AİLE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 15

“Akıcılık bozuklukları” konuşmanın akışında ortaya çıkan bozukluklardır. Kekemelik konuşmanın akışını ve pürüzsüzlüğünü bozan bir iletişim bozukluğudur.  Kekemelikte konuşmanın akışı  ses ve hece yinelemeleri, sözcüklerin parçalanması, sesleri uzatmalar, hava akımının veya ses teli titreşiminin durması ile sekteye uğrar. Kekelemeye göz kırpma, tikler, dudak ve yüz hareketleri, kafa hareketleri, nefes alma davranışları ya da yumruk sıkma gibi motor davranışlar eşlik edebilir. Doğru seçenek (E)dir.

"“Zor görüşme” en dar anlamda hekimin bilinçli olarak hastasına, yaşamını tehdit eden, olasılıkla kötü gidişli, tam olarak iyileştirilemez bir hastalığı bulunduğunu bir görüşme ile açıklamasıdır. Daha geniş anlamda ise hastanın kendi varlığını tehdit eden, tam olarak iyileştirilemez bir hastalığı olduğunun bilincine varacağı görüşmedir. Buna hastanın geleceğe bakışını olumsuz etkileyen dramatik ve olumsuz ya da kötü haberin verilmesi de denilebilir. Zor görüşme, verilecek mesaj nedeniyle daima zordur ve tartışmasız olarak hekimlik mesliği kapsamında bir faaliyettir. Hekim bakış açısıyla aydınlatma görüşmesinde hastanın iyiliği ön plandadır. Hekim hastasını gerekli gördüğü muayene ya da tedaviye hazırlamak ve motive etmek isteğindedir. Hukuk açısından hekimin aydınlatma yükümlülüğü kişilik hakkından kaynaklanan hastanın kendi hakkında karar verme hakkının gereği olarak tanımlanır. Doğru seçenek (A)dır.

Bilgi verirken dikkat edilecek iletişim kuralları şöyle sıralanabilir: • Bir görüşme odasına giderek veya hasta odasının kapısını kapatarak hastada konuşma ortamının özel olduğu duygusu oluşturulmalıdır. Ortamda açık radyo veya televizyon varsa hastadan izin alınarak kapatılmalıdır. Oturarak konuşulmalı ve hasta ile hekim arasındaki mesafe 1 metre kadar olmalıdır. Görüşme odasında kâğıt mendil bulunmalıdır. • Hekim bilgi verdikten sonra hastayı cesaretlendirici ve güven artırıcı yöntemler kullanarak hastaya onu dinlemeye ve ona bilgi vermeye istekli olduğunu hissettirmelidir. Bu nedenle hastaya açık sorular sorma, anlatmaya istekli olan hastalarda sessizliği tercih etme ve aktif dinleme yöntemleri kullanılabilir. Ayrıca sosyokültürel düzeyi düşük olan hastalar kötü haber konuşulurken soru sorma, kendini ifade etme ve tercihlerini paylaşma konusunda sağlık çalışanları tarafından desteklenmelidir. • Hekim sakin bir pozisyonda oturmalı, kullandığı sözcükler ile beden dilinin uyumlu olmasına dikkat etmelidir. Yüz yüze, göz temasını sürdürerek, sakin ve kendinden emin konuşmalı ve hastaya acelesi olmadığını, ona zaman ayıracağını hissettirmelidir. • Tıp dili mümkün olduğunca az kullanılmalıdır. • Bilginin yalnız başına ya da yakınları ile birlikte verilmesi hastanın tercihine bırakılmalıdır. • Hastanın içinde bulunduğu ruhsal durumu baskı altına alınmamalıdır. Örneğin ağlıyorsa tedavi ekibi tarafından doğal karşılanmalı ve durumunun anlaşıldığı hastaya ifade edilmelidir. • Hastaya endişelerini tartışarak gerçekçi bir güven verilmelidir. Buna göre doğru seçenek (E)dir.

Kronik hastalıklar genel olarak şu başlıklar altında sıralanabilir: • Metabolik hastalıklar (Diyabet), • Kas iskelet sistemi hastalıkları (Juvenil romatoid artrit, osteoporoz), • Nörolojik hastalıklar, • Kan hastalıkları (Eksikliklere bağlı kansızlıklar, pıhtılaşma bozuklukları vs), • Kalp hastalıkları, • Hipertansiyon, • Onkolojik hastalıklar (Lösemiler, lenfoma, akciğer kanseri vs), • Solunum hastalıkları (Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, Astım, Kistik fibrosis), • Diğer (Bulaşıcı sarılık, AIDS ve HIV). Doğru seçenek (E)dir.

Sağlık kurumlarının çevresini iç ve dış hedef kitle; başka bir deyişle iç ve dış müşteriler oluşturur. İç müşterilere; personel, danışmanlar ve hissedarlar örnek verilebilir. Dış müşterilere; hastalar, hasta ailesi ve çevresi, refakatçılar ve ziyaretçiler, tıbbi malzeme ve ilaç firmaları, diğer sağlık kurumları, eczaneler, medya, sigorta şirketleri, rakipler, tedarikçiler, dernekler örnek gösterilebilir. Sağlık kurumları, diğer kurumlar gibi teknolojik, sosyal, hukuksal, siyasal ve ekonomik çevrede yaşamlarını sürdürmektedir.

Ön planlamada örgütün kırılgan olduğu noktalar ve hizmet alanında krizin yaşanması muhtemel alanlar önceden belirlenir. Bu alanlarda kriz çıkması durumunda yapılacaklar önceden kararlaştırılır ve iletişim stratejileri tasarlanır. Doğru seçenek (B)dir.

Krizi daha çok hissetmesi olası ilgili ya da ilişkili kuruluşlar açısından bakıldığında; kriz her zaman bir dönüm noktasıdır. Krizlerin olumlu ya da olumsuz sonuçları doğurması kaçınılmazdır. Bu sonuçlar krizden etkilenenleri zayıflatabilir ya da doğru yönetildiğinde güçlendirebilir. Yani krizin her zaman olumsuz ve zayıflatıcı yönde sonuçlanması kaçınılmaz değildir. Doğru seçenek (E)dir.

Sağlık iletişimi yöneticileri, kriz iletişiminin tek merkezden yönetilmesi gerektiğinin bilincinde olması gereken kişilerdir. Kriz masasındaki her bireyin kamulara ya da hükümet kuruluşlarına ayrı ayrı bilgi aktarması tek sesliliği bozacak ve bilgi kirliliği doğuracaktır. Bilgi kirliliği de zaten tek başına kaos nedenidir. Doğru seçenek (D)dir.

Mesajın yayılmasında hangi kanalların, hangi kitle iletişim aracı ve iletişim kaynaklarının kullanılacağına, ilk duyurunun nasıl yapılacağına, konuşmanın temel noktalarına ve ne sıklıkla ve hangi usullerle iletilerin güncelleneceğine ilişkin çalışmalar, salgın durumunda kitlesel boyuttaki iletişimin "İletişim planının oluşturulması" aşamasında yapılır. Doğrı seçenek (D)dir.

Doğru seçenek (E)dir.

Doğru seçenek (E)dir.

Adalet, sağlık hizmetlerinin ve sağlığa ilişkin kaynakların kullanımında tüm insanların eşit olduğunu vurgulayan etik prensiptir.

Doğru seçenek (B)dir.

Sağlık hizmetleri açısından olay yeri, beklenilmeyen bir olay sonrasında sağlık sorununun ortaya çıktığı ve sağlık hizmeti sunucusunun müdahalesini gerektiren, olağan sağlık hizmeti sunulan alanın dışındaki ortamlardır. Çoğunlukla olay yeri ekipleri, bir ekip yöneticisinin denetiminde görevlerini yaparlar. Olağandışı durum yönetiminin ve kriz yönetiminin ilkeleri genel olarak bu ortamlar için geçerli olsa da olay yeri iletişimi daha özel koşullara sahiptir ve olay yerine ulaşan sağlık hizmeti sunucularının göz önünde bulundurması gereken bazı unsurlar vardır. Sağlıkta olay yeri hizmeti sunucuları, sürekli zorlu çalışma koşullarının altında, her saniyenin kıymetli olduğu bir ortamda ve sürekli stres altında çalışan kişilerdir.

Doğru seçenek (A)dır.

Gürültü/Parazit: İletinin anlaşılması ya da sinyallerin iletilmesini engelleyen her türlü unsur, parazit; dikkat dağıtıcı unsurlar, çevresel faktörler, algılama, kişisel merak ve istek azlığı gibi kişisel unsurlar; fiziksel, fizyonörolojik, psikolojik ve toplumsal-kültürel gürültü unsurları.

Telefon ile görüşme sırasında hastanın endişe hâli göz önüne alınarak aşağıda belirtilen unsurlara dikkat etmek gerekmektedir:
a. Sözsüz iletişimde sakin ve yatıştırıcı bir ses tonu kullanılır. Ne çok yüksek ne de çok alçak bir ses tonu tercih edilmez. Hastanın duyabileceği ortalama bir düzeyde konuşulur. Gereğinden fazla yüksek ses hastanın endişesini arttırmakta, alçak bir ses tonu ise  ilgisiz ve umursamaz bir tavır hissettirmektedir. Dik bir beden duruşuyla ses kontrol edilir, yatıştırıcı, nazik bir jestle yönlendirme yapılır. 112 personelinin beden dili ses tonuna yansımakta ve hasta sergilenen tavrı algılamaktadır. Telefonu ilk kapatan kişi hasta olmalıdır, hastanın telefonu kapaması beklenmelidir.
b. Sözlü iletişimde basit ve anlaşılır sözcükler kullanılır. Konuşma sırasında kontrol sağlanır. Kesin yanıtlar alabilmek için doğru sorular sorulur ve bu sayede görüşme yönlendirilir. Hastanın açıklamaları doğru bir biçimde algıladığından emin olmak için konu genel hatlarıyla özet biçimde toparlanır. Hastaya sözü kesilmeden açıklamasını bitirme imkânı sağlanır.

İletişim sürecini olumsuz etkileyebilecek ve iletişimi güçleştirebilecek bazı faktörler şöyle sıralanabilir:

112 Personeli: 

Çok hızlı konuşması

Yüksek sesle konuşması

Tıbbi terimler kullanması

Bilmediği konuda açıklama yapması

Karmaşık bir dil kullanması

Yeterince dinlememesi

Durumu algılamadan yönlendirme yapması

Teşhis amaçlı hastanın öyküsünü anlattığı süreç (anamnez) üç basit aşamadan oluşmaktadır.

Yana çıkma: Anamnez: Hastanın teşhis amaçlı olarak öyküsünü anlattığı süreç.

Kübler-Ross’a göre terminal dönemde olduğunu öğrenen kişi bu süreci beş evrede geçirmektedir:
1. İnkâr: Terminal dönemde olduğunu öğrenen hastanın ilk tepkisi inkâr etmektir.
Hasta durumun gerçek olmadığını düşünür, söylenenleri reddeder, kabullenmez.
2. Öfke: Hasta inkâr evresinden sonra çevresindekileri özellikle de kötü haberi kendisine ileten hekimi suçlamaya başlar. Hastalığıyla ilgili olarak başkalarını suçlama yoluna gider. Tedavi sürecinden sorumlu olan tüm sağlık personelini yetersiz görür ve olumsuz durumun sağlık personelinden kaynaklandığını düşünür. Bu evrede hekime ve diğer sağlık personeline öfkeyle yaklaşması doğal karşılanmalıdır.
3. Pazarlık: Üçüncü evre hastanın umutlarının tekrar ortaya çıkmaya başladığı dönemdir. Hasta hekim ile “İlaçlarımı düzenli alırsam iyileşir miyim?”, “Tedaviye aynen uyarsam geçer mi?”, “Tedavi olursam iyileşirim değil mi?” gibi ifadelerle pazarlık yapmaya başlar.
4. Depresyon: Hasta daha sonra durumu ile yüzleşmeye başlar ve depresyon belirtisi olarak bilinen duygusal tepkiler verir. Hasta bu dönemde genellikle yalnız kalmak ister.
5. Kabullenme: Hasta gerçeği kabullenmiştir artık. Terminal dönemde olduğu gerçeğini biliyordur.