AİLE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 6

Sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyeti, hastanın beklediği hizmet düzeyi ile algıladığı hizmet düzeyinin örtüşme oranı olarak tanımlanabilir. Bu tanımda dikkat çekici olan özellik, sunulan sağlık hizmetinin objektif ölçütler çerçevesinde değil hasta algısı boyutunda değerlendirilmesidir. Dolayısıyla her iki kişinin bu değerlendirmeleri kendi algıları ve beklentileri ile ilgili bir durumu yansıtmaktadır. Bunların değerlendirileceği kavram ise "hasta memnuniyeti" kavramıdır.

Birinci basamak resmî sağlık kuruluşları: Sağlık Bakanlığına bağlı olarak çalışan birinci basamak sağlık kuruluşları, kamu idareleri bünyesindeki kurum hekimliklerini, 112 acil sağlık hizmeti birimlerini, üniversitelerin medikososyal birimlerini, Türk Silahlı Kuvvetlerinin birinci basamak sağlık ünitelerini ve belediyelere ait poliklinikleri kapsar.

İkinci basamak resmî sağlık kurumları: Eğitim ve araştırma hastanesi olmayan devlet hastaneleri ve dal hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri, entegre ilçe devlet hastaneleri, Sağlık Bakanlığına bağlı ağız ve diş sağlığı merkezleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin eğitim ve araştırma hastanesi olmayan hastaneleri, belediyelere ait hastaneler ile kamu kurumlarına ait tıp merkezleri ve dal merkezleri ile İstanbul Valiliği Darülaceze Müessesesi Müdürlüğü Hastanesini içerir.

Üçüncü basamak resmî sağlık kurumları: Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri ve özel dal eğitim ve araştırma hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri, üniversite hastaneleri ile bu hastanelere bağlı sağlık uygulama ve araştırma merkezleri, enstitüler ve semt poliklinikleri, üniversitelerin diş hekimliği fakülteleri, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı tıp fakültesi hastanesi ile eğitim ve araştırma hastaneleridir.

Daha önceleri “sağlık yardımına gereksinim duyan ile yardım eden” arasındaki ilişkiden ibaret görülen ve hekime ‘babacan ve otoriter’ bir rol yükleyen sağlık iletişimi modelleri, artık “bireyin gereksinimlerine özel” bir yaklaşımı önemseyen, “bilgi değişimi ve karar paylaşımı” temelli ve “hasta odaklı” bir çerçevede biçimlenmektedir.

Sağlık iletişimi en genel anlamda sağlık konusuyla ilgili kişi ya da gruplara yönelik iletişimdir. Medya aracılığıyla verilen sağlık iletileri, iletişim teknolojilerindeki yeniliklerle sağlık bilgisinin sunulması yine sağlık iletişiminin bir parçasıdır.

Her hasta ve her birey, başlı başına bir muammadır ve hastalık süreci bu bilinmezliği bir kat daha artırır. Sağlık personeli bu fiziksel ve psikolojik karmaşayı sabırla ve edindiği bilgiler ışığında çözmeli, hastası ile kuracağı bağın temelini sağlam atmalıdır. Hastanın kendisini tanıyan ve beklentileri konusunda öngörü sahibi bir sağlık çalışanına güven duyması, beraberinde hasta uyumunu getirecektir. Bu da elde edilecek başarı şansını artıracaktır. Hastanın sağlık çalışanlarına bağımlı hale gelmesi, koşulsuz kabulünü yükseltmesi ve tüm sorumluluğunu sağlık çalışanlarına bırakması olumsuz bir durumdur ve tedavinin başarısını da olumsuz yönde etkileme olasılığı söz konusudur. Hatanın sağlık çalışanlarına güven duyması diğer hastalara güven duyulmasını sağlamamaktadır. Aynı zamanda tedavinin başarısı ile doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır.

Hekimin, yanında ebeveyniyle gelen ergenlik dönemindeki hasta bireye yönelerek doğrudan kendisi ile iletişim kurarak bireysel olarak saygı göstermesi sonucunda ergenin sağlığına kavuşması adına daha fazla çaba göstermesi ve iş birliği yapması ergenlik dönemindeki bireyin kişilik gelişiminde duygusal özerklik kazanma ve bireyselliğini ortaya koyma ihtiyacının kritik öneme sahip olması ile açıklanabilir.

Bebeklik döneminin ilk dört haftası “yeni doğan dönemi” olarak bilinmektedir.

Yeni doğan dönemi içerisinde bebeğin gösterdiği diğer temel davranışların başında bazı reflekslerin ortaya çıkışı ve gelişmesi gelir. Bunlar emme, yakalama ve tutunma gibi çok temel hayati reflekslerdir.

Çocukların 1-3 yaş arasına karşılık gelen, fiziksel değişimin son derece hızlı ve yoğun olduğu, kurallar ve şartlardan daha çok kendi isteklerinin ön planda olduğu ve davranışları şekillendirdiği dönem özerklik dönemidir.

Fiziksel büyümenin önceki dönemlere göre görece daha yavaş ilerlediği, davranışların kurallar ve koşullara göre gerçekleştirildiği, sosyalleşmenin ve zihinsel gelişimin önem kazandığı dönem okul çağı dönemidir.

İnsanlarla iletişim kurmayı önemseyen ve tercih eden, duygularını ifade etmekten hoşlanan ve daha çok duygularıyla hareket eden hastalar sevecen ve dışavurumcu hastalardır.

Sakin ilişkilerde rahat eden ve açık çatışmalardan hoşlanmayan hastalar analitik ve sevecen hastalardır.

Sağlık sorunlarından kendilerini sorumlu tutan, kendilerine iyi bakarlarsa hastalanmayacaklarına inanan, düzenli spor yapan, beslenmelerine dikkat eden, gazetelerdeki bitki ve şifa haberlerini dikkatle okuyup uygulayan, bu nedenle bir hastalığa yakalandıklarında tanı konusunda ikna edilmelerinin son derece zor olduğu, mutsuz ve sürekli şikayet eden profil sergileyen hastalar kabullenmeyen hasta tipindedir.

Damdan düşen Nasrettin Hoca’nın çevredekilerden doktor yerine, özellikle damdan düşen birini çağırmalarını ve getirmelerini istemesi aynı tanıyı alan hastalar arası iletişimi tercih ettiğinin göstergesidir.

Biyolojik bilimler açısından sağlık, canlı organizmayı oluşturan her birimin uyum içinde ve normal çalıştığı durum anlamına gelirken, psikoloji ve davranış bilimlerine göre, kişinin çevresinde olup bitenlere -beklenmedik durumlarda bile- ruhsal ve davranışsal uyum sağlama potansiyeli olarak değerlendirilir.

Sağlık kavramını açıklamaya yönelik yaklaşımlar, insanı farklı yönlerini ayırarak değil,
tüm boyutlarını birden kapsayarak biyolojik yapısı, ruhsal durumu, çevre ile olan etkileşimleri ve sosyal rolleri ile birlikte bütün bir sistem olarak ele almak zorundadır.

Sağlık, olumlu anlamlar içeren normal ve sorunsuz bir duruma karşılık gelir. Hastalık ise canlı bir organizmanın sistem, organ ya da dokularında işlev bozukluğu oluşturarak kendini çeşitli yakınma, belirti ve bulgular yoluyla belli eden normal dışı durumdur. Hastalık kavramı doğası gereğince olumsuz özellikler içerir. Başka bir deyişle sağlık
kavramını oluşturan faktörlerden herhangi birindeki bozulmayı, hastalık durumu olarak kabul edebiliriz. Aslında sağlık ve hastalık kavramları, kişinin iç ve dış çevresiyle olan uyumunda gösterdiği ve hissettiği olumlu ve olumsuz konumların oluşturduğu geniş bir yelpaze oluşturmaktadır.

İnsan odaklı özelliği öne çıkan sağlık politikaları ve uygulamalarında bireyi çevresi ile birlikte ele alan ve “sağlığın desteklenmesi” olarak tanımlanan anlayış yaygınlaşmaktadır. Bu anlayış bireyi ve toplumu sağlık hizmetlerinin yöneldiği pasif nesneler olmaktan çok, kendi sağlığını korumak ve sürdürmek için sağlık profesyonelleri ile birlikte davranan aktif katılımcı özneler olarak değerlendirmektedir.

Hasta, fiziksel ya da ruhsal bir bozukluk nedeniyle bireysel sosyal ya da çalışma yaşantılarında sorun yaşayan kişidir.

İlgili yasal düzenlemelere göre; hekim/uzman hekim, diş hekimi/uzman diş hekimi, eczacı, hemşire, ebe, klinik psikolog, fizyoterapist, fizyoterapi teknikeri, odyolog, odyometri teknikeri, diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog, sağlık fizikçisi, radyoterapi teknikeri, anestezi teknisyeni/ teknikeri, tıbbi laboratuvar teknisyeni, tıbbi laboratuvar ve patoloji teknikeri, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri, ağız ve diş sağlığı teknikeri, diş protez teknikeri, tıbbi protez ve ortez teknisyeni/teknikeri, ameliyathane teknikeri, adli tıp teknikeri, diyaliz teknikeri, perfüzyonist, eczane teknikeri, iş ve uğraşı terapisti (ergoterapist), iş ve uğraşı teknikeri (ergoterapi teknikeri), elektronörofizyoloji teknikeri, mamografi teknikeri, optisyen, acil tıp teknikeri, acil tıp teknisyeni, hemşire yardımcısı, ebe yardımcısı, sağlık bakım teknisyeni “sağlık meslek mensupları” olarak tanımlanmaktadır