AİLE SAĞLIĞI

Yaşlılarda beslenme bozuklukları ve metabolik faaliyetlerdeki azalmaya bağlı olarak kemikler daha kırılgan hale gelirler. Doğru cevap C'dir.

Yaşlanma ve Göz Gözlük kullanmaya başlamak kişilerde yaşlılık belirtisi olarak algılanmasına karşın hayat kalitesinde artışa neden olmaktadır. Yaşlanma ile lensin esnekliği azalmakta ve gözün uzakyakın nesneleri görme özelliği gözlük yardımı ile oluşabilmektedir. Yaşlılarda renkleri ayırt edebilme yeteneği de azalır. Kornea daha şeffaf ve daha düz hale gelebilir; nesnelerin bozuk veya bulanık görünmesine neden olabilir. Yaşlılarda gözdeki doğal merceğin saydamlığını kaybetmesi sonucu katarakt hastalığı gelişir. Saydamlığı bozulan lens isli, buzlu veya lekeli cam gibi olur ve görme ile ilgili şikâyetler artar. Cisimler birden fazla görülmesinin yanısıra, şekilsiz, bulanık veya zayıf görülür. Göz yorgunluğu ve baş ağrısı oluşur. Doğru cevap D'dir.

Yabancı Cisim Yutma: Yaşlılarda en sık yemek yeme veya yedirme esnasında oluşabilecek çok ciddi bir durum da yabancı cisim yutmadır. Yemek esansında aniden oluşan nefes darlığı, morarma, şiddetli ve sesli sesli solunum ortaya çıktığında yemeğin ya da bir cismin soluk borusuna kaçtığı düşünülmelidir. Yaşlı yemeğini tek başına yiyebiliyor olsa bile yanında bulunmak bu yüzden çok önemlidir. Soluk alıp vermenin kesilmesi sonucu beyin hasarı ve sonuçta ölüm görülebilir. Böyle durumlarda yaşlı öksürtülmeye teşvik edilir, her iki kürek kemiği arasına vurularak öksürmesi desteklenir, ağız içinde bulunan gıdalar elle dışarı çıkarılmalıdır. Varsa takma dişler çıkartılmalıdır. Eğer sonuç alınamıyorsa “Heimlich Manevrası” denilen uygulama yapılmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Panik Atak: Yaşlıların duygu durumunu kontrol etme yeteneği azalır. Yaşlıda huzursuzluk, uyku bozukluğu, gerginlik, düşünce yoğunlaşmasında güçlük çekme gibi belirtilerin yanına dolaşım ve solunum sistemine ait bulgular eşlik edebilir. Yaşlılarda panik atak bulguları, yaşamı olumsuz yönde etkiler ve gün içinde bunlar ile meşgul olur. Ölüm korkusu, ateş basmaları, karıncalanma, terleme, boğulma hissi, nefes darlığı, kalp çarpıntısı vb. bulgular yaşlılarda görülen panik ataktaki en sık bulgulardır. Böyle durumlarda da hekim kontrolünde tedaviye gereksinim vardır. Doğru cevap A'dır.

Yaşlanmaya bağlı olarak kas iskelet sisteminde değişikliler ortaya çıkar. Eklemlerin yapıları ve işlevleri kaybolmaya başlar. Eklem açıklıkları azalır. Yaşlılık sürecinde her geçen gün sosyal hayatın içinden kopmalar yaşanır. Yaşlıların günler ilerledikçe eve bağımlı olarak yaşamalarında artma ortaya çıkar. Tüm bu durumlar, yaşlının kendi kendine hayatı sürdürebilme yeteneğinde azalmaya neden olur ve yaşlılarda kontraktür denilen adalenin sürekli kısalması ile gelişen eklem şekil bozuklukları ortaya çıkar. Doğru cevap E'dir.

Dünya Sağlık Örgütünün kronolojik yaşı temel alarak yaptığı sınıflandırmada, 45-59 yaş arası orta yaş, 60-74 yaş arası yaşlılık, 75-89 yaş aralığı ihtiyarlık, 90 ve üzeri yaş ise ileri ihtiyarlık şeklinde tanımlanmaktadır.

Fiziksel yetersizlikler, ağrılar, kanser, kardiyovasküler hastalıklar en sık rastlanan sorunlardır. Yaşlanmanın
en belirgin olarak hissedildiği duyu görmedir. Yaşa bağlı olarak duyma kalitesinde de azalma olur. İşitme duyarlılığı kaybedilir. Yaşla birlikte deri daha kuru, daha ince ve kırışık bir hal alır. Kemik yoğunluğunun azalmasıyla, kemikler daha zayıf ve kırılganlaşır. Büyüme hormonunun azalmasıyla kas kitlesi azalır.

Demans ya da bunama; yaşlının zihinsel ve sosyal yeteneklerinin, günlük işlerini sürdürmesini etkileyecek derecede ve ilerleyici biçimde kaybına neden olan bir rahatsızlık olarak tanımlanır.

Beden ısısının 40,6 dereceden daha yüksek olması durumu, yaşlılar için yüksek ateş olarak tanımlanır.

2. Derece: Deride yüzeysel kabarcıklar oluşmaya başlar. Deri altındaki doku görülecek şekilde deride bozulmalar başlamıştır. Bu safhada bile yatak yarasına müdahale edilirse hem yaşlının sağlığı en kısa zamanda düzelme sağlayacak hem de ailesi maddi olarak az etkilenecektir.

Kabızlık: Sindirim sisteminde yaşlılığa bağlı görülen ve yaşam kalitesini etkileyen diğer bir bulguda kabızlıktır. Alzheimer hastaları mevcut durumlarını tam olarak ifade edemedikleri için kabızlık yönünden iyi takip edilmelidir. Yaşlının dışkı miktarı, sıklığı, rengi, kokusu gibi özellikler yönünden takip edilmeli. Yaşlının karın şişliği ve karın ağrısı şikâyetleri öncelikle kabızlık yönünde değerlendirilmelidir. Yaşlı beslenmesinde lif (posa) yönünden zengin gıdalar tercih edilmeli (meyve, sebze), bitkisel besinlere daha çok yönelinmeli, gün içinde bol su verilmeli (günde
en az 1,5-2 litre sıvı alınmalı), kabızlığa neden olan gıdalardan (çay, kahve, kola, çikolata, beyaz ekmek, rafine ve işlenmemiş gıdalar vb.) kaçınılmalıdır.

Karbonhidrat, protein ve yağların günlük ihtiyaçları yaşlılarda var olan hastalıklara göre değişmektedir. Şeker hastalığı olan yaşlılarda karbonhidratların, böbrek ve karaciğer hastalığı olan yaşlılarda proteinlerin, Kalp hastalığı olan yaşlılarda yağların tüketim oranları önemli olmaktadır.

Enteral beslenme, yaşlının ağızdan beslenmesine imkanın olmadığı durumlarda besinlerin sıvı biçimde mideye ya da bağırsaklara doğrudan verilmesi biçimindeki beslenmedir.

Tıbbi rehabilitasyon hizmetleri, sağlık kurumları tarafından ortaya çıkan fiziksel bir duruma dönük olarak sunulmaktadır.

Siyah Dışkılama: Öncelikle mide veya bağırsak kanamalarının belirtisi olduğundan ciddiye alınmalıdır. Sindirim sistemi kanamalarında ayrıca tansiyon düşüklüğü, terleme ve deri renginde soluklaşma gibi şok belirtileri de görülür. Kansızlık hastalığı nedeniyle demir ilacı kullanan yaşlıların dışkılarının rengi siyah olarak görülebilir.

Huzurevleri ile huzurevi yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri yönetmeliğine göre “Yaşlı, 60 yaş ve üzerindeki sosyal ve/veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç olan kişi” olarak tanımlanmaktadır.

Demansın bulguları arasında yürüme güçlüğü yoktur.Diğer seçeneklerde belirtilen ifadeler tipik demans bulgusu içermektedir.

Sağ / Sol Yan Yatış: Yatak yarası riskini azaltmak ve bir tarafı felçlilerde felçli tarafı algılamasını kolaylaştırmak için gün içinde uygulanır. Yaşlının baş tarafı küçük bir yastıkla yükseltilir. Sırt kısmı yastıklarla desteklenir. Alt taraftaki kol yatağa temas eder, üst tarafta kalan kol hafif bükülü olarak vücudun üstünde arada yastık olacak şekilde desteklenir. Kalça arka taraf doğru çekilerek desteklenir. Üstte duran bacak hafifçe bükülür ve araya bir yastık konularak desteklenir. Yatak kenarlığı özellikle yüz tarafındaki yükseltilir.

Ekmek, çorba, su bardağı, kaşık ve çatal tabldotta her zaman aynı yere konulmalıdır. Bardaklar, renksiz ve çok sade olmalı, bardağın dışından bakıldığında içindekinin ne olduğu yaşlı tarafından rahat anlaşılmalıdır.

Hastanın enerji ihtiyacına göre ağızdan beslenmesi sağlanmalıdır. Yaşlı, ağızdan beslenemiyorsa beslenmesine enteral yoldan devam edilmelidir. Diğer seçeneklerdeki beslenme yöntemleri yaşlılar için uygun değildir.