bu yaklaşıma göre aile, samimiyet ve korkunun paylaşıldığı bir yaşam biçimidir.

Doğru yanıt C seçeneğindedir. Sanayi devriminden önce toplumlarda hastalık veya rahatsızlıklarla genelde aile ilgileniyordu. Bununla birlikte hastalıkları doğal veya büyü yoluyla iyileştirdiğini iddia eden ve bazı bitkisel karışımların yapımında uzman olan kişilerde bulunmaktaydı. Bu uygulama alternatif tıp olarak nitelendirilmektedir. Yaklaşık iki yüzyıldır tıbba, biyolojik medikal sağlık anlayışı egemen olmuştur.

Biyomedikal sağlık modeli temel sağlık alanlarına kuvvetli katkılar yapmış, teknik olarak güçlü bir bilime dayalı olduğundan ve işe yarar göründüğünden günümüzde tıp uygulamalarına egemen olmuştur. Biyomedikal sağlık modeli aşağıdaki varsayımlara dayanır (...)

            (…)

           (…)